NASA

Wikipedia, erkin enciklopediya
NASA embleması

NASA (anglichansha NASA – National Aeronautics and Space Administration) — AQShtıń hawaushıw hám kosmostı izertlew jóninde el-jurtlıq basqarması. AQShtıń federallıq húkimetine qaraslı ģárezsız agentlık bolıp esaplanadı. NASA 1958-jılı qurıldı, hám sol waqıttan berı "Merkuriy", "Apollon Moon", "Skylab" taģı "Space Shuttle" sıyaqlı kosmoslıq joybarladı shólkemlestirdı. NASA házirgi waqıtta Xalıqaralıq kosmoslıq stanciyaģa kómeklesip, onı qollap atir.

Tariyxı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

NASA “kosmoslıq jarıs“ payıtları, Sovetlik awqamı ta’repinen shıg’arılg’an jerdin’ birinshi jasalma joldası payda bolg’annan keyin 1958-jılı 29-iyul ku’ni payda bolg’an.

Agenlik byudjeti[redaktorlaw | derekti jańalaw]

NASA du’nyadag’ı kosmoslıq agenlikler arasında en’ iri byudjetke iye bolg’an agentlik bolıp esaplanadı. NASA 1958-jıldan 2008-jılg’a deyingi aralıqta kosmoslıq programmalarg’a shama menen $810,5 mlrd doll. Aqsha jumsadı(inflatsiya esabınan).

  • Byudjet 2005-jılda shama menen $16,2 mlrd doll.
  • Byudjet 2007-jılda shama menen $17,4 mlrd doll.

NASA basshılıg’ı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Ha’zirgi waqı/tta NASAnın’ basshısı Maykl Griffin.

İzertlew orayları[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  • Eyms atındag’ı izertlew orayı: xabar texnologiyaları, juldızlı biyologiya (astrobiyologiya — aeroplanlardın’ qa’wipsizligin ha’m imka’niyatların, zatlardı izertlew, a’lemdegi o’mirdin’ tarqalıwı ha’m evolyutsiyası ha’m ekspluatatsiya maydanların izertlew.
  • Drayden atındag’ı ushıwlardı izertlew orayı: aviatsiyalıq izertlewler, Speys Shatll bag’darlaması boyınsha jumıslar.
  • Lengli atındag’ı izertlew orayı.
  • Glenn atındag’ı izertlew orayı: aeronavtika ha’m kosmonavtika(astronavtika).
  • Goddard atındag’ı kosmoslıq ushıwlar orayı: ekologiya, astronomiya ha’m Quyash fizikası.
  • Reaktiv qozg’alıs labaratoriyası: planetalardı izertlew, Voyadjer, Galileo ha’m keleshektegi Marstag’ı ekspedititsiyalar, ekologiyalıq izertlewler(solar ishinde Shuttle Imaging Radar и TOPEX/POSEIDON).
  • Djonson atındag’ı kosmoslıq orayı: insannın’ kosmosqa ushıwları, Speys Shatll bag’darlaması boyınsha jumıslar, Kosmoslıq stantsiya, ekspeditsiyanın’ o’tiwin baqlaw, astronovtlar boyınsha mag’lıwmatlar ju’rgiziw, ay betindegi ko’rinislerdi izertlew.
  • Kennedi atındag’ı kosmoslıq orayı: shattllardın’ funktsional tu’yinlerin ha’m olardın’ iske tu’siw protsedurasın islep shıg’arıw.

Siltewler[redaktorlaw | derekti jańalaw]