Erkek
Erkek – egede er adam. Ol hayaldıń qarama-qarsısı. Qaraqalpaq tilinde «erkek» sózi genderlik birlikti ańlatıw ushın da qollanadı. Erkeklik - er adamnıń ómirdegi ul balalıq dáwirinen ótip, fiziologiyalıq jaqtan ózgergennen keyingi dáwiri. Ul (ul bala) - erkek jınıslı bala, qız (qız bala) - hayal jınıslı bala. Ul balalar erjetkennen keyin, olardı erkek dep ataw múmkin.
Biologiya
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Erkek penen hayaldıń arasında ayırım jınısıy ayırmashılıqlar bar. Erkeklerdiń «sırtqı» (denenin ishinde emes) jınısıy organları bar. Biraq erkeklerdiń reproduktiv sistemasınıń kópshilik bólimleri de ishki. Erkeklerdiń kóbeyiwin hám jınıslıq organların úyreniwshi pán - «andrologiya».
Erkekler de hayallar menen birdey kesellikler menen awıradı, biraq tek erkeklerde ushırasatuǵın yamasa kóbirek ushırasatuǵın jınısıy kesellikler de bar.
Erkekler menen hayallar arasında tek jınısıy emes, al basqa da ayırmashılıqlar bar.
Er adamlardaǵı ekilemshi jınısıy belgilerge ayırım mısallar:
- shat júnleri kóbirek
- bet júnleri kóbirek
- dene júnleri kóbirek
- hayallarǵa qaraǵanda qolları menen ayaqları úlkenlew
- keńirek iyin hám kókirek
- jińishke jambas
- bas súyeginiń hám súyeklerdiń iri dúzilisi
- úlken miy
- kóbirek bulshıq et massası
- kózge kórinetuǵın «Adam alması» hám juwan dawıs
- uzınıraq baltır súyegi
Erkekler ádette hayallarǵa qaraǵanda uzın boladı. 1996-jılı dúnya boyınsha erkeklerdiń ortasha boyı 171 sm edi[1].
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ Roser, Max; Appel, Cameron; Ritchie, Hannah (8 October 2013). "Human Height". Our World in Data. https://ourworldindata.org/human-height.