Kontentke ótiw

Aqtawdaǵı Embraer E190 apatı

Wikipedia, erkin enciklopediya
Fayl:Azerbaijan Airlines — Embraer 190AR (ERJ-190-100IGW) 4K-AZ65 Antalya Airport June 18, 2016 (cropped).jpg
Somalyottıń apattan 8 jıl aldınǵı súwreti (2016)
Sáne 2024-jıl 25-dekabr
Waqtı 9:28[1]
Sebebi Maǵlıwmatlar boyınsha, basqarıw sistemasınıń isten shıǵıwı, boljalǵan sebebi — quslar menen somalyottıń soqlıǵısıwı
Apat ornı Aqtaw, Túpqaraǵan rayonı, Mańǵıstaw wálayatı, Qazaqstan Qazaqstan
Qaytıs bolǵanlar 39[2]
Jaraqatlanǵanlar 29
Somalyot modeli Embraer E190
Aviakompaniya Ázerbayjan Ajerbaijan Airlines
Saparı J28243
Bort nomeri 4K-AZ65
Somalyot atı «Gusar»
Ushıp shıqqan punkti Geydar Aliev atıjdaǵı xalıqaralıq aeroport, Baku, Ázerbayjan Ázerbayjan
Keliw punkti Groznıy aeroportı, Groznıy, Rossiya Rossiya
Shıqqan jılı 2013
Jolawshılar 62
Ekipaj sanı 5
Tiri qalǵanlar 29

Aqtawdaǵı Embraer E190 apatı — 2024-jılı 25-dekabrde azanda Embraer E190 somalyotı menen bolǵan qayǵılı aviaapatı[3]. Ázerbayjan transport ministrliginiń maǵlıwmatlarına bola somalyot, Azerbaijan Airlines hawa kompaniyasına tiyisli jolawshı tasıwshı somalyotı «Baku-Groznıy» baǵıtı boyınsha ushıp baratırǵanda, Aqtaw aeroportı janında apatqa ushıradı[4][5].

Baku-Groznıy baǵıtı boyınsha 8243 reysin atqarǵan Embraer E190 somalyotı Aqtaw aeroportına jaqın jerde apatqa ushıradı[6]. Somalyot aeroport ústinde eki ret aylanıp, qaladan 3 km[7] uzaqlıqta ushıw-qonıw jolına jaqın jerde qulap órtendi[6][8]. Bortta 67 adam (62 jolawshı hám 5 ekipaj aǵzası) bolǵan, sonıń 29ı tiri qalǵan[9].

Somalyot

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Apatqa ushıraǵan Embraer ERJ-190AR somalyotı (Bort nomeri 4K-AZ65)[10]. 2013-jılı 22-iyulda somalyot San-Joze-dus-Kampus qalasındaǵı (Braziliya) Embraer zavodınan ushırılıp, Baku qalasına qaray sapar baslaǵan. Somalyot Natal, Las-Palmas hám Palma-de-Malorka aeroportları arqalı ushıp ótti[11]. 24-iyulda Bakuǵa barǵanda, somalyotqa 4K-AZ65 nomeri menen «Gusar» atı berildi. Bul at Ázerbayjannıń Gusar qalasınıń húrmetine qoyılǵan. Keyinirek somalyot Ázerbayjan hawa jolları hám olardıń kásipler Buta Airways hawa kompaniyasında paydalanıldı[11]. 2017-jıldıń oktyabrinde somalyottı Buta Airways kompaniyası satıp alǵan hám ol jerde 2023-jılǵa shekem xızmet etken. 2023-jıldıń oktyabrinde somalyot AZAR kompaniyasınıń quramına qayta alıp kelingen[11].

Apat aldında, 2023-jıldıń 25-dekabrinen 2024-jıldıń 19-oktyabrine shekem somalyot aviakompaniyası jaylasqan Baku aeroportında toqtap turdı[11].

Ekipaj hám jolawshılar

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Somalyot ekipajı tómendegilerden ibarat edi:[12]

  • Kshnyakin Igor (Kapitan)
  • Kalyaninov Aleksandr
  • Álieva Hokuma
  • Asadov Zulfuǵar
  • Raximli Aydan

Ekipaj quramında usı joqarıdaǵı 5 adam bolǵan. Aldın ala xabarlar boyınsha, apattıń kesirinen ushıwshılar qaza tapqan[13] Somalyot kapitanı Igor Kshnyakin 15 000 saattan aslam ushqan, onıń 11 200 saattan aslamı kapitan xızmetinde bolǵan[11]. Tiri qalǵanlar arasında styuardessa Hokuka Alieva joq. Styuard Asadov Zulfuǵar menen styuardessa Raximli Aydan hár qıylı dárejedegi jaraqatlardı alǵan[14].

