Kontentke ótiw

Bay Internet Qosımshası

Wikipedia, erkin enciklopediya

Bay Internet Qosımshası (sonday-aq bay veb-qosımsha,[1] RIA yamasa ornatılatuǵın Internet qosımshası dep te ataladı) ‒ bul stol ústi qosımshası programmalıq támiynatınıń kóp qásiyetlerine iye bolǵan veb-qosımsha. Bul koncepciya bir betli qosımsha menen tıǵız baylanıslı hám paydalanıwshıǵa súyrep aparıw, fon menyusı, WYSIWYG redaktorlaw hám t.b. sıyaqlı interaktiv funkciyalardı usınıwı múmkin. Bul koncepciya birinshi ret 2002-jılı Macromedia tárepinen Macromedia Flash MX ónimin (keyinirek Adobe Flash boldı) sıpatlaw ushın kirgizilgen. 2000-jıllar dawamında bul termin Java appletleri, Microsoft Silverlight sıyaqlı basqa básekiles brauzer plagin texnologiyaları menen islep shıǵılǵan brauzerge tiykarlanǵan qosımshalardı sıpatlaw ushın ulıwmalastırıldı.

Brauzer plagin interfeysleriniń eskiriwi hám standart HTML5 texnologiyalarına ótiw menen, Bay Internet Qosımshaları JavaScript veb-qosımshaları, sonıń ishinde bir betli qosımshalar hám progressiv veb-qosımshalar menen almastırıldı.

Tariyxı

«Bay Internet Qosımshası» hám «bay klient» terminleri 2002-jıldıń mart ayında Macromedia (házirgi Adobe) tárepinen rásmiy hújjetke kirgizilgen, biraq bul koncepciya bunnan bir neshe jıl aldın basqa atamalar menen, sonıń ishinde: 1999-jıl aprelde Microsoft tárepinen «Remote Scripting»[2] hám 2000-jıl oktyabrde Forrester Research tárepinen «X Internet»[2] degen atlar menen bar edi.[3]

2011-jıldıń noyabr ayında HTML5 alternativaları paydasına brauzer plaginlerine tiykarlanǵan Bay Internet Qosımshası arxitekturalarına bolǵan talaptıń tómenlegenligin kórsetetuǵın bir qatar xabarlandırıwlar boldı. Adobe kompaniyası Flash endi mobil[4] yamasa televizor[5] ushın islep shıǵarılmaytuǵınlıǵın járiyaladı (óziniń háreketlerin Adobe AIRǵa qayta baǵdarladı). Ekspertler onıń hátte stol ústinde de[6] óz áhmiyetliligin dawam etiwine gúmanlandı hám onı «sońınıń bası» dep sıpatladı.[7] Research In Motion (RIM) kompaniyası PlayBook ushın Flash-ti islep shıǵıwdı dawam etejaǵın járiyaladı, bul sheshim ayırım kommentatorlar tárepinen soraw astına alındı.[8] Gáp sózler Microsoft kompaniyası Silverlight-tıń 5-versiyasınıń aldaǵı relizinen keyin onnan waz keshejaǵın ayttı ‒ keyin ala bul haqıyqat bolıp shıqtı.[9][10] Usı xabarlandırıwlardıń birlesiwi ayırımlardı onı «brauzer plaginleri ushın joldıń sońı» dep járiyalawǵa májbúr etti.[11]

Bay mobil qosımshalar

Bay mobil qosımsha (RMA) - bul veb-qosımshalardan kóp qásiyetlerdi miyras etip alǵan hám kontekstten xabardarlıq hám hámme jerde bolıw sıyaqlı birneshe anıq qásiyetlerge iye bolǵan mobil qosımsha.[12][13] RMA-lar - bul «kontekstten xabardarlıqtı, offlayn paydalanıw imkaniyatın, kóshiriwsheńlikti hám maǵlıwmatlardıń hámme jerde bolıwın» támiyinley otırıp, qáwipsiz sımsız ortalıqta joqarı funkcionallıq, immersiv óz-ara tásir hám tez juwap beriw arqalı bay paydalanıwshı tájiriybesin usınıwdı gózlegen mobil bultlı esaplawlar, keleshek veb hám jaqın aradaǵı baylanıs texnologiyalarınıń konvergenciyasınan kelip shıqqan, energiyanı únemlewshi, kóp dárejeli, onlayn mobil qosımshalar».[14]

