Kontentke ótiw

Formaciya (futbol)

Wikipedia, erkin enciklopediya
1887-jılǵı Blekbern Rovers hám Sheffild Uensdey arasındaǵı oyın baǵdarlaması. Eki komandanıń oyınshıları da 2-3-5 formaciyasında jaylasqan.

Futbolda komandanıń formaciyası oyınshılardıń maydanda bir-birine qatnası boyınsha alatuǵın ornın ańlatadı. Futbol tez háreketli hám ózgermeli oyın bolǵanlıqtan, oyınshınıń formaciyadaǵı ornı (dárwazamannan basqa) onıń rolin regbi oyınshısınday qatań belgilemeydi, sonday-aq oyınshılar formaciyada diziliwi shárt emes (grid temir futbolındaǵıday). Formaciyadaǵı oyınshınıń ornı ádette onıń tiykarınan qorǵanıw yamasa hújim roline iye ekenligin hám maydannıń orayında yaki shetke jaqın oynaytuǵının anıqlaydı.

Formaciyalar ádette úsh yamasa onnan kóp san menen súwretlenedi, bul sanlar eń qorǵanıwdan eń aldıńǵı qatarǵa shekem formaciyanıń hár qatarında neshe oyınshı bar ekenin kórsetedi. Mısalı, «4-5-1» formaciyasında tórt qorǵawshı, bes yarım qorǵawshı hám bir hújimshi bar. Formaciyanı tańlaw ádette komandanıń menedjeri yaki bas treneri tárepinen ámelge asırıladı. Komanda kóbirek hújim yaki qorǵanıw futbolın oynawdı qálewine baylanıslı hár qıylı formaciyalar qollanılıwı múmkin, hám komanda taktikalıq sebeplerge baylanıslı oyınlar arasında yaki oyın barısında formaciyalardı ózgertiwi múmkin. Sonday-aq, komandalar bir oyınnıń hújim hám qorǵanıw fazaları ushın hár túrli formaciyalardı qollanıwı múmkin.

Futboldıń dáslepki dáwirlerinde, komanda aǵzalarınıń kópshiligi hújim rollerinde oynaǵan bolsa, házirgi waqıttaǵı formaciyaları ádette qorǵawshılar, yarım qorǵawshılar hám hújimshiler arasında teń bólistirilgen.

Terminologiya

Formaciyalar oyınshılardı (dárwazamannan basqa) maydan boylap (keńligine emes) jaylasıwına qarap kategoriyalarǵa bóliw arqalı súwretlenedi, bunda qorǵanıw oyınshıları birinshi keltiriledi. Mısalı, 4-4-2 tórt qorǵawshı, tórt yarım qorǵawshı hám eki hújimshini ańlatadı.

Dástúrli túrde, bir kategoriyadaǵılar (mısalı, 4-4-2 degi tórt yarım qorǵawshı) ádette maydan boylap bir qatarda oynaǵan, al shette oynaytuǵınlar kóbinese sál aldıńǵıraq poziciyada oynaǵan. Kóplegen házirgi kúndegi formaciyalarda bul qaǵıyda saqlanbaydı, bul ayırım tallawshılardıń kategoriyalardı eki bólek qatarǵa bóliwine alıp kelgen, nátiyjede tórt yamasa hátte bes sanlı formaciyalar payda bolǵan. Keń tarqalǵan mısal - 4-2-1-3, bunda yarım qorǵawshılar eki qorǵanıw hám bir hújim oyınshısına bólingen; sonlıqtan, bul formaciyanı 4-3-3 túri dep esaplawǵa boladı. Bes sanlı formaciyaǵa mısal - 4-1-2-1-2, bunda orta maydan qorǵanıw yarım qorǵawshısı, eki oraylıq yarım qorǵawshı hám hújimshi yarım qorǵawshıdan ibarat; bul geyde 4-4-2 túri dep esaplanadı (atap aytqanda, tórt yarım qorǵawshı payda etken romb formasına baylanıslı 4-4-2 romb dep ataladı).

Sanlı sistema 1950-jıllarda 4-2-4 sisteması payda bolǵanǵa deyin qollanılmaǵan.

Bul maqaladaǵı sxemalarda «dárwazaman tómende» qaǵıydası qollanılǵan, biraq dáslep bul kerisinshe bolǵan. Birinshi sanlı sistemalar dárwazaman ushın 1-sandı (sxemalardıń joqarǵı bóliminde) qollanǵan, keyin qorǵawshılar shepten ońǵa qarap, sońınan tómenge qarap, al hújimshiler eń aqırında jaylastırılǵan.

Tariyxıy formaciyalar

XIX ásirdegi futbol oyınlarında qorǵanıw futbolı oynalmaǵan, hám dizimler bul oyınlardıń tolıq hújimlik tábiyatın kórsetken.

