Metr: Ózgerisler arasındaǵı ayırmashılıq

Wikipedia, erkin enciklopediya
Content deleted Content added
k robot Adding: scn:Metru; cosmetic changes
k robot Adding: war:Metro
Qatar No 155: Qatar No 155:
[[vi:Mét]]
[[vi:Mét]]
[[vls:Meter (lengtemoate)]]
[[vls:Meter (lengtemoate)]]
[[war:Metro]]
[[yi:מעטער]]
[[yi:מעטער]]
[[zh:米 (单位)]]
[[zh:米 (单位)]]

17:48, 2009 j. iyuldıń 24 waqtındaǵı nusqası

Metr (belgileniwi: m; grekshe μέτρον — o'shew) — SI degi uzunlıq o'lshew birligi. 1 metr — jaqtılıq nurının' vakuumda, 1/299 792 458 sekund ishinde basıp o'tken jolına ten'.

Kelip shıg'atug'ın birlikler

Pikometr

Pikometr (belgileniwi: pm) — 10-12 metrge ten’. Mısalı: Gyeliy atomı radiusı 31 pm.

Nanometr

Nanometr (belgileniwi: nm) — 10-9 metrge ten’. Yag’nıy, 1 metrdin’ milliarddan bir bo’limi. Mısalı: Qattı zatlardag’ı atomlar arasındag’ı aralıq nanometrlarde o'lshenedi.

Mikrometr

Mikrometr (belgileniwi: µm) — 10-6 metrge ten’. Yag’nıy, 1 metrdin’ millionnan bir bo’limi. Mısalı: Shudring tamshısı shama menen 10 µm ge ten’.

Millimetr

Millimetr (belgileniwi: mm) — 10-3 metrge ten’. Yag’nıy, 1 metrdin’ mın’nan bir bo’limi.

Santimetr

Santimetr (belgileniwi: sm) — 10-2 metrge ten’. Yag’nıy, 1 metrdin’ ju’zden bir bo’limi.

Detsimetr

Detsimetr (belgileniwi: dm) — 10-1 metrge ten’. Yag’nıy, 1 metrdin’ onnan bir bo’limi.

Kilometr

Kilometr (belgileniwi: km) — 103 metrge ten’. Mısalı: Transportlarda a’dette basıp o'tilgen jol kilometrlarde o'lshenedi.

Tariyxı

1890-1960-jıllarda paydalanılg’an xalıq-aralıq metr etalonı
  • 1790-jıl 8-may — frantsuz milliy qurultayı qararı menen, 1 metr — 1 sekundta 45° mu’yesh astında terbelip atırg’an yarım dawirli mayatnik uzunlıg’ına ten’ etip alındı.
  • 1791-jılı 30-mart — frantsuz milliy qurultayı, frantsuz ilimler akademiyası talaplarına baylanıslı, 1 metr — Parij meridianının’ 40 millionnan bir bo’limine teng’ dep alındı.
  • 1795-jıl — waqtınshalı latunnan metr etalonın islep shıg’ılıwı.
  • 1799-jıl 10-dekabr — frantsuz milliy qurultoyi qarori bilan, 1799 jıl 23-iyulda qayta yasalgan metr etaloni tugallangan nusxa hisoblanib davlat arxiviga joylashtirildi.
  • 1889 -jıl 28-sentyabr — birinshi xalıq-aralıq qurultay (CGPM)
  • 1927-jıl 6-oktyabr — jetinshi xalıq-aralıq qurultay (CGPM) Metr etalonının’ ja’nede anıg’ıraq nusqası. Bul etalonnın’ kese-kesimi maydanı «X» korinisinde bolıp, platina ha’m iridiy aralaspasınan tayarlang’an.
  • 1960-jıl 20-oktyabr — 11 - xalıq-aralıq qurultay (CGPM): 1 metr — vakuumda nurlang’an kripton-86 izotobı tolqın uzunlıg’ının’ 1650763,73 ke ko'beymesine ten’ dep belgilendi.
  • 1983-jıl 21-oktyabr — 17-xalıq-aralıq qurultay (CGPM):

Qızıqarlı mag’lıwmatlar

Siltewler

birlikleri
Tiykarg'ıları: metr | kilogramm | sekunda | amper | kelvin | kandela | mol
Do’relgenleri: radian | steradian | gerts | gradus Tselsiya | katal | nyuton | djoul | vatt | paskal | kulon | volt | om | simens | farad | veber | tesla | genri | lyumen | lyuks | bekkerel | grey | zivert