RMA-lardıń kelip shıǵıwı

Veb-qosımshalardı stol ústi kompyuterlerine tabıslı jaylastırǵannan hám mobil qurılmalardıń ataqlılıǵı artqannan keyin, izertlewshiler bul keńeytilgen veb-qosımsha funkcionallıqların smartfon platformasına alıp keldi. Yaponiyanıń NTT DoCoMo kompaniyası mobil qosımshalardıń funkcionallıǵın jaqsılaw ushın 2003-jılı Adobe Flash Lite-tı qabılladı. 2008-jılı Google kompaniyası platformadan ǵárezsiz mobil qosımshalardı offlayn rejimde qollap-quwatlaw ushın Google Gears-tı Windows Mobile 5 hám 6 qurılmalarına alıp keldi. Mobil qurılmalar ushın Google Gears - bul óz aldına, paydalanıwshı ornatatuǵın qosımsha menen bayıtılǵan veb-qosımshalardı islep shıǵıwǵa arnalǵan mobil brauzer keńeytpesi. Bul qosımshalar arxitekturasına, operaciyalıq sistemasına hám texnologiyasına qaramastan, mobil qurılma ishinde veb-brauzer arqalı orınlanıwı múmkin. 2008-jıl aprelde Microsoft kompaniyası mobil qurılmalar ushın qızıqlı, interaktiv paydalanıwshı interfeyslerin (UI) islep shıǵıw ushın Microsoft Silverlight mobile-dı usındı. Silverlight - bul Silverlight qollap-quwatlaytuǵın mobil qosımshalardı iske túsiretuǵın bir neshe mobil brauzerler menen úylesimli .NET plagini. Android sisteması Android sońǵı paydalanıwshılarınıń óz-ara tásir tájiriybesin jaqsılaw ushın Google Chrome Lite brauzerinde Google Gear plaginin ornalastırdı.

Texnologiyalar

Adobe Flash

Adobe Flash tekst, súwretler hám qozǵalmaytuǵın kórinislerdiń animaciyasın usınıw ushın vektorlıq hám rastrlıq grafikanı basqardı. Ol audio hám videonıń eki tárepleme aǵımın qollap-quwatladı hám ol tıshqansha, klaviatura, mikrofon hám kamera arqalı paydalanıwshı kirgiziwin qabıllay alatuǵın edi. Flash ActionScript dep atalatuǵın obektke baǵdarlanǵan tildi óz ishine aldı hám JavaScript Flash tili (JSFL) arqalı avtomatlastırıwdı qollap-quwatladı. Flash kontenti keń tarqalǵan veb-brauzerler, ayırım mobil telefonlar hám bir neshe basqa elektron qurılmalar (Flash Lite-tı paydalanıp) ushın biypul bolǵan Adobe Flash Player-di paydalanıp, hár qıylı kompyuter sistemalarında hám qurılmalarında kórsetiliwi múmkin edi.[15]

Apache Flex, burınǵı Adobe Flex - bul Adobe Flash platformasına tiykarlanǵan kross-platformalıq RIA-lardı islep shıǵıw hám jaylastırıw ushın programmalıq támiynattı islep shıǵıw komplekti (SDK). Basında Macromedia tárepinen islep shıǵılıp, keyin Adobe Systems tárepinen satıp alınǵan Flex-ti Adobe 2011-jılı Apache Software Foundation-ǵa tapsırdı.

Adobe 2017-jılı Flash-ti eskirgen dep járiyaladı, al Adobe Flash Player 2021-jıldıń basına qaray kópshilik bazarlarda toqtatıldı.

Java applet

Java appletleri interaktiv vizualizaciyalardı jaratıw hám video, úsh ólshemli obektlerdi hám basqa medianı usınıw ushın qollanılǵan. Java appletleri joqarı dárejeli tilde áhmiyetli programmalastırıw kúsh-ǵayratın yamasa applet penen baslanǵısh server arasındaǵı baylanıstı talap etetuǵın quramalı vizualizaciyalar ushın qolaylı boldı.