Birinshi xalıqaralıq oyında, 1872-jılı 30-noyabrde Shotlandiya Angliyaǵa qarsı oynaǵanda, Angliya jeti yamasa segiz hújimshi menen 1-1-8 yamasa 1-2-7 formaciyasında, al Shotlandiya altı hújimshi menen 2-2-6 formaciyasında oynadı. Angliya ushın, bir oyınshı qorǵanıwda qalıp, bos toplardı alıp, bir yamasa eki oyınshı maydannıń orta bóleginde júrip, toptı basqa oyınshılar quwıwı ushın alǵa qarap tebetuǵın edi. Sol waqıttaǵı Angliya oyın stili tolıǵı menen jeke sheberlikke tiykarlanǵan bolıp, Angliya oyınshıları ózleriniń dribling qábiletleri menen belgili bolǵan. Oyınshılar toptı múmkin bolǵanınsha alǵa alıp barıwǵa háreket etip, tek alǵa bara almay qalǵanda ǵana onı basqa birewdiń quwıwı ushın alǵa tebetuǵın edi. Shotlandiya Angliyanı oyınshılar arasında toptı óz-ara uzatıw arqalı hayran qaldırdı. Shotlandiyanıń maydandaǵı oyınshıları juplarǵa shólkemlestirilgen bolıp, hár bir oyınshı bárqulla toptı ózine belgilengen sherigi menen almastırıwǵa háreket etetuǵın bolǵan. Qızıǵı, hújimlik oyınǵa sonshelli kóp dıqqat bólingenine qaramastan, oyın 0-0 esabı menen teń tamamlandı.

Piramida (2-3-5)

Piramida formaciyası

Birinshi uzaq múddetli tabıslı formaciya 1880-jılı jazıp alınǵan.[1] Biraq, 1960-jılı Caxton baspası tárepinen shıǵarılǵan «Associaciya Futbolı» kitabınıń II tomınıń 432-betinde mınaday maǵlıwmat keltirilgen: «Wrexham ... 1877-jılı Uels Kubogınıń birinshi jeńimpazı ... birinshi ret, hesh bolmaǵanda Uelste hám múmkin Britaniyada, komanda úsh yarım qorǵawshı hám bes hújimshi menen oynadı...»

2-3-5 dáslep «Piramida» dep atalǵan,[2] san menen kórsetilgen formaciya keyin payda bolǵan. 1890-jıllardıń aqırına kelip, bul Angliyada standart formaciyaǵa aylandı hám pútkil dúnyaǵa tarqaldı. Ayırım ózgerisler menen, ol 1930-jıllarǵa shekem kópshilik joqarı dárejeli komandalar tárepinen qollanıldı.

Birinshi ret hújim hám qorǵanıw arasında teńsalmaqlılıq ornatıldı. Qorǵanıw waqtında yarım qorǵawshılar úshligi qarsılas hújimshilerge birinshi bolıp qarsı turdı; olar ótip ketken jaǵdayda, tolıq qorǵawshılar hújimshilerge qorǵanıwdıń sońǵı sızıǵı sıpatında qarsı turdı.

Orta yarım qorǵawshı komandaǵa hújimdi shólkemlestiriwge járdem beriwde hám qarsılastıń orta hújimshisin, yaǵnıy olardıń eń qáwipli oyınshılarınıń birin qadaǵalawda tiykarǵı orındı iyeledi.

Bul formaciya Urugvay tárepinen 1924 hám 1928-jıllardaǵı Olimpiada oyınların, sonday-aq 1930-jılǵı FIFA Dúnya Chempionatın utıw ushın qollanılǵan.

Bul formaciya futbolkalardaǵı sanlardıń artqı tárepten hám oń tárepten kóbeyiw dástúrin payda etti.[3]

Dunay mektebi

Futboldıń Dunay mektebi - bul 2-3-5 formaciyasınıń modifikaciyası bolıp, onda oraylıq hújimshi kóbirek artqa tartılǵan poziciyada oynaydı. 1920-jılları Avstriya, Chexoslovakiya hám Vengriya komandaları tárepinen oynalǵan bul stil 1930-jıllarda avstriyalılar tárepinen óziniń shıńına jetkerildi. Bul mektep qısqa pas beriw hám jeke sheberlikke tiykarlanǵan bolıp, Xugo Meysl hám sol waqıtta Avstriyaǵa kelgen inglis treneri Djimmi Xogan sıyaqlılardıń tásiri astında qáliplesken.

