Karl Marx

Karl Marx.

Karl Marks (nemisshe: Karl Marx; 5 May, 1818 – 14 Mart, 1883) nemis filosofı ha'm pul (ekonomika) ha'm ku'sh (siyasat) haqqında jazg'an siyasiy oyshıl bolg'an. Markstin' oyınsha ekonomikada jallanıp islew bolsa, barlıq waqıtta klasslar arsında gu'res boladı. Onın' en' belgili kitabı Communist Manifesto. Ol bul kitaptı 1848-jılı Friedrich Engels penen birge jazg'an. Kitap kommunizm ideaların ha'm maqsetlerin belgilep beredi. Onın' ideaları Marksizm dep ataladı.

Onın' en' a'hmiyetli jumısı bul Das Kapital kitabıdır. Ol kitaptın' u'sh toplamı u'stinde ko'p jıllar jumıs islegen. Kitapta "kapitalizm" haqqında ha'm og'an qarsı pikirler so'z etilgen. Kitaptag'ı idealar ko'p tartıslarg'a alıp kelgen: birewler onı qollap quwatlasa, qalg'anları qarsı bolg'an. Bunın' tiykarg'ı sebebi, kitapta ko'rsetilgen idealarg'a iseniwshiler ko'plegen ma'mleketlerdi o'zgertiw maqsetinde sotsiallıq ko'terilislerdı (ma'selen: Oktyabr ko'terilisi) baslag'an. Bul ma'mleketlerde kommunistlik sistema bolg'an ha'm hu'kimet basshıları olarg'a qarsı shıqqanlardı o'ltirgen yamasa qamaqqa alg'an.

Markstin' en' belgili teoriyası "Materializm". Ol din, moral, sotsiallıq jag'day ha'm basqalar ekonomikag'a tiykarlang'anına isengen.

Karl Marks 1818-jılı Germaniyada tuwılg'an, biraq onın' ideaları ko'pshilikke jaqpag'anlıg'ı ushın ko'p ko'shiwge ma'jbu'r bolg'an.

Marks uzaq waqıt Londonda jasag'an. Ol 1883-jılı sol jerde qaytıs boladı. Marks qaytıs bolg'annan keyin, onın' dostı Engels onın' ko'p jumısların aqırına jetkergen.