JavaFX

JavaFX - bul keń túrdegi baylanısqan qurılmalarda isley alatuǵın RIA-lardı jaratıw hám jetkeriw ushın programmalıq támiynat platforması. Házirgi relizi (JavaFX 12, 2019-jıl 11-mart) stol ústi, brauzer hám mobil telefonlar ushın qosımshalardı qurıwǵa imkaniyat beredi hám 3D qollap-quwatlawı menen keledi. Televizor qosımshaları, oyın konsolleri, Blu-ray pleerleri hám basqa platformalar rejelestirilgen. Java FX plagin Java appleti sıpatında yamasa Webstart arqalı isleydi.[16]

Microsoft Silverlight

Silverlight Microsoft tárepinen basqa menshikli alternativa sıpatında usınılǵan. Texnologiya keńnen qabıl etilmedi hám, mısalı, kóp mobil qurılmalarda qollap-quwatlaw joq. Qollanıwdıń ayırım mısalları Pekindegi 2008-jılǵı Jazǵı Olimpiada oyınları,[17] Vankuverdegi 2010-jılǵı Qısqı Olimpiada oyınları,[18] hám Amerika Qurama Shtatlarındaǵı eki tiykarǵı siyasiy partiyanıń 2008-jılǵı sezdleri[19] sıyaqlı waqıyalar ushın video aǵımı boldı. Silverlight sonday-aq Netflix tárepinen onıń tez video aǵımı xızmeti ushın paydalanılǵan.[20] Silverlight endi aktiv rawajlandırılmaydı hám Microsoft Edge Legacy yamasa jańaraq versiyalarında qollap-quwatlanbaydı.

Gears

Gears, burınǵı Google Gears dep atalǵan - bul Google Chrome-dı qosqanda, veb-brauzerlerge offlayn saqlaw hám basqa qosımsha funkciyalardı usınatuǵın toqtatılǵan utilita programmalıq támiynatı. Gears standartlastırılǵan HTML5 usılları paydasına toqtatıldı. Gears Google Chrome 12-den alıp taslandı.[21]

Basqa usıllar

RIA-lar óz funkcionallıǵın jaqsılaw ushın Xforms-tı paydalana aladı. XML hám XSLT[22] dı ayırım XHTML, CSS hám JavaScript penen birge paydalanıw, sonday-aq klient tárepinde serverge qaytpastan jergilikli túrde qayta tártipleniwi múmkin bolǵan maǵlıwmatlar kesteleri sıyaqlı bayıraq klient tárepi UI komponentlerin jaratıw ushın qollanılıwı múmkin. Mozilla hám Internet Explorer brauzerleriniń ekewi de bunı qollap-quwatlaydı.

Eski standartlardaǵı qáwipsizlik máseleleri

RIAlar veb izlew sistemaları ushın indekslew qıyınshılıqların tuwdıradı, biraq Adobe Flash kontenti házir keminde bir bólegi indeksleniwi múmkin.[23]

Qáwipsizlik qosımsha programmalıq támiynatqa qaraǵanda jaqsılanıwı múmkin (mısalı, qumsalǵıshlar hám avtomat jańalanıwlar arqalı), biraq keńeytpelerdiń ózleri hálsizliklerge ushırawı múmkin hám kiriw kóbinese jergilikli veb qosımshalarına qaraǵanda ádewir úlken boladı. Qáwipsizlik maqsetlerinde, kópshilik RIA-lar ózleriniń klient bólimlerin qumsalǵısh dep atalatuǵın klient stolınıń arnawlı izolyaciyalanǵan aymaǵında iske túsiredi. Qumsalǵısh baylanıstıń ekinshi tárepindegi qosımsha serverine klienttegi fayl sistemasına hám operaciyalıq sistemaǵa kóriniwdi hám kiriwdi shekleydi. Bul usıl klient sistemasına jergilikli ámellerdi, qayta formatlawdı hám t.b. orınlawǵa múmkinshilik beredi, sol arqalı klient-server trafiginiń muǵdarın hám jıyiligin azaytadı, ásirese «juqa klientler» dep atalatuǵınlarǵa qurılǵan klient-server ámelge asırıwlarına salıstırǵanda.