Metodo (2–3–2–3)
Metodo formaciyası

Metodo 1930-jılları Italiya milliy komandasınıń bas treneri Vittorio Pocco tárepinen oylap tabılǵan.[4] Dunay mektebiniń bir túri bolıp, onı MM (eger dárwazaman sxemanıń joqarǵı jaǵında bolsa) yamasa WW (eger dárwazaman tómengi jaqta bolsa) dep atawǵa boladı. Bul sistema 2-3-5 formaciyasına tiykarlanǵan; Pocco óziniń yarım qorǵawshılarına qarsılaslardıń orta maydanınan ústem bolıw ushın qosımsha kómek kerek ekenin túsinip, eki hújimshini orta maydannıń aldına shegindirip, 2-3-2-3 formaciyasın dúzdi. Bul aldıńǵı sistemalarǵa qaraǵanda kúshlirek qorǵanıwdı payda etti, sonday-aq nátiyjeli qarsı hújimlerdi ámelge asırıwǵa múmkinshilik berdi. Italiya milliy komandası bul sistemanı qollanıp, 1934 hám 1938-jıllarda izbe-iz Dúnya Chempionatların uttı. Pep Gvardiolanıń Barselona hám Bavariya Myunxen komandaları bul formaciyanıń zamanagóy versiyasın qollanǵanı haqqında pikirler bar.[5] Bul formaciya stol futbolındaǵı standart dúziliske de uqsas, onda eki qorǵawshı, bes yarım qorǵawshı hám úsh soqqı beriwshi bar (olardıń ornın ózgertiw múmkin emes, sebebi «oyınshılar» kósherlerge ornatılǵan).

WM

WM formaciyası

WM formaciyası, oyınshılardıń diagrammadaǵı (sxemadaǵı) orınlarınıń uqsaslıǵına qarap atalǵan, 1920-jıllardıń ortasında Arsenaldıń Gerbert Chapman tárepinen 1925-jılǵı ofsayd nızamınıń ózgerisine qarsı dúzilgen. Bul ózgeris hújimshiler menen dárwaza sızıǵı arasında bolıwı kerek bolǵan qarsılas oyınshılar sanın úshten ekige túsirgen edi. Bul qarsı táreptiń oraylıq hújimshisin toqtatıw ushın oraylıq qorǵawshınıń kirgiziliwine alıp keldi hám qorǵanıw menen hújim oyının teńlestiriwge háreket etti. Formaciya sonshelli tabıslı boldı, 1930-jıllardıń aqırına kelip, kópshilik inglis klubları WM di qabıl etti. Keyin ala, WM 3-2-5 yamasa 3-4-3, yamasa anıǵıraq 3-2-2-3 dep súwretlengen, bul onı bildiretuǵın háriplerdi sáwlelendiredi. Formaciyanıń ortasındaǵı eki qanat yarım qorǵawshıları (yarım qorǵawshılar) menen eki ishki hújimshiler arasındaǵı boslıq Arsenalǵa nátiyjeli qarsı hújim etiwge múmkinshilik berdi. WM formaciyası keyin bir qansha inglis komandaları tárepinen qollanıldı, biraq hesh biri onı Chapman sıyaqlı qollana almadı. Onıń tiykarǵı sebebi inglis futbolında Aleks Djeyms sıyaqlı oyınshılardıń siyrek ushırasıwı edi. Ol oyın tariyxındaǵı eń dáslepki pleymeykerlerdiń biri bolıp, Chapmannıń Arsenalı aylanatuǵın kósher edi. 2016-jılı jańa baslıq Patrik Vieyra, Arsenaldıń burınǵı oyınshısı, WM formaciyasın Nyu-York Siti FK ǵa alıp keldi.[6] Italiya futbolında WM formaciyası «sistema» dep ataldı hám onıń Italiyada qollanılıwı keyin katenachcho formaciyasınıń rawajlanıwına alıp keldi. WM formaciyası 1954-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatında Batıs Germaniya tárepinen qollanıldı. Ol Pocconıń Metodosınan burın payda bolǵan hám sol dáwirde keń qollanılǵan sistemaǵa: 2-3-5 formaciyasına salıstırǵanda ózgerisler kirgizdi.

WW

Vengriyanıń Altın komandası tárepinen qollanılǵan WW formaciyası.

WW formaciyası (házirgi diagramma konvenciyasına muwapıq MM formaciyası dep te ataladı, yaǵnıy dárwazaman tómende kórsetiledi. Biraq, sol waqıtta ádettegidey dárwazaman joqarıda kórsetilgende WW formaciyası dep ataladı) WM formaciyasınıń rawajlanıwı boldı. Ol vengriyalı Marton Bukoviy tárepinen jaratılǵan, ol 3-2-2-3/WM formaciyasın 3-2-3-2 ge aylandırdı, aldıńǵı «M» di tóńkerip (yaǵnıy M di W ǵa). Bukoviydiń komandasında nátiyjeli oraylıq hújimshiniń joqlıǵı bir hújimshini artqa, yarım qorǵawshılar qatarına pleymeyker retinde jıljıtıwǵa májbúr etti, al basqa yarım qorǵawshıǵa qorǵanıwǵa itibar beriw tapsırıldı. Bul hújim waqtında 3-2-1-4 formaciyasına aylandı hám top joǵaltılǵanda 3-2-3-2 ge qayttı. Bul formaciya geybirewler tárepinen WM hám 4-2-4 arasındaǵı genetikalıq baylanıs retinde súwretlengen hám 1950-jıllardıń basında Bukoviydiń jerlesi Gustav Sebes tárepinen Vengriyanıń Altın komandası ushın tabıslı qollanıldı.[7]

