Kontentke ótiw

FIFA qatnasıw qaǵıydaları

Wikipedia — erkin enciklopediya

Futbolda, FIFA qatnasıw qaǵıydaları (yamasa FIFA jaramlılıq qaǵıydaları) – bul FIFA (Xalıqaralıq Futbol Associaciyaları Federaciyası) tárepinen belgilengen, sporttıń basqarıwshı organı tárepinen xalıqaralıq jarıslarda wákil komandalardı tańlawdı jeńillestiriw ushın dúzilgen qatnasıw kriteriyaları.[1] Atap aytqanda, FIFA oyınshınıń rásmiy tastıyıqlanǵan xalıqaralıq jarıslarda hám joldaslıq ushırasıwlarda belgili bir milliy komandanı oyınǵa qatnasıwǵa bolǵan huqıqın anıqlaytuǵın qaǵıydalardı saqlaydı hám ámelge asıradı.

Dástúrli túrde, sportshılardıń qatnasıw huqıqı nızamlı puqaralıq penen baylanıslı bolıp, bir neshe puqaralıǵı bar oyınshılarǵa, ásirese puqaralıq alǵannan keyin, birden kóp mámleketti wákillik etiw múmkinshiligin beredi. Biraq, milliy komandalar milliy futbol associaciyaları tárepinen shólkemlestiriledi, olardıń hámmesi de FIFAǵa aǵza emes.

2004-jılı FIFA oyınshılardan ózleri wákillik etpekshi bolǵan hár qanday mámleket penen «anıq baylanıs»tı kórsetiwdi talap etetuǵın qaǵıydanı engizdi. Bul Qatar Futbol Associaciyasınıń mámleket penen hesh qanday baylanısı bolmaǵan, milliy komanda ushın oynamaǵan oyınshılarǵa óz milliy komandası ushın oynawǵa xoshametler usınıwına juwap retinde boldı.[2] FIFA huqıqsız oyınshılar qatnasqan xalıqaralıq matchlardıń nátiyjelerin biykarlaw huqıqına iye. 2021-jıldıń yanvar ayında FIFA qatnasıw sistemasın qayta islep shıqtı, bir puqaralıqqa baylanıslı oyınshılarǵa basqa mámleketke sadıqlıǵın ózgertiw múmkinshiligin berdi.

Huqıqsız oyınshılardı maydanǵa shıǵarıw sankciyalarǵa alıp keliwi múmkin, sonıń ishinde match nátiyjeleriniń biykarlanıwına da.

Tariyxı

Tariyxıy jaqtan, oyınshılardıń hár túrli milliy komandalar ushın oynawı múmkin edi. Mısalı, Alfredo Di Stefano Argentina (1947) hám Ispaniya (1957-61) ushın oynaǵan.[3]

Di Stefanonıń «Real Madrid»tegi komandalası Ferenc Pushkash ta óz karerasınıń basında Vengriya ushın 85 match ótkergennen keyin Ispaniya ushın oynaǵan. Xalıqaralıq futbol puqaralıǵın ózgertken úshinshi joqarı dárejeli mısal - Xose Altafini, ol 1958-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatında Braziliya ushın, al keyingi 1962-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatında Italiya ushın oynaǵan.[4]

Eki yamasa úsh ayırım mámleket ushın oynaǵan oyınshılardıń XX ásirdegi basqa mısalları:

  • Ernst Vilimovskiy - (Polsha hám Germaniya)[5]
  • Djo Gaetjens – (Qurama Shtatlar hám Gaiti)
  • Laslo Kubala – (Chexoslovakiya, Vengriya hám Ispaniya)
  • Raymundo Orsi – (Argentina hám Italiya)[6]
  • Luis Monti – (Argentina hám Italiya; eki hár qıylı komanda ushın eki Jáhán Chempionatı finalında oynaǵan jalǵız adam)
  • Xose Santamariya – (Urugvay hám Ispaniya)
  • Alberto Spenser – (Ekvador hám Urugvay)
  • Paulino Alkantara – (Filippin hám Ispaniya)

Bul dizimge geosiyasiy shegaralardıń ózgeriwi sebepli komandaları tásir etilgen júzlegen oyınshılar kirgizilmegen, mısalı, Shıǵıs Germaniya/Germaniya, Sovet Awqamı/Ukraina, Yugoslaviya/Xorvatiya.

