Aziya

Dúnya kartasında Aziya

Aziya — Jerdiń arqa yarım sharında jaylasqan hám eń úlken dep esaplanatuǵın kontinent. Ol batısta Evropa menen shegaralasqan. Aziya hám Evropa birgelikte Evraziya materigin quraydı.

Aziya Jer Orta teńizi, Qara teńiz, Arqa Muz okeanı, Tınısh okeanı hám Hind okeanı menen qorshalǵan. Ol Evropadan Kavkaz hám Ural tawları arqalı ajıraladı.

Ertede adamzat civilizaciyasınıń bir bólegi Aziyada, máselen Shumer, Qıtay hám Hindistanda baslanǵan. Sonıń menen birge, Qıtay hám Hindistan dúnyadaǵı xalqınıń sanı boyınsha eń úlken mámleketler esaplanadı.

Uzın, tiykarınan qurǵaq jer batısta Evropa menen Azianı ajıratıp turadı. Bul shegara Arqa-Qubla tárepke Rossiyada Ural tawlarına shekem, Ural daryası boylap Kaspiy teńizine hám Kavkaz tawları arqalı Qara teńizge shekem dawam etedi. Rossiyanıń tórtten úsh bólimi Aziada, al qalǵan bólimi Evropada jaylasqan. Azia basqa tórt mámleketlerinińde kishkene bólimleri Evropada jaylasqan.

Azia eń úlken materik. Ol dúnya maydanınıń onnan úsh bólimin quraydı, onıń xalqı dúnya xalqınıń besten úsh bólegin qurap, basqa qálegen materik xalqınan kóp. Arqada muzlı Arktikadan baslap qublada ıssı ekvator jerlerine jayılǵan Azia materigi úlken, bos shólistanlıqlardı, sonıń menen birge dúnyanıń eń biyik tawlarıin hám eń uzın dáryaların óz ishine aladı.

Aziya mámleketleri

Mámleket
Birlesken Arab Ámirlikleri
Iordaniya
Túrkiya
Qazaqstan
Túrkmenstan
Iraq
Ázerbayjan
Tailand
Baxreyn
Livan
Qırǵızstan
Laos
Bangladesh
Siriya
Hindistan
Indoneziya
Qatar
Tájikstan
Armeniya
Izrail
Pakistan
Awǵanstan
Nepal
Malayziya
Maldiv Atawları
Filippin
Oman
Myanma
Kipr
Qıtay
Arqa Koreya
Yemen
Qubla Koreya
Singapur
Ózbekstan
Gruziya
Iran
Yaponiya
Butan
Mongoliya
Vyetnam
Shri-Lanka
Kuveyt
Saudiya Arabstanı
Tayvan

Derekler

Aziya-Tınısh