3–3–4

3-3-4 formaciyası WW ǵa uqsas edi, biraq ayrıqsha ózgesheligi - eki qanat yarım qorǵawshıları menen birge orta maydanda sxema dúziwshi retinde ishki hújimshiniń (oraylıq hújimshiniń ornına) jaylastırılıwı edi. Bul formaciya 1950-jıllar hám 1960-jıllardıń basında keń tarqalǵan edi. Bul sistemanı eń jaqsı qollanǵan komandalardıń biri 1961-jılı eki turnirde jeńiske erisken Tottenxem Xotspur boldı, olar Denni Blanchflauer, Djon Uayt hám Deyv Makkeyden ibarat orta maydan quramın paydalandı. Portu 2005-06-máwsimde usı ádetten tıs formaciyanı trener Ko Adrianse basshılıǵında qollanıp, Portugaliya chempionatın jeńip aldı.

4–2–4

4-2-4 formaciyası

4-2-4 formaciyası kúshli hújim menen kúshli qorǵanıwdı biriktiriwge urınadı hám WM formaciyasınıń qatańlıǵına juwap retinde oylap tabılǵan. Onı sonday-aq WW formaciyasınıń onnan keyingi rawajlanıwı dep te esaplawǵa boladı. 4-2-4 sanlar menen súwretlengen birinshi formaciya boldı.

4-2-4 formaciyasına alıp kelgen dáslepki rawajlanıwlar Marton Bukoviy tárepinen islep shıǵılǵan bolsa da, 4-2-4 ti jaratıw maqtawı eki adamǵa tiyisli: 1950-jıllardıń basında Braziliya milliy komandasınıń bas treneri Flavio Kosta hám taǵı bir vengriyalı Bela Guttman. Bul taktikalar ǵárezsiz túrde rawajlanǵanday kórinedi, braziliyalılar bul ideyalardı talqılap atırǵan waqıtta, vengriyalılar olardı ámelge asırıp atırǵanday edi.[8][9] Biraq, tolıq rawajlanǵan 4-2-4 1950-jıllardıń aqırında tek Braziliyada «jetilistirildi».

Kosta óz ideyaların, «diagonal sistema»nı, Braziliya gazetası O Cruzeiro da járiyaladı, bunda sxemalardı hám birinshi ret sanlar menen formaciya sıpatlamasın paydalandı. «Diagonal sistema» 4-2-4 tiń jáne bir aldın ala versiyası bolıp, oyınshılardıń improvizaciyasın qollap-quwatlaw ushın jaratılǵan edi.

Guttmannıń ózi 1950-jıllardıń aqırında Braziliyaǵa kóship kelip, vengriyalı trenerlerdiń tájiriybesinen paydalanıp, usı taktikalıq ideyalardı rawajlandırıwǵa járdem berdi.

4-2-4 formaciyası oyınshılardıń ósip baratırǵan sheberlik hám fizikalıq tayarlıq dárejesinen paydalanıp, altı qorǵawshı hám altı hújimshini nátiyjeli qollanıwǵa umtıldı, bunda yarım qorǵawshılar eki wazıypanı da orınladı. Tórtinshi qorǵawshı qorǵanıw oyınshılarınıń sanın kóbeytti, biraq tiykarınan olardıń bir-birine jaqınıraq bolıwına múmkinshilik berdi, solay etip olar arasında nátiyjeli birge islesiwdi támiyinledi. Maqset - kúshli qorǵanıw jáne de kúshlirek hújimge múmkinshilik beriwi edi.

Salıstırmalı bos orta maydan endi tek toptı alıp qoymastan, onı uslap turıw, uzatıw hám hátte onı menen juwırıp hújimdi baslay alatuǵın qorǵawshılarǵa isendi. Solay etip, bul formaciya barlıq oyınshılardan, sonıń ishinde qorǵawshılardan da belgili bir dárejede sheberlik hám baslama talap etti, bul braziliyalı oyınshılardıń oylaw tárizine tolıq sáykes keldi. 4-2-4 joqarı dárejedegi taktikalıq túsinikti talap etti, óytkeni tek eki yarım qorǵawshınıń bolıwı qorǵanıwda mashqalalarǵa alıp keliwi múmkin edi. Sistema sonday-aq oyın barısında formaciyanıń ózgeriwine jetkilikli dárejede qolaylı edi.

4-2-4 formaciyası dáslep Braziliyada klub dárejesinde «Santos» komandası tárepinen tabıslı qollanıldı hám Braziliya komandası tárepinen 1958-jılǵı hám 1970-jılǵı Dúnya chempionatlarındaǵı jeńislerinde paydalanıldı. Bul eki chempionatta da Pele hám Mario Zagallo qatnastı, sońǵısı 1958-jılı oyınshı, al 1970-jılı trener retinde qatnastı. Braziliyanıń tabısınan keyin bul formaciya dúnya júzi boyınsha tez qabıl etildi. Djok Steynniń basqarıwı astında «Seltik» komandası bul formaciyanı qollanıp, 1966-67-jıllardaǵı Evropa Kubogın jeńip aldı hám 1969-70-jıllardaǵı Evropa Kubogınıń finalına shıqtı.