Somalyot bortında bolǵan 67 adamnıń 15i Rossiya Federaciyasınıń puqaraları[15], 37si Ázerbayjan puqarası, 6awı Qazaqstan puqarası[7][16], 3ewi Qırǵızstan puqarası ekenligi belgili boldı[17][18][19].

Puqaralıq Jolawshılar Ekipaj Barlıǵı
Ázerbayjan Ázerbayjan 37 5 42
Rossiya Rossiya 16 0 16
Qazaqstan Qazaqstan 6 0 6
Qırǵızstan Qırǵızstan 3 0 3
Barlıǵı 62 5 67

Barısı

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Waqıya

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

UTC waqtı menen 2024-jılı 25-dekabr saat 03:55te, somalyot Baku qalasındaǵı Geydar Aliev atındaǵı xalıqaralıq aeroportınan ushıp, Groznıy aeroportına qaray usha baslaǵan[10]. Keyin duman sebepli somalyottı Maxachkalaǵa burdı[20]. Saat 06:07 (UTC), Kaspiy teńiziniń ústinde bolǵanda[21], somalyot ekipajı 7700 siganlın jiberip[10][22], ayrıqsha jaǵday haqqında xabarladı. Onnan soń komandir Aqtaw qalasındaǵı qosımsha aerodromǵa qaray ushıwǵa sheshim qabıl etti[6]. Saat 09:28 (МСК) tómen biyiklikte hám aldınǵı bólegi tómen qaraǵan halatta somalyot aeroporttıń ushıw-qonıw jolınıń qasındaǵı jerge soqlıǵıstı[10]. Qutqarıw jumıslarına 150 qutqarıwshı menen 45 texnika xızmet kórsetti[7][23][24].

Apattıń anıq sebebi házirshe belgisiz. Tiykarǵı boljam — quslar menen soqlıǵısıp qalıw[25][26]. Bul nusqanı somalyot iyesi, Azerbaijan Airlines aviakompaniyası da aytqan[27].

Reakciya

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Qazaqstan Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev[28], Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchish[29], Pakistan primyer-ministri Shaxbaz Sharif[30], Qırǵızstan prezidenti Sadır Japarov[31], Rossiya prezidenti Vladimir Putin[32], Túrkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdoǵan[33], Arqa Kipr Túrk Respublikasınıń prezidenti Ersin Tatar[34], Iran prezidenti Masud Pezeshkian[35], Tájikistan prezidenti Imamali Raxman[36], Israil prezidenti Icxak Gercog[37], Belarus prezidenti Aleksandr Lukachenko[38], sonday-aq AQSh, Ullı Briataniya[39] hám Franciya[40] elshilikleri, Gruziya[41] menen Rumıniyanıń[42] Sırtqı isler ministrlikleri Ázerbayjanǵa aviaapatqa baylanıslı kewil bildirdi.

Aviaapatqa baylanıslı Ázerbayjan prezidenti Ilham Aliev Rossiyaǵa saparın toqtattı[43][44][45].

Rossiya prezidenti Vladimir Putin apat ornına medicina xızmetkerleri hám kerek úskeneleri menen MChS Rossiya somalyotı jiberiletuǵının málimledi[46].

Ázerbayjan

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

25-dekabrdegi waqıya nátiyjesinen kóp adamnıń qaza bolıwına baylanıslı Ázerbayjanda aza tutıw kúni járiyalandı[10]. Ázerbayjan futzal ligasınıń hám Ázerbayjan Kubogınıń 8-turı bir minutlıq sessizlik penen baslanatuǵın boldı[47]. Aza tutıw kúnine baylanıslı Ázerbayjanda taekvando chempionatı menen birinshiliginiń ushırasıwları keyinge qaldırıldı[48]. 26-dekabr Ázerbayjanda aza tutıw kúni dep járiyalandı[49][50][51][52][53][54].

Járdem

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Waqıya ornına kómek kórsetiw ushın 22 tez járdem brigadası menen apat medicinası jámiyetiniń altı brigadası jiberildi[55].

«Wálayat xirurgiya emlewxanasında 30 xirurgiyalıq hám travmatologiyalıq orın, sonday-aq 10 reanimaciyalıq orın tayarlandı. Balalar emlewxanasında 20 orın menen 10 reanimaciyalıq orın ashıldı»

— dep tolıqtırdı basqarma wákilleri.

Sonıń menen bir qatarda, 11 jastaǵı bala hám 16 jastaǵı jas óspirim de emlewxanaǵa jatqarıldı. Shıpakerler menen qutqarıwshılar zardap shekkenlerge kómeklesip atır[56].