Derekler

  1. ↑ McCune, Doug. Adobe Flex 3.0 For Dummies. John Wiley & Sons, 2009-02-23 — Chapter 1, "From HTML to RIA" bet. ISBN 978-0470436820. 
  2. ↑ Clinick. «Remote Scripting». Microsoft Docs (12-aprel 1999-jıl). Qaraldı: 10-iyul 2019-jıl.
  3. ↑ Colony. «My View: X Internet». Forrester Research (oktyabr 2000). 18-may 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  4. ↑ «Adobe Flash Player Turfed for Mobile Devices». Qaraldı: 11-noyabr 2011-jıl.
  5. ↑ «Adobe Scrapping Flash for TV, Too». Qaraldı: 11-noyabr 2011-jıl.
  6. ↑ «PlayBook has a Flash-filled future; RIM's worst decision to date?».
  7. ↑ «The beginning of the end for Adobe's Flash». Qaraldı: 11-noyabr 2011-jıl.
  8. ↑ «PlayBook has a Flash-filled future; RIM's worst decision to date?». Qaraldı: 11-noyabr 2011-jıl.
  9. ↑ «Silverlight 5 - the end of the line». Qaraldı: 11-noyabr 2011-jıl.
  10. ↑ «Silverlight End of Support - Microsoft Support». support.microsoft.com. Qaraldı: 1-aprel 2023-jıl.
  11. ↑ «Flash, Silverlight and the end of the line for browser plug-ins».
  12. ↑ Khan, Atta ur Rehman; Othman, Mazliza; Khan, Abdul Nasir; Abid, Shahbaz Akhtar; Madani, Sajjad Ahmad (2015-04-23). "MobiByte: An Application Development Model for Mobile Cloud Computing" (in en). Journal of Grid Computing 13 (4): 605–628. doi:10.1007/s10723-015-9335-x. ISSN 1570-7873. 
  13. ↑ Khan, A. u R.; Othman, M.; Xia, F.; Khan, A. N. (2015-05-01). "Context-Aware Mobile Cloud Computing and Its Challenges". IEEE Cloud Computing 2 (3): 42–49. doi:10.1109/MCC.2015.62. ISSN 2325-6095. 
  14. ↑ Abolfazli, Saeid; Sanaei, Zohreh; Gani, Abdullah; Xia, Feng; Yang, Laurence T. (1 September 2013). "Rich Mobile Applications: Genesis, taxonomy, and open issues". Journal of Network and Computer Applications 40: 345–362. doi:10.1016/j.jnca.2013.09.009. 
  15. ↑ McCune, Doug. Adobe Flex 3.0 For Dummies. John Wiley & Sons, 2009-02-23. ISBN 978-0-470-43682-0. 
  16. ↑ «JavaFX 2.2 Release Notes | JavaFX 2 Tutorials and Documentation». docs.oracle.com. Qaraldı: 24-noyabr 2022-jıl.
  17. ↑ «Microsoft Silverlight Gets a High Profile Win: 2008 Beijing Olympics». Qaraldı: 23-fevral 2010-jıl.
  18. ↑ «Microsoft Wins The 2010 Olympics For Silverlight». Qaraldı: 23-fevral 2010-jıl.
  19. ↑ «Microsoft Working to Make Political Conventions Unconventional». 19-may 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 23-fevral 2010-jıl.
  20. ↑ «Netflix Begins Roll-Out of 2nd Generation Media Player for Instant Streaming on Windows PCs and Intel Macs». 29-may 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 23-fevral 2010-jıl.
  21. ↑ «Chrome Stable Release» (en). Chrome Releases. Qaraldı: 12-aprel 2021-jıl.
  22. ↑ «Transformation» (19-sentyabr 2012-jıl).
  23. ↑ Erick Schonfeld. «Once Nearly Invisible To Search Engines, Flash Files Can Now Be Found And Indexed». TechCrunch. AOL. Qaraldı: 2-may 2015-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Bay_Internet_Qosımshası&oldid=110480» saytınan alınǵan