Bul formaciyanı jáne de Vladimir Mirka Chexoslovakiyanıń 1968-jılǵı UEFA Evropa 18 jasqa shekemgiler chempionatındaǵı jeńisli kampaniyasında qollandı. Ol bul formaciyanı onıń áhmiyeti kemeygen dáwirden keyin de qollanıwdı dawam etti.

Házirgi zaman formaciyaları:

Tómendegi formaciyalar házirgi zaman futbolında qollanıladı. Formaciyalar komandanıń mútájliklerine, sonday-aq bar bolǵan oyınshılarǵa qarap beyimlesiwge múmkinshilik beretuǵın dárejede iykemli. Hár qanday berilgen formaciyanıń variantları oyınshılardıń jaylasıwındaǵı ózgerislerdi, sonday-aq dástúrli qorǵawshınıń ornına sviper qoyıwdı óz ishine aladı.

4–4–2

4-4-2 formaciyası

Bul formaciya 1990-jıllar hám 2000-jıllardıń basında futbolda eń keń tarqalǵan edi. Bunda yarım qorǵawshılardan qorǵanıw hám hújimdi qollap-quwatlaw ushın qattı islew talap etiledi: ádette oraylıq yarım qorǵawshılardıń birewi eki hújimshini qollap-quwatlaw ushın múmkin bolǵanınsha jiyi alǵa shıǵıwı kerek, al ekinshisi qorǵanıwdı qorǵap «uslap turıwshı» roldi oynaydı; eki qanat yarım qorǵawshı hújim waqtında qaptallar boylap dárwaza sızıǵına shekem jıljıwı hám sonda da qaptaldaǵı qorǵawshılardı qorǵawı kerek.[10] Evropa dárejesinde 4-4-2 formaciyasın qollanǵan tiykarǵı mısal - Arrigo Sakki hám keyin Fabio Kapello tárepinen shınıqtırılǵan «Milan» komandası boldı, ol 1988-jıldan 1995-jılǵa shekem úsh Evropa Kubogın, eki Kontinentler aralıq Kuboktı hám úsh UEFA Super Kubogın jeńip aldı.

Sońǵı waqıtları kommentatorlar joqarı dárejede 4-4-2 formaciyasınıń 4-2-3-1 sıyaqlı formaciyalar paydasına áste-aqırın sırtqa shıǵarılıp atırǵanın atap ótpekte.[11] 2010-jılı Ispaniya, Angliya hám Italiya chempionatlarınıń, sonday-aq Chempionlar Ligasınıń jeńimpazlarınıń hesh biri 4-4-2 formaciyasına isenbedi. Angliya milliy komandasınıń 2010-jılǵı Dúnya chempionatında 4-2-3-1 formaciyasın qollanǵan Germaniya komandasınan jeńiliwinen keyin, Angliya milliy komandasınıń bas treneri Fabio Kapello (ol 1990-jıllarda «Milan»da 4-4-2 formaciyası menen anaǵurlım jetiskenlikke erisken edi) «jáne de gónerip baratırǵan» 4-4-2 formaciyasın qollanǵanı ushın sınǵa ushıradı.[12]

4-4-2 formaciyasınıń joqarı dárejeli oyında biraz qollanılıwdan shıǵıwınıń bir sebebi - onıń 4-3-3 sıyaqlı basqa formaciyalarǵa qarsı oraylıq ústemlikke iye bolmawı, óytkeni tek eki oraylıq yarım qorǵawshısı bar. Maydannıń oraylıq bóliminde sanlıq jaqtan az bolıw, orayda úsh yamasa onnan kóp yarım qorǵawshı qollanatuǵın formaciyalarǵa qarsı toptı alıw hám saqlap qalıwdı qıyınlastıradı. Bul máselelerdi sheshiw ushın klassikalıq formaciyanıń 4-1-2-1-2 sıyaqlı variantları jaratılǵan.

