Kontentke ótiw

Bas penen urıw (futbol)

Wikipedia — erkin enciklopediya
Krishtianu Ronaldu (9, aq) 2009–10-jılǵı UEFA Chempionlar Ligasında Real Madrid atınan Marselge qarsı oyında toptı bası menen dárwazaǵa kirgizip atır.
Ebbi Uombax (20, qızıl) 2015-jıl fevral ayında Angliyaǵa qarsı matchta toptı bası menen urıp atır.

Bas penen urıw – bul futbolda toptı bas arqalı pas beriw, dárwazaǵa urıw yamasa maydannan shıǵarıw ushın qollanılatuǵın texnika.[1] Bul tik turǵan, sekirip yamasa iyilip túsken jaǵdayda da orınlanıwı múmkin. Bas penen urıw keń tarqalǵan texnika bolıp, oyınshılar tárepinen is júzinde hár bir matchta qollanıladı. Futbolda paydalı texnika bolǵanı menen, bas penen urıw densawlıqqa, ásirese miyge salmaqlı qáwip-qáterlerdi alıp keledi, hám basqarıwshı shólkemler bul qáwiplerdi sheshiw ushın ilajlar qabıl etken.

Qollanılıwı

Ulıwma alǵanda, hújimshi gol urıw ushın bas penen urıwdı qollanadı, al qorǵawshı tiykarınan qarsılasınıń gol urıwına jol qoymaw ushın bas penen urıwdı qollanadı. Top hawada bolǵanda, bas penen urıw kóbinese eń jaqsı variant bolıp tabıladı, sebebi oyınshı toptı qolları menen uslay almaydı. Kópshilik bas penen urılǵan gollar kross yamasa múyesh soqqısınıń nátiyjesinde urıladı. Bul jaǵdaylarda, bir hújimshi oyınshı toptı gol dárwazası boylap hawada ótkeredi, al basqa bir oyınshı (tik turǵan, sekirip yamasa súńgigen jaǵdayda) toptı bası menen dárwazaǵa qaray uradı.[2]

Santilyana, Tim Keyxill, Marko van Basten, Fernando Torres, Krishtianu Ronaldu, Virgil Van Deyk, Endi Kerroll, Didye Drogba, Alvaro Morata, Xarri Keyn, Lyuk de Yong, Olivye Djiru, Garet Beyl, Xavyer Ernandes, Serxio Ramos, Piter Krauch, Miroslav Kloze, Djordjo Kellini, Ali Dei, Ebbi Uombax hám Djoel Poxyanpalo sıyaqlı futbolshılar bas penen urıwlardıń sapası menen belgili oyınshılarǵa mısal bola aladı.[3][4][5]

Densawlıqqa baylanıslı máseleler

Qáwipler

Toptı bas penen urıw, meyli shınıǵıw waqtında bolsın yamasa básekili matchta bolsın, dárhal yamasa bir neshe jıldan keyin payda bolıwı múmkin bolǵan densawlıqqa baylanıslı qáwip-qáterlerdi óz ishine aladı. Bunnan tısqarı, jaralanıw toptı bir ret bas penen urıwdan yamasa bir neshe ret bas penen urıwlardıń jıynalıwınan kelip shıǵıwı múmkin.

Bas penen urıw menen baylanıslı eń keń tarqalǵan jaraqatlanıw miydiń shayqalıwı bolıp, ol barlıq futbol jaraqatlarınıń 22% in quraydı. Subkonkussiya jaraqatları da toptı bas penen urǵanda úlken másele bolıp tabıladı. Subkonkussiya jaraqatlarınıń belgileri miydiń shayqalıwı sıyaqlı anıq bolmasa da, miyge zıyan keltiredi. Ayırım jaǵdaylarda, subkonkussiya jaraqatları uzaq múddette miydiń shayqalıwınan da awırıraq bolıwı múmkin.

2019-jılǵı izertlewlerge qaraǵanda, futbolshılar, dárwazamannan basqa, ulıwma xalıqqa qaraǵanda nevrodegenerativ kesellikten úsh yarım ese kóbirek zıyan kóriwi múmkin. 2021-jılı, qorǵawshılar demensiyanıń rawajlanıw qáwipine kóbirek ushıraytuǵının kórsetetuǵın izertlewler járiyalandı.[6]

Waqıyalar

Djeff Astl, burınǵı Angliyalı professional futbolshı, futbol topların bas penen urıw menen baylanıslı kásiplik keselliginen qaytıs bolǵanı anıqlandı. Burınǵı Uels professional futbolshısı Alan Djervis te usıǵan uqsas sebep penen qaytıs bolǵanı belgili boldı.[7]

Juwaplar

Angliya

2020-jılı Futbol Associaciyası (FA) trenerlerge 11 jasqa shekemgi balalar ushın shınıǵıwda bas penen urıwlardı qollanbawdı usınıs etti. Olar sonday-aq trenerlerge 12-den 16-ǵa deyingi jastaǵı balalar ushın jeńil bas penen urıw shınıǵıwların engiziwdi usınıs etti. Hátte professional futbol ushın da usınıslar berip, háptesine tek 10 joqarı kúshli bas penen urıwdı usınıs etti.[8]

