Aǵa-ini Karamazovlar
| Aǵa-ini Karamazovlar | |
|---|---|
 | |
| Negizgi atı | russha Братья Карамазовы |
| Avtorı | Fyodor Dostoevskiy |
| Janr | roman |
| Kitap jazılǵan til | russha |
| Baspaxana | «Русский вестник» |
Aǵa-ini Karamazovlar — F. M. Dostoevskiydiń sońǵı romanı. Roman "Russkiy vestnik" jurnalında bólek-bólek bolıp basıldı. Dostoevskiy shıǵarmanı "Ullı gúnakar tariyxı" epikalıq romanınıń birinshi bólimi sıpatında oylaǵan edi. Shıǵarma 1880-jıldıń noyabr ayında jazıp pitkerildi. Jazıwshı baspadan shıqqanınan eki ay ótkennen keyin qaytıs boldı.
Syujet
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Birinshi bólim
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Birinshi kitap. Bir shańaraqtıń tariyxı. Mayda pomeshik Fyodor Karamazov bay hám ataqlı Adelaida Miusovaǵa úylendı, ol onı jaqınnan tanıǵannan keyin jek kóre basladı hám Sankt-Peterburgqa qashıp ketti hám sol jerde óldi. Onnan Karamazov umıtıp ketken balası Dmitriy qaldı. Dáslep balanı xızmetker Grigoriy tárbiyaladı, sońınan tórt jasar Mityanı xayalınıń tuwısqanları alıp ketti. Sonnan keyin-aq Karamazov general xojayın Voroxovanıń tárbiyasınan ótken Sofyaǵa ekinshi mártebe úylendi. Eki ul (Ivan, keyin Aleksey) tuwıp, sońınan ol da qaytıs boladı. Balalardı general oyınshısı, keyin onıń miyrasxorı Efim Polenov tárbiyalawǵa aldı. Ákesi menen ushırasqansha Dmitriy gimnaziyanı taslap Kavkazda xızmet islewge úlgerdi, Ivan oqıwda tabıslar kórsetti hám diniy maqala arqalı belgili boldı, Aleksey jigirma jasında monastırǵa, aqsaqal Zosimaǵa ketti. Usı waqıtta Karamazovlar shańaraǵı birinshi márte bir jerge jıynaldı.
Ekinshi kitap. Orınsız jıynalıs. Avgusttın aqırında Fyodor Karamazov, Ivan hám Petr Miusovlar Zosima ǵarrınıń ibadatxanasına keledi. Dmitriy keshikti. Alyosha ǵarrı menen birge shıǵadı. Fyodor Pavlovich ózin masqarapazday tutıp, tınımsız ráwiyatlar, anekdotlar aytıp beredi hám bunıń ushın keshirim soraydı. Ǵarrı olardı qaldırıp, jıynalǵan qatınlardıń aldına shıǵadı, áńgimelerin tıńlaydı, pátiya beredi. Qaytıp kiyatırıp dindarı az pomeshik Xoxlakova menen sáwbetlesedı, onıń qızı Liza onıń ibadatınan keyin táwir bolıp qaladı. Bul waqıtta ójirede Ivannıń diniy maqalası dodalanıp atır. Dmitriy payda boladı. Grushenkanıń miyrası hám onıń ákesi menen ekewiniń arasında birden jánjel shıǵadı. Ǵarrı onı toqtatıp, hámme tarqasadı. Igumen hámmeni túslikke shaqırǵan monastırda Fyodor Karamazov penen Petr Miusov arasında jáne bir jánjel boladı.
Úshinshi kitap. Lázzetkeshler. Karamazovtıń úyinde Ivan ekewı ǵana jasaydı. Fligelde xızmetkerler de turadı: olar ǵarrı Grigoriy hayalı menen hám olardıń asırap alǵan balası Pavel Smerdyakov. Pavel qalalı jinli Lizaveta Smerdyashayanıń balası edı, ol tuwıw waqtında qaytıs bolǵan. Grigoriy onıń bala waqtındaǵı ersiligin aytıp, sońınan Moskvaǵa aspazshı bolıw ushın oqıwǵa jiberedı, al ol jerden qaytıp kelıp Karamazovqa xızmet etıp qaldı. Dmitriy Alyoshanı ákesinıń úyıne baratırıp uslap aladı hám oǵan Katerinanıń ákesın oǵan bolǵan muhabbatınan qutqarǵanı haqqında, sonday-aq, házirgı waqıtta Grushenkaǵa bolǵan muhabbatı haqqında aytıp beredı. Ol Alyoshadan barlıǵın Katerinaǵa túsındırıwdı, onnan úsh mıń rubl urlaǵanın moyınlawdı soraydı. Karamazovtıń úyınde Fyodor, Ivan, Alyosha hám Smerdyakov Grigoriy menen din jónınde tartısadı, sonınan ákesı balaları menen jekke qalıp, máńgilik haqqında oylanadı. Grushenkanı izlep kirip kelgen Dmitriy ákesin sabaydı. Alyosha Katerina Ivanovnanıń úyine baradı, ol jerde Grushenka da ushırasadı. Hayallar ortasında jánjel bolıp, Katerina Grushenkanıń kim ekenlıgın túsınedı. Alyosha Dmitriydıń sózlerın jetkeredı hám Lizadan xat aladı, onda qız oǵan muhabbatın ashadı.