Qazaqstannıń Ortalıq qan banki aviakatastroba saldarınan zardap shekkenlerdi emlew ushın qan tapsırıw kerek ekenligin xabarladı[57]. Keyinirek, shama menen, 300 adam qan tapsırıw ushın jıynalǵan[58].

Tergew

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Embraer E190 somalyotınıń Aqtaw wálayatında apatqa ushırawına baylanıslı Ázerbayjan Bas prokuraturası Jınayat kodeksiniń 262.3-babı (aero kóliginiń qozǵalısı menen paydalanıw qáwipsizligi bólimlerin buzıw, abaysızdan eki yamasa onnan da kóp adamnıń ólimine sebep bolıw) hám 314.3-babı (nemquraydılıq) boyınsha is qozǵadı. Qazaqstan huqıq qorǵaw organınıń Jınayat kodeksiniń 345-babı (kólik paydalanıw waqtında qáwipsizlik quralların buzıw, abaysızdan eki yamasa onnan da kóp adamnıń ólimine sebep bolıw) boyınsha jumıs baslandı[59]. Al Rossiya Federaciyasınıń Tergew komiteti Jınayat kodeksiniń 263-babi (aero kóliginiń qozǵalısı menen paydalanıw qáwipsizligi qaǵıydaların buzın) boyınsha jınayat isi qozǵadı[60].