Degen menen, 4-4-2 ele de maydannıń pútkil keńligin qorǵaw ushın eń jaqsı formaciya dep esaplanadı, sebebi qarsılas komanda tórtten eki qatardı jeńip ótiwi kerek boladı. Jaqında bul formaciya taktikalıq jaqtan qayta tiklendi hám Diego Simeonenıń «Atletiko Madrid»iniń, Karlo Anchelottidiń «Real Madrid»iniń hám Klaudio Raneriniń «Lester Siti»diń tabıslarına úles qostı.[13][14]

4–4–1–1

4-4-1-1 formaciyası

4-4-2 formaciyasınıń bir variantı bolıp, onda soqqı beriwshilerdiń biri «shuqanaqta» yamasa «ekinshi soqqı beriwshi» sıpatında, óz sherigi artında azǵana tómenirek oynaydı. Ekinshi soqqı beriwshi ádette kreativ oyınshı, pleymeyker bolıp, toptı alıw ushın yarım qorǵawǵa túsip, keyin onı alıp juwırıwı yamasa komandalaslarına pas beriwi múmkin.[15] 4-4-1-1 formaciyasın túsindiriwde geyde aljasıqlar bolıwı múmkin, sebebi bir hújimshiniń qanshelli artqa shegingeni hám ekinshisinen ajıralǵanı talqılanıwı múmkin.

4-4-2 romb yamasa 4-1-2-1-2

4-4-2 romb formaciyası

4-4-2 romb (4-1-2-1-2 dep te ataladı) yarım qorǵawshılardı basqısh túrinde jaylastıradı. Komandada keńlik qaptaldaǵı qorǵawshılardıń alǵa jıljıwı arqalı payda boladı. Qorǵawshı yarım qorǵawshı geyde tereń oynawshı pleymeyker sıpatında qollanıladı, biraq tártipli bolıp, óziniń artındaǵı tórt qorǵawshını qorǵawı kerek. Oraylıq hújimshi yarım qorǵawshı - kreativ oyınshı bolıp, ol toptı alıw, onı qaptaldaǵı qorǵawshılarǵa keń tarqatıw yamasa eki soqqı beriwshige ótkizbe pas beriw ushın juwapker. Top qolda bolmaǵan waqıtta, tórt yarım qorǵawshı artqa sheginip, qorǵanıwǵa járdem beriwi kerek, al eki soqqı beriwshi qarsı hújim ushın bos bolıwı kerek. Bul formaciyanıń eń belgili mısalı Karlo Anchelottidiń «Milan» komandası boldı, olar 2003-jılǵı UEFA Chempionlar Ligasınıń finalın jeńip aldı hám 2005-jılı ekinshi orındı iyeledi. «Milan» bul formaciyanı talantlı oraylıq yarım qorǵawshı Andrea Pirlonı oynatıw ushın qabıl etiwge májbúr boldı, sebebi sol dáwirde hújimshi yarım qorǵawshı ornın Rui Kosta, keyinirek Kaka iyelegen edi.[16] Bul taktika 2006-jılı Andriy Shevchenkonıń ketiwinen soń «Milan» tárepinen áste-aqırın taslap ketildi hám olar bara-bara «Shırsha teregi» formaciyasın qabıl etti.

4–1–3–2

4–1–3–2 formaciyası 4–1–2–1–2 formaciyasınıń bir variaciyası bolıp, kúshli hám talantlı qorǵanıwshı oraylıq yarım qorǵawshıǵa iye. Bul qalǵan úsh yarım qorǵawshıǵa aldıńǵı qatarda hám agressivlirek oynawǵa múmkinshilik beredi, sonday-aq oyındı qurıw yamasa qarsı hújimnen keyin qayta ornalasıw waqtında olardıń qorǵanıwshı yarım qorǵawshıǵa pas beriwine jol qoyadı. 4–1–3–2 formaciyası maydannıń aldıńǵı orayında kúshli qatnastı támiyinleydi hám hújim formaciyası dep esaplanadı. Tez qanat oyınshıları hám kúshli pas beriw uqıplılıǵına iye qarsılas komandalar úsh hújimshi yarım qorǵawshı óz qorǵanıw sızıǵına járdemge qaytıp úlgermesten burın, maydannıń qanatlarında tez hújimler menen 4–1–3–2 formaciyasın ústem etiwge talpınıwı múmkin. Valeriy Lobanovskiy bul formaciyanıń eń belgili qollanıwshılarınıń biri bolıp, onı «Dinamo Kiev» komandası menen qollanıp, úsh Evropa trofeyin jeńip aldı. 4–1–3–2 formaciyasınıń jáne bir mısalı 1966-jılǵı Jáhán chempionatında Alf Remsi basqarǵan Angliya milliy komandası boldı.

4–3–3

4–3–3 formaciyası

4–3–3 formaciyası 4–2–4 formaciyasınıń rawajlanıwı bolıp, 1962-jılǵı Jáhán chempionatında Braziliya milliy komandası tárepinen oynalǵan, biraq 4–3–3 formaciyası bunnan aldın 1950 hám 1954-jılǵı Jáhán chempionatlarında Urugvay milliy komandası tárepinen de qollanılǵan edi. Orayda qosımsha oyınshınıń bolıwı kúshlirek qorǵanıwǵa múmkinshilik beredi, al oraylıq sızıq hár túrli nátiyjeler ushın basqıshpa-basqısh etip jaylastırılıwı múmkin. Úsh yarım qorǵawshı ádette qorǵanıwdı qorǵaw ushın bir-birine jaqın oynaydı hám maydan boylap koordinaciyalanǵan birlik sıpatında bir tárepten ekinshi tárepke jıljıydı. Bul formaciya ádette qanat yarım qorǵawshılarsız oynaladı. Úsh hújimshi hújimdi keńeytiw ushın maydan boylap bólisedi hám olardan 4–4–2 formaciyasındaǵı qanat yarım qorǵawshıları sıyaqlı óz tolıq qorǵawshılarına járdem beriw ushın artqa qaytıwdıń ornına, qarsılas komandanıń tolıq qorǵawshıların baqlawı kútiledi.

