Iosif Stalin

Fayl:Joseph Stalin Colour.jpg

Yosif Stalin

Yosif Stalin (Orıssha, tolıq : Иосиф Виссарионович Сталин, tuwılg'anda Джугашвили (Dzhugashvili), Gruzinshe: იოსებ ჯუღაშვილი (Ioseb Jughashvili); (18 dekabr, 1878 – 5 mart, 1953) Kommunist diktator Ioseb Jugashvilidin' qabıl etken atı. Ol Vladimir Leninnen keyingi Sovet hu'kimetinin' ekinshi siyasiy basshısı bolg'an. Ol totalitar basshı bolg'an ha'm tariyxta ju'da' belgili. Ol millionlap adamlardın' o'ltiriliwine sebepshi bolg'an. Ol kommunizmnin' basqasha tu'ri Stalinizmdi baslag'an.

Stalin ekinshi du'nya ju'zlik urıstan aldın Gitler menen birge islesken ha'm 1939-jılı olar ekewi Polshanı basıp alıw ha'm o'zleri arasında ekige bo'lisiw haqqında pitim du'zgen. Usılay etip ekinshi du'nya ju'zlik urıs baslang'an.

Keyinirek, 1941-jılı, Gitler Stalinge qarsı shıg'adı ha'm SSSRdı basıp alıw ushın hu'jim jasag'an. Bunnan keyin, SSSR Germaniyanı qıyratıw ushın Antigitlerlik koalitsiya menen islese basladı. Aqırı Germaniya jen'iledi, biraq urıs dawamında SSSR basqa ma'mleketlerge salıstırg'anda adam sanı boyınsha en' ko'p jog'altıwg'a ushırag'an edi.

Ekinshi du'nya ju'zlik urıs juwmaqlang'anda, Sovet armiyası ko'plegen Evropa ma'mleketlerin: Polsha, Chexoslovakiya, Vengriya ha'm Germaniyanın' bir bo'limin iyelep, bul ma'mleketlerde kommunizm qura basladı.

Stalin o'limine shekem Sovet hu'kimetin basqarıwdı dawam ettirdi. Stalin ma'mlekettin' waqıt ha'm energiaysın qural jaraqqa, ko'likke ha'm qurallı ku'shke qaratıp, militarizatsiyanı baslag'an. Bug'an erisiwde Stalinnin' en' a'hmiyetli usılı bul Amerikadan yadro quralı jasırın mag'lıwmatların urlap, o'zlerinin' bombasın islep shıg'ıwı boldı. Usı sebepli Salqın urıs baslanadı ha'm ol 1990-jılı SSSRdın' ıdırawına shekem dawam etedi.

Stalin 1953-jılı insulttan qaytıs boldı. Onnan keyin Sovet hu'kimetin Nikita Xrushev dawam ettirdi.