2022-jıl iyul ayında, FA Xalıqaralıq Futbol Associaciyası Keńesi (IFAB) tárepinen 12 jasqa shekemgi oyınshılar ushın matchlarda qasaqana bas penen urıwı qadaǵan etiw ushın ruqsat alǵanın járiyaladı. Sınaw 2022–23-jılǵı máwsimde ótkeriledi hám graflıq FA tarmaǵı, ligalar, klublar hám mektepler menen birge koordinaciya etiledi. Eger nátiyjeli bolsa, FA IFABqa nızamǵa ózgeris kirgiziw ushın arız etedi. Eger maqullansa, qasaqana bas penen urıw 12 jasqa shekemgi dárejede hám onnan tómengi oyınlarda 2023–24-jılǵı máwsimnen baslap qadaǵan etiledi.[9]

AQSH

2016-jılı Amerika Qurama Shtatları Futbol Fondı toptı bas penen urıw qáwiplerin azaytıw ushın ilajlar qabıl etti. Birinshiden, 10 jas hám onnan kishi balalar shınıǵıwda yamasa oyınlarda toptı bas penen ura almaydı. Ekinshisi, 12 hám 13 jastaǵı balalar ushın bas penen urıwdı shekleydi. Olar háptesine tek 30 minut bas penen urıw shınıǵıwın isley aladı, hám bir oyınshı ushın háptesine bas penen urıw sanı 20 dan aspaw kerek. 12 hám 13 jastaǵı balalar ushın oyında bas penen urıwǵa hesh qanday sheklewler joq.[10]

Joqarıdaǵı sheklewlerge qosımsha, AQSH Futbol Federaciyası da matchlar ushın óz qaǵıydaların jańaladı. Jańa qaǵıydalarǵa muwapıq, eger 10 jas hám onnan kishi oyınshı matchta qasaqana toptı bas penen ursa, qarsılas komandaǵa tikkeley emes erkin soqqı beriledi. Sonıń menen birge, eger oyınshı bas jaraqatlanıwına gúmanlanıp matchtan almastırılsa, bul almastırıw komandanıń ulıwma ruqsat etilgen almastırıwlar sanına qosılmaydı.[11]

Qáwipti azaytıw

Toptı bas penen urıw qáwipleri joq etilmesede, bul qáwiplerdi azaytıw ushın usınıslar berildi. Birinshisi – durıs texnikanı úyreniw. Miyge zıyanlı tásirdi azaytıw ushın, mısalı, moyındı turaqlastırıw sıyaqlı toptı bas penen urıwdıń usılları bar. Tásirdi azaytıw ushın bas kiyimlerin de kiyiwi múmkin. Sonıń menen birge, moyın bulshıq etlerin kúsheytiw zıyan qáwipin azaytıwǵa járdem bere aladı.[12]

Basqa bir usınıs – qollanılıp atırǵan futbol tobınıń qásiyetlerin ózgertiw. Izertlewlerge qaraǵanda, hawa basımı hám massası tómenirek bolǵan top tezleniw hám miyge tásirdi azaytadı. Bul jarıs matchları ushın múmkin bolmaǵan variant bolıwı múmkin bolsa da, ekspertler bul ózgerislerdi shınıǵıw waqtında qollanılatuǵın toplarǵa engiziwdi usınıs etedi.

Derekler

  1. ↑ «TECHNIQUE – HEADING». 16-fevral 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-fevral 2016-jıl.
  2. ↑ «Attacking Header». Talkfootball. Qaraldı: 14-fevral 2016-jıl.
  3. ↑ «Great headers in recent football» (21-oktyabr 2013-jıl). Qaraldı: 12-fevral 2016-jıl.
  4. ↑ «Headers». Yahoo. Qaraldı: 12-fevral 2016-jıl.
  5. ↑ Jackson. «The Header Heard Round The World». ESPN (15-iyun 2015-jıl). Qaraldı: 6-mart 2017-jıl.
  6. ↑ Smith, Rory (2022-07-22). "Does Soccer Still Need the Header?" (in en-US). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/07/22/sports/soccer/soccer-headers.html. 
  7. ↑ Bull, Andy (2021-03-11). "Football grapples slowly with brain injury, 19 years on from Jeff Astle's death" (in en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/sport/blog/2021/mar/11/football-grapples-slowly-with-brain-injury-19-years-on-from-jeff-astle. 
  8. ↑ Media, P. A. (2022-07-18). "FA to trial banning deliberate heading by children under 12 in England" (in en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/football/2022/jul/18/fa-to-trial-banning-deliberate-heading-by-children-under-12-in-england. 
  9. ↑ «The FA to trial the removal of heading in U12 matches and below in 2022–23 season». The FA (18-iyul 2022-jıl). Qaraldı: 15-fevral 2023-jıl.
  10. ↑ «Head Injuries» (en-US). US Club Soccer Website. Qaraldı: 15-fevral 2023-jıl.
  11. ↑ Guidroz. «New US Soccer Heading Laws and Playing Rules | Who They Affect?» (en-US). Snap Soccer (21-aprel 2016-jıl). Qaraldı: 15-fevral 2023-jıl.
  12. ↑ «Heading the Ball in Soccer: Is It Safe? | Orthopedic Blog» (en). OrthoCarolina. Qaraldı: 16-fevral 2023-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Bas_penen_urıw_(futbol)&oldid=118777» saytınan alınǵan