Aziya

Wikipedia, erkin enciklopediya
Dúnya kartasında Aziya

AziyaJerdiń arqa yarım sharında jaylasqan hám eń úlken dep esaplanatuǵın kontinent. Ol batısta Evropa menen shegaralasqan. Aziya hám Evropa birgelikte Evraziya materigin quraydı.

Aziya Jer Orta teńizi, Qara teńiz, Arqa Muz okeanı, Tınısh okeanı hám Hind okeanı menen qorshalǵan. Ol Evropadan Kavkaz hám Ural tawları arqalı ajıraladı.

Ertede adamzat civilizaciyasınıń bir bólegi Aziyada, máselen Shumer, Qıtay hám Hindistanda baslanǵan. Sonıń menen birge, Qıtay hám Hindistan dúnyadaǵı xalqınıń sanı boyınsha eń úlken mámleketler esaplanadı.

Uzın, tiykarınan qurg'aq jer batısta Evropa menen Azianı ajıratıp turadı. Bul shegara Arqa-Qubla ta'repke Rossiyada Ural tawlarına shekem, Ural daryası boylap Kaspiy ten'izine ha'm Kavkaz tawları arqalı Qara ten'izge shekem dawam etedi. Rossiyanın' to'rtten u'sh bo'limi Aziada, al qalg'an bo'limi Evropada jaylasqan. Azia basqa to'rt mámleketlerinin'de kishkene bo'limleri Evropada jaylasqan.

Azia en' u'lken materik. Ol du'nya maydanının' onnan u'sh bo'limin quraydı, onın' xalqı du'nya xalqının' besten u'sh bo'legin qurap, basqa qa'legen materik xalqınan ko'p. Arqada muzlı Arktikadan baslap qublada ıssı ekvator jerlerine jayılg'an Azia materigi u'lken, bos sho'listanlıqlardı, sonın' menen birge du'nyanın' en' biyik tawlarıin ha'm en' uzın da'ryaların o'z ishine aladı.

Aziya mámleketleri[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Mámleket
Birlesken Arab Ámirlikleri
Iordaniya
Túrkiya
Qazaqstan
Túrkmenstan
Iraq
Ázerbayjan
Tailand
Baxreyn
Livan
Qırǵızstan
Laos
Bangladesh
Siriya
Hindistan
Indoneziya
Qatar
Tájikstan
Armeniya
Izrail
Pakistan
Awǵanstan
Nepal
Malayziya
Maldiv Atawları
Filippin
Oman
Myanma
Kipr
Qıtay
Arqa Koreya
Yemen
Qubla Koreya
Singapur
Ózbekstan
Gruziya
Iran
Yaponiya
Butan
Mongoliya
Vyetnam
Shri-Lanka
Kuveyt
Saudiya Arabstanı
Tayvan

Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Siltewler[redaktorlaw | derekti jańalaw]



Aziyadaǵı mámleketler

Awǵanstan · Ázerbayjan · Bangladesh · Baxreyn · Birlesken Arab Ámirlikleri · Bruney · Butan · Qubla Koreya · Qıtay · Armeniya · Filippin · Gruziya · Iraq · Hindistan · Indoneziya · Iran · Izrail · Kambodja · Kuveyt · Laos · Livan · Malayziya · Maldiv · Mısır1 · Mongoliya · Myanma · Nepal · Oman · Ózbekstan · Pakistan · Qazaqstan2 · Qatar · Kipr · Qırǵızstan · Rossiya2 · Saudiya Arabstanı · Singapur · Siriya · Shıǵıs Timor · Arqa Koreya · Shri-Lanka · Tájikstan · Tailand · Túrkiya2 · Túrkmenstan · Iordaniya · Vyetnam · Yaponiya · Yemen

Negizi ǵárezsiz, biraq tanılmaǵan yaki azǵantay tanılǵan mámleketler:

Abxaziya · Qubla Osetiya · Tayvan · Tawlı Qarabaǵ · Palestina · Arqa Kipr Túrk Respublikası

1. Transkontinental mámleket, bir bólegi Afrikada
2. Transkontinental mámleket, bir bólegi Evropada