Oktavian Avgust

Fayl:Aug11 01.jpg

August

Oktavian Avgust (23 sentyabr, b.e.sh. 63 – 19 avgust, 14) birinshi ha'm en' a'hmiyetli Rim İmperatorlarının' biri. Ol Rimnin' du'nya ju'zindegi en' qu'diretli imperiya bolıp jetilisiwinin' birinshi basqıshın basladı.

Oktavian Avgust Sezar Rim Respublikası diktatorı Yuliy Sezardın' saqlap alıng'an balası bolg'an. Oktavian ekinshi triumviratta (Rim İmperiyasın bir basshı sıpatında u'sh adamnın' basqarıwı), Mark Antoniy ha'm Lepiduslar menen bir qatarda basshıliqqa iye bolg'an. Avgust ha'm Antoniuslar b.e.sh. 44-jılı o'ltirilgen Yuliy Sezarg'a sadıq bolg'an. Onın' o'liminen keyin Sezar ta'repdarları ha'm Sezardın' qarsılası Pompeydin' ta'repdarları arasında Rim boylap puxaralıq urısı baslanadı. Triumvirat basshılıg'ı da'wirinde urıs toqtaydı, biraq Lepidustın' o'limi ha'm Mark Antoniydin' Mısırda Kleopatra menen bolıwı urıstın qayta dawam etiwine sebepshi boladı.

Bul ku'shli qanlı urısta jen'iske eriskennen keyin, Oktavian b.e.sh. 31-jılg'ı Aktium urısı ta'repdarı bolg'an Senat ta'repinen birinshi Rim İmperatorı bolıp saylanadı ha'm "Avgust" atın aladı. Ol b.e.dın' 14 jılı onın' o'gey ha'm ku'yew balası Tiberius (Tiberiy) onın' ornına İmperator bolg'ang'a shekem basshılıq etedi.

Onın' patshalıg'ı da'wirinde, onın' hu'kimetine qarsı bolg'anlar massalıq tu'rde mın'lap o'ltirilgen. Ol Rim qaytadan Respublikag'a aylandırıwg'a wa'de etken, biraq bunın' ornına ol o'zine ko'p ataqlardı, sonın' menen birge Bas ruwxanıy atag'ın bergen ha'm awıllıqlardag'ı ko'plegen shirkewler onı qudaylarının' biri esaplag'an. İnglis tilindegi ha'm basqa da ko'plegen Evropa tillerindegi "Avgust" ayının' atı onın' atınan kelip shıqqan.