Qorǵanıw yarım qorǵawshısı (ádette tórt yamasa altı nomerli) hám eki hújimshi yarım qorǵawshıdan (segiz hám on nomerli) ibarat basqıshlı 4–3–3 formaciyası 1960-1970-jılları Italiya, Argentina hám Urugvayda keń tarqalǵan edi. 4–3–3 formaciyasınıń italiyalı túri ápiwayı WM formaciyasınıń modifikaciyası bolıp, eki qanat yarım qorǵawshınıń birewin liberoǵa (sıpırıwshıǵa) aylandırıw arqalı payda bolǵan, al argentina hám urugvay formaciyaları 2–3–5 formaciyasınan kelip shıqqan hám shártli hújimshi oray yarım qorǵawshını saqlap qalǵan. Bul formaciyanı dańqqa alıp shıqqan milliy komanda 1974 hám 1978-jılǵı Jáhán chempionatlarındaǵı Gollandiya komandası boldı, tap komanda ekewinde de jeńiske erise almaǵan bolsa da.

Klub futbolında bul formaciyanı aldıńǵı qatarǵa shıǵarǵan komanda 1970-jıllardıń basında Yoxan Kroyf penen úsh Evropa Kubogın utqan ataqlı Ayaks komandası hám 1980-jıllardıń aqırında Italiyada Fodja komandası menen Zdenek Zeman boldı, ol bul formaciyanı qollaytuǵın háreketti tolıq tikledi. Bul jáne de norvegiyalı menedjer Nils Arne Eggenniń 15 Norvegiya chempionatın utqan formaciyası edi.

Házirgi waqıtta bul formaciyanı qollanatuǵın kópshilik komandalar arnawlı qorǵanıw yarım qorǵawshısın paydalanadı. Jaqın aralıqtaǵı belgili mısallar qatarına Joze Mourino basshılıǵındaǵı Portu hám Chelsi komandaları, sonday-aq Pep Gvardiola basqarǵan Barselona komandası kiredi. Mourinonıń bul formaciyanı Chelsidegi birinshi máwsiminde Angliyaǵa alıp kelgeni de aytıladı, hám ol házirgi waqıtta Gvardiolanıń Manchester Siti komandası tárepinen jiyi qollanıladı. Liverpul treneri Yurgen Klopp Premer-liga hám UEFA Chempionlar Ligasın utıw ushın joqarı pressing 4–3–3 formaciyasın dinamikalıq tolıq qorǵawshılar hám kúshli aldıńǵı úshlik (Moxamed Salax, Sadio Mane, Roberto Firmino) menen birge qollandı.[17]

4–3–1–2

4–3–3 formaciyasınıń bir variaciyası, onda soqqı beriwshi oraylıq hújimshi yarım qorǵawshıǵa jol beredi. Bul formaciya oraylıq hújimshi yarım qorǵawshınıń eki táreptegi hújimshiler menen oyındı oraydan alıp barıwına tiykarlanǵan. Bul 4–3–3 ge salıstırǵanda anaǵurlım tar dúzilis bolıp, ádette gol urıw múmkinshiliklerin jaratıw ushın hújimshi yarım qorǵawshıǵa baylanıslı boladı. Bul formaciyanı qollanıp trofeyler utqan komandalarǵa mısallar: Joze Mourino basshılıǵındaǵı 2002–03 UEFA Kubogı hám 2003–04 UEFA Chempionlar Ligasın jeńgen Portu; 2002–03 UEFA Chempionlar Ligası hám 2003–04 Seriya A chempionı bolǵan Milan komandası, hám 2009–10 Premer-liga jeńimpazı Chelsi, ekewi de Karlo Anchelotti basqarǵan. Bul formaciya Massimiliano Allegri tárepinen de 2010–11 Seriya A chempionlıq máwsiminde Milan ushın qabıl etilgen edi. Sonday-aq, bul 2012-2015 jıllar aralıǵında Empolidegi waqtında Mauricio Sarridiń súyikli formaciyası boldı, usı dáwirde olar Seriya A ǵa kóterildi hám keyin tómenlewden qutılıp, 2014–15 Seriya A máwsiminde 15-orındı iyeledi.

