Anna Karenina

Anna Karenina
Kitaptıń birinshi basılımınıń titul beti
Negizgi atı	russha Анна Каренина
Avtorı	Lev Tolstoy
Janr	roman
Kitap jazılǵan til	russha
Original baspa jılı	1875-1877

Anna Karenina (russha Анна Каренина; 1873—1877) — turmıs qurǵan xanım Anna Karenina hám ájayıp oficer Aleksey Vronskiydıń qayǵılı muhabbatı haqqındaǵı Lev Tolstoy romanı dvoryanlar Konstantin Lyovin hám Kiti Sherbatskayanıń baxıtlı shańaraqlıq turmısı fonında. XIX ásirdıń ekinshi yarımında Peterburg hám Moskvadaǵı dvoryanlar ortalıǵınıń úrp-ádetleri hám turmısınıń keń kólemli kartinası, avtor alter ego Lyovinnıń filosofiyalıq oy-pikirlerin rus ádebiyatındaǵı aldınǵı psixologiyalıq súwretler, diyqanlar turmısınan kórinisler menen birlestirgen.

Jazılıw tariyxı

V. N. Meshkov. L. N. Tolstoy Yasnaya Polyana qalasındaǵı kitapxanada islep atır

Tolstoy óz zamanlaslarınıń jeke turmısı hám qatnasıqları haqqındaǵı romanın 1870-jılı 24-fevralda oylap tapqan, biraq óz oyın ámelge asırıwǵa tek 1873-jılı fevralda kirisken. Roman bólek-bólek bolıp basılıp, olardıń birinshisi 1875-jılı «Russkiy vestnik» gazetasında basıldı. Roman áste-aqırın úlken tabısqa erisken fundamentallıq sociallıq miynetke aylandı. Romannıń dawamları asıǵıslıq penen kútildi. Jurnal redaktori epilogda bildirilgen sın pikir sebepli onı basıp shıǵarıwdan bas tarttı. Roman 1877-jılı 17-aprelde jazıp pitkerildi.

Dáslepki variantlardıń birinde roman «Eki neke» dep atalǵan. Basıp shıǵarılǵan materialdıń sońǵı babı Kareninanıń ólimi menen tamamlanıp, aqırında «dawamı bar» dep jazılǵan edi. Sońǵı bólimi Straxov tárepinen dúzetildi hám 1877-jıl 25-iyunda oǵan cenzura ruxsatı alındı. Tolıq baspası 1878-jılı basıp shıǵarıldı.

Sońǵı, segizinshi bólimde L. N. Tolstoy tap «Evropa hám Rossiyada mámleketshilik tiykarları hám formaların kózden ótkeriw tájiriybesi» dep atalǵan «miynet»ke qızıǵıwshılıqtıń joqlıǵın kórsetedi. Sergey Ivanovich Koznishev (Lyovinnıń tuwısqan aǵası) 6 jıl miynet etken kitapqa bir nadan feletonshı bala recenziya jazıp, onı masqara etken. Óz kitabınıń sátsiz shıqqanlıǵı sebepli Koznishev Serbiya urısında slavyan máselesine pútkilley berilip ketti.

Ol gazetalardıń kóp ǵana kereksiz hám asırıp kórsetilgen nárselerdi basıp shıǵaratuǵının, tek ǵana basqalardıń dıqqatın ózine qaratıw hám baqırıp jiberiw maqsetinde basıp shıǵaratuǵının moyınladı. Ol jámiyettıń usı ulıwma kóteriliwinde qoldan kelmegen hám ókpelegenlerdıń hámmesi: armiyasız bas komandirler, ministrliklersiz ministrler, jurnallarsız jurnalistler, partizanlarsız partiya baslıqları aldına shıǵıp, basqalarǵa qaraǵanda qattıraq baqırǵanın kórdi. Ol bul jerde jeńil-jelpi hám kúlkili nárselerdiń kóp ekenligin kórdi…

Roman kompoziciyası

Jol temir joldan baslanadı, temir jolsız qatnaw múmkin emes edi. Knyaginya Vronskaya Peterburgtan Moskvaǵa baratırıp Anna Kareninaǵa balası Aleksey haqqında aytıp beredi. Anna Dollini satqınlıqta anıqlaǵan hám pútkilley ayıplı bolǵan Stiva aǵa menen jarastırıw ushin keledi. Vronskiy anasın, Stiva qarındasın kútip aladı. Temir jolda poezd astında qarawıl qaytis boladı. Kórinip turǵan «waqıyalardıń tártipliligi» tek ǵana qaharmanlardıń ishki tártipsizligi hám albırawshılıǵınıń jaǵdayın ashıp kórsetedi - «hámme nárse aralasıp ketgem edi». Hám «parovozdıń ısqırıǵı» qaharmanlardı oylap tabılǵan uyqıdan oyanıwǵa májbúr etpeydi, ol túyindi kespeydi, kerisinshe, keyin ala sońǵı túskinlik sheginen ótetuǵın qaharmanlardıń saǵınıshın kúsheytedi.