Bunnan tısqarı, ayırım xalıqaralıq oyınshılar basqa FIFA tárepinen tanılǵan mámleket ushın rásmiy emes xalıqaralıq oyınlarda, yaǵnıy FIFA tárepinen tolıq xalıqaralıq dep tanılmaǵan oyınlarda qatnasqan. Bul kategoriyaǵa mınalar kiredi:

  • Daniel Braylovskiy, Urugvay jaslar komandaları ushın oynaǵan, Argentina lagerlerinde qatnasqan hám jıllar ótkennen keyin rásmiy túrde Izraildi wákillendirgen.
  • Debatik Kurri, Albaniya xalıqaralıq oyınshısı, 2014-jılı Kosovo ushın joldaslıq oyında qatnasqan, olar tolıq milliy komandalarǵa qarsı oynawǵa ruqsat etilgen, biraq konfederaciyalardıń aǵzası bolmaǵan dáwirde. Keyin ol jáne Albaniya ushın jarıs oyınlarında qatnasqan. Sol oyındaǵı basqa oyınshılar keyinnen Kosovo rásmiy oyınlardı baslaǵanda Albaniyadan Kosovoǵa rásmiy túrde ótken.[7]
  • Barri Xeyls, Angliyada tuwılǵan hújimshi, Yamayka ushın tolıq xalıqaralıq dárejede oynawdan aldın Kayman atawların wákillendirip D.C. United qarsı oynaǵan.[8]
  • Angliya xalıqaralıq oyınshısı Gordon Xodjson, Qubla Afrika ushın háwesker dárejesinde oynaǵan.
  • Joqarıda aytılǵan Di Stefano, onıń Kolumbiya ushın tórt oyını bar. Bul oyınlar FIFA hám Kolumbiya Futbol Federaciyası arasındaǵı sol waqıttaǵı kelispewshilik sebepli rásmiy túrde tán alınbaydı.
  • Mishel Platini (Franciya), ol keyinirek (1988-jılı) Emirdiń miráti boyınsha Kuveyt ushın doslıq ushırasıwda 21 minut oynaǵan.[9]

Házirgi ózgerisler

2004-jıldıń yanvar ayında kúshke kirgen jańa qaǵıyda boyınsha, oyınshıǵa jaslar arasındaǵı xalıqaralıq dárejede bir el ushın, al úlkenler arasındaǵı xalıqaralıq dárejede basqa el ushın oynawǵa ruqsat etildi, eger oyınshı 21 jasqa tolmastan aldın ótinish berse. Bunı birinshi bolıp islegen oyınshı Antar Yaxiya boldı, ol Franciya 18 jasqa shekemgiler komandası ushın oynaǵannan keyin 2004-jılǵı Olimpiada oyınlarınıń saylaw oyınlarında Aljir ushın oynadı.[10] Keyingi mısallar qatarına Angliyanıń 19 jasqa shekemgiler komandası hám Nigeriya ushın oynaǵan Sone Aluko[11] hám burın Angliyanıń 21 jasqa shekemgiler komandasında oynap, házir Shotlandiya milliy komandasına arnalǵan Endryu Drayver kiredi.[12]

Derekler

  1. ↑ «FIFA publishes explainer on eligibility to play for representative teams». fifa.com (28-yanvar 2021-jıl). Qaraldı: 23-iyul 2023-jıl.
  2. ↑ "Fifa rules on eligibility". 18 March 2004. http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/internationals/3498082.stm. 
  3. ↑ «Alfredo Di Stéfano Laulhé - International Matches». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldı: 2-sentyabr 2016-jıl.
  4. ↑ «Immigrant pride and working-class thrift». BBC Sport (12-aprel 2010-jıl). Qaraldı: 27-iyul 2011-jıl.
  5. ↑ «Players appearing for two or more countries». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. 3-avgust 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 27-iyul 2011-jıl.
  6. ↑ . 
  7. ↑ «International Friendly: Kosovo 1 - 6 Turkey». Daily Sabah (22-may 2014-jıl). Qaraldı: 25-iyul 2020-jıl.
  8. ↑ McFarland. «Footballers whose loved ones have told them who to play for». The Guardian (5-mart 2008-jıl). Qaraldı: 4-dekabr 2019-jıl.
  9. ↑ «Michel Platini – Goals in International Matches». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldı: 5-avgust 2011-jıl.
  10. ↑ «French-born Algerian makes history». BBC Sport (3-yanvar 2004-jıl). Qaraldı: 28-iyul 2011-jıl.
  11. ↑ «Kelvin Etuhu opts for Nigeria». BBC Sport (26-may 2009-jıl). Qaraldı: 27-iyul 2011-jıl.
  12. ↑ "Craig Levein convinces Hearts winger Andrew Driver to commit his international future to Scotland". 5 February 2010. http://www.heraldscotland.com/sport/more-scottish-football/craig-levein-convinces-hearts-winger-andrew-driver-to-commit-his-international-future-to-scotland-1.1003905. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=FIFA_qatnasıw_qaǵıydaları&oldid=121277» saytınan alınǵan