4–1–2–3

4–3–3 tiń jáne bir variaciyası - qorǵanıw yarım qorǵawshısı, eki oraylıq yarım qorǵawshı hám ózgermeli aldıńǵı úshlik penen.[18]

4–3–2–1 («shırsha teregi» formaciyası)

4–3–2–1 formaciyası

4–3–2–1, ádette «shırsha» formaciyası dep ataladı, bunda yarım qorǵawshınıń ornına jáne bir hújimshi shıǵarılıp, «shuqanaqta» oynaydı, sonlıqtan eń aldıńǵı soqqı beriwshiden sál artta eki hújimshi qaladı.

Terri Veneybls hám Kristian Gross Tottenxem Xotspurdıń basshılıǵında bolǵan waqıtta usı formaciyanı qollanǵan. Sonnan berli bul formaciya Angliyada óz áhmiyetin joyttı.[19] Biraq, ol kóbinese Karlo Anchelotti Milannıń treneri bolǵan dáwirinde komandanı 2007-jılǵı UEFA Chempionlar Ligası jeńisine alıp keliw ushın geyde qollanǵan formaciya retinde belgili.

Bul usılda úsh oraylıq yarım qorǵawshınıń ortasındaǵısı pleymeyker retinde háreket etedi, al hújimshi yarım qorǵawshılardıń biri erkin rolde oynaydı. Degen menen, úsh yarım qorǵawshınıń barlıǵı da belsendi háreket etip, aldıdaǵı eki hújimshi yarım qorǵawshınıń jeke talantın támiyinlewi de keń tarqalǵan. «Shırsha» formaciyası salıstırmalı tar formaciya dep esaplanadı hám keń maydanlarda bolıwdı támiyinlew ushın tolıq qorǵawshılarǵa tiykarlanadı. Formaciya sonday-aq salıstırmalı túrde iyilgish. Ashıq oyın barısında, shet oraylıq yarım qorǵawshılardıń biri qanatqa qarap jıljıp, qosımsha qatnasıwı múmkin.

4–2–3–1

4–2–3–1 formaciyası

Bul qorǵanıw yamasa hújim baǵdarına qarap qolaylı formaciya bolıp, onıń keń oynaytuǵın oyınshıları da, tolıq qorǵawshıları da hújimge qosıla aladı. Qorǵanıwda bul formaciya 4–5–1 yamasa 4–4–1–1 ge uqsas. Ol maydannıń orta bólegin baqlaw arqalı toptı iyelep turıw hám qarsılastıń hújimlerin toqtatıw ushın qollanıladı. Jalǵız soqqı beriwshi toptı uslap turıw ushın júdá biyik hám kúshli bolıwı múmkin, óytkeni onıń yarım qorǵawshıları hám tolıq qorǵawshıları oǵan hújimde qosıladı. Soqqı beriwshi sonday-aq júdá tez bolıwı múmkin. Bunday jaǵdaylarda, qarsılastıń qorǵanıwı erte sheginiwge májbúr boladı, sonıń nátiyjesinde hújimshi oraylıq yarım qorǵawshı ushın orın qaldıradı. Bul formaciya ásirese pleymeykerdi ayrıqsha kórsetiw kerek bolǵanda qollanıladı. Bul dúziliste qanatlarda qollanılatuǵın oyınshılardıń variantlarına dástúrli qanat oyınshıların, keri qanat oyınshıların yamasa ápiwayı keń yarım qorǵawshılardı paydalanıw kiredi. Hár qıylı komandalar hám menedjerler 4–2–3–1 di hár túrli túsindiredi, biraq olardıń barlıǵında ulıwma bolǵan bir faktor - qos tirek bolıwı. Qos tirek - bul qorǵanıw aldında eki uslap turıwshı yarım qorǵawshını paydalanıw.[20]

Xalıqaralıq dárejede bul formaciyanı Belgiya, Franciya, Niderland hám Germaniya milliy komandaları asimmetriyalıq formada, hám kóbinese soqqı beriwshilerdi keń yarım qorǵawshılar yamasa keri qanat oyınshıları retinde paydalanıp qollanadı. Bul formaciya házirgi waqıtta Braziliya tárepinen de 1950-jıllardıń aqırı menen 1970-jıllar aralıǵındaǵı 4–2–4 formaciyasına alternativa retinde qollanılmaqta. Dáslepki 4–2–4 formaciyası sol waqıtta qollanılǵanınday ámelge asırılıp, bul formaciyanı usılay qollanıw júdá hújimshil bolıp, altı adamlıq hújim hám altı adamlıq qorǵanıw taktikalıq dúzilisin jaratadı. Aldıńǵı tórt hújimshi eki keń hújimshi hám bir pleymeyker hújimshi túrinde dúzilip, olar jalǵız soqqı beriwshige járdem beredi. Mário Zagallo ózi trenerlik etken 1970-jılǵı Braziliya futbol komandasın da 4–2–3–1 diń jetekshisi dep esaplaydı.[21]

Sońǵı jıllarda, tolıq qorǵawshılardıń hújimdegi roli barǵan sayın artıp atırǵanlıǵı sebepli, keń oynaytuǵın oyınