Karl Marx
| Tuwılǵan sánesi | 5-may 1818[1][2][3] |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 14-mart 1883[1][2][3] (64 jasta) |
Karl Marks (nemisshe: Karl Marx; 1818-jılı 5-mart – 1883-jılı 14-mart) nemis filosofı hám pul (ekonomika) hám kúsh (siyasat) haqqında jazǵan siyasiy oyshıl bolǵan. Markstiń oyınsha ekonomikada jallanıp islew bolsa, barlıq waqıtta klasslar arsında gúres boladı. Onıń eń belgili kitabı Communist Manifesto. Ol bul kitaptı 1848-jılı Friedrich Engels penen birge jazǵan. Kitap kommunizm ideaların hám maqsetlerin belgilep beredi. Onıń ideaları Marksizm dep ataladı.
Onıń eń áhmiyetli jumısı bul Das Kapital kitabıdır. Ol kitaptıń úsh toplamı ústinde kóp jıllar jumıs islegen. Kitapta "kapitalizm" haqqında hám oǵan qarsı pikirler sóz etilgen. Kitaptaǵı idealar kóp tartıslarǵa alıp kelgen: birewler onı qollap quwatlasa, qalǵanları qarsı bolǵan. Bunıń tiykarǵı sebebi, kitapta kórsetilgen idealarǵa iseniwshiler kóplegen mámleketlerdi ózgertiw maqsetinde sotsiallıq kóterilislerdı (máselen: Oktyabr kóterilisi) baslaǵan. Bul mámleketlerde kommunistlik sistema bolǵan hám húkimet basshıları olarǵa qarsı shıqqanlardı óltirgen yamasa qamaqqa alǵan.
Markstiń eń belgili teoriyası "Materializm". Ol din, moral, sotsiallıq jaǵday hám basqalar ekonomikaǵa tiykarlanǵanına isengen.
Karl Marks 1818-jılı Germaniyada tuwılǵan, biraq onıń ideaları kópshilikke jaqpaǵanlıǵı ushın kóp kóshiwge májbúr bolǵan.
Marks uzaq waqıt Londonda jasaǵan. Ol 1883-jılı sol jerde qaytıs boladı. Marks qaytıs bolǵannan keyin, onıń dostı Engels onıń kóp jumısların aqırına jetkergen.
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
 | Bul shala maqala haqqında ulıwma úlgi bolıp, ilajı bolsa ol jáne de anıqlaw úlgige almastırılıwı kerek. |