Derekler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  1. ↑ «Самолет AZAL готовился к посадке в режиме direct mode после отказа системы управления» (ru). www.interfax.ru. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  2. ↑ Произошло крушение самолета Embraer 190AR в Казахстане: 28 выживших, 39 погибших
  3. ↑ Березин, Иван «Летевший из Азербайджана в Грозный самолет рухнул в аэропорту Актау» (ru-RU). Главный Региональный (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  4. ↑ «Пассажирский самолет потерпел крушение вблизи Актау» (ru). www.arnapress.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  5. ↑ «Ақтаудағы ұшақ апаты: аман қалғандардың алдын ала тізімі шықты» (kk). kaz.zakon.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Пассажирский самолёт рухнул в аэропорту Актау» (ru). Orda.kz (25-dekabr 2024-jıl).
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Ақтауда апатқа ұшыраған ұшақта қазақстандықтар да болған» (kk). inbusiness.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  8. ↑ «Самолет, летевший из Баку в Грозный, упал в аэропорту Актау — Газета.Ru | Новости» (ru). Газета.Ru (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  9. ↑ «Выжившие в авиакатастрофе в Актау сидели в хвостовой части самолета» (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Ranter, Harro «Accident Embraer ERJ-190AR 4K-AZ65, Wednesday 25 December 2024». asn.flightsafety.org. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 «4K-AZ65 AZAL Azerbaijan Airlines Embraer ERJ-190AR (ERJ-190-100 IGW)» (en). www.planespotters.net (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  12. ↑ «Крушение пассажирского самолета Баку — Грозный. Главное» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  13. ↑ «Оперштаб: Оба пилота погибли при крушении самолета AZAL в Актау» (ru). Информационное Агентство Репорт (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  14. ↑ «Stüardessanın qardaşı DANIŞDI: "Məndən DNT analizi götürdülər"» (az). Oxu.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  15. ↑ «Baza — Telegram». Telegram. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  16. ↑ «Azattyq — Telegram». Telegram. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  17. ↑ «Azattyq — Telegram». Telegram. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  18. ↑ «Azerbaijan Airlines опубликовала список пассажиров разбившегося самолета» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  19. ↑ «Крушение самолета близ Актау: обнародован полный список пассажиров» (ru). NUR.KZ (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  20. ↑ «Власти объяснили, как летевший в Чечню самолет оказался в Казахстане» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  21. ↑ Flightradar24 «Live Flight Tracker — Real-Time Flight Tracker Map» (en). Flightradar24. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  22. ↑ tengrinews.kz «Что известно об упавшем самолете близ Актау» (ru). Главные новости Казахстана — Tengrinews.kz (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  23. ↑ «На борту потерпевшего крушение в Актау самолета мог взорваться баллон» (ru). Tourdom.ru. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  24. ↑ «Ақтау маңындағы ұшақ апаты: тірі қалғандар саны 25-ке жетті» (kk). sputnik.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  25. ↑ «Ақтаудағы ұшақ апаты: Қан орталығына жүздеген адам келді» (kk). kaz.zakon.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  26. ↑ «Ақтаудағы ұшақ апатынан кейін 12 адам ауруханаға жеткізілді» (kk). inbusiness.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  27. ↑ «Соңғы сапар: Ақтауда апатқа ұшыраған ұшақ жайлы толық ақпарат» (kk). kaz.orda.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  28. ↑ tengrinews.kz «Токаев выразил соболезнования в связи с крушением самолета в Актау» (ru). Главные новости Казахстана — Tengrinews.kz (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  29. ↑ «Serbian President extends condolences to Azerbaijan over plane crash» (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  30. ↑ «Pakistani Prime Minister Shahbaz Sharif expresses condolences to Azerbaijan over plane crash» (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  31. ↑ «Sadyr Japarov expresses condolences to Ilham Aliyev over plane crash in Aktau» (en). Report News Agency (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  32. ↑ «Путин выразил соболезнования Алиеву из-за авиакатастрофы в Актау» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  33. ↑ «Turkish President Recep Tayyip Erdogan offers condolences following Azerbaijan Airlines plane crash in Aktau» (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  34. ↑ «Ersin Tatar təyyarə qəzası ilə əlaqədar Azərbaycana başsağlığı verib» (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  35. ↑ «İran Prezidenti təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib» (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  36. ↑ «Emoməli Rəhmon təyyarə qəzası ilə əlaqədar Azərbaycan Prezidentinə başsağlığı verib» (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  37. ↑ «İsrail Prezidenti: AZAL-ın təyyarəsinin qəzaya uğraması xəbəri məni dərindən kədərləndirdi» (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  38. ↑ Соболезнование Президенту Азербайджана Ильхаму Алиеву
  39. ↑ «ABŞ və Böyük Britaniya səfirlikləri təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib» (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  40. ↑ «French Embassy in Azerbaijan expresses condolences over plane crash in Aktau» (en). Report News Agency (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  41. ↑ «Georgian MFA expresses condolences to Azerbaijan over plane crash» (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  42. ↑ «Romanian FM expresses condolences to Azerbaijan over plane crash» (en). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  43. ↑ «Сообщение Пресс-службы Президента » Официальный сайт президента Азербайджанской Республики» (ru). president.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  44. ↑ «Алиев прервал визит в Россию из-за авиакатастрофы в Актау» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  45. ↑ «Алиев прервал визит в Россию из-за крушения самолета AZAL в Актау» (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  46. ↑ «Путин заявил, что к месту авиакатастрофы в Актау вылетает борт МЧС РФ» (ru). Интерфакс (25-dekabr 2024-jıl).
  47. ↑ «Azərbaycanın futzal üzrə Yüksək Liqasının və kubokun oyunlarından əvvəl 1 dəqiqəlik sükut elan olunacaq» (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  48. ↑ «Taekvondo üzrə Azərbaycan birinciliyi və çempionatının görüşləri matəm günü ilə əlaqədar təxirə salınıb» (az). Report İnformasiya Agentliyi (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  49. ↑ «Распоряжение Президента Азербайджанской Республики Об объявлении траура в Азербайджанской Республике с целью почтения памяти погибших в результате крушения пассажирского самолета Embraer 190 Закрытого акционерного общества «Азербайджан Хава Йоллары» при выполнении рейса Баку-Грозный (Российская Федерация) » Официальный сайт президента Азербайджанской Республики» (ru). president.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  50. ↑ «В Азербайджане объявлен траур в связи с крушением самолета в Актау» (ru). Meduza. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  51. ↑ «В Азербайджане объявили 26 декабря днем траура после крушения самолета» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  52. ↑ «В Азербайджане 26 декабря объявлен траур в связи с крушением самолета» (ru). Коммерсантъ (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  53. ↑ «Алиев объявил 26 декабря днем траура в Азербайджане» (ru). Lenta.RU. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  54. ↑ «26 декабря в Азербайджане объявили траур» (ru). Казинформ (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  55. ↑ «Ақтаудағы ұшақ апаты: төрт адамның денесі табылды» (kk). kaz.inform.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  56. ↑ «Баллон жарылды: Ақтаудағы ұшақ апатына қатысты соңғы деректер» (kk). kaz.orda.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  57. ↑ «Aktau sakinləri təyyarə qəzasında yaralananlara qan verirlər — FOTO» (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  58. ↑ «Aktauda yaşayan azərbaycanlı: Qanvermə aksiyasına qoşulmaq üçün 300-ə yaxın insan toplaşıb» (az). Apa.az. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  59. ↑ «Ақтаудағы ұшақ апаты бойынша қылмыстық іс қозғалды» (kk). halyq-uni.kz. Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.
  60. ↑ «Три страны завели уголовные дела после крушения самолета в Актау» (ru). РБК (25-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 25-dekabr 2024-jıl.

Sırtqı siltemeler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Aqtawdaǵı_Embraer_E190_apatı&oldid=117528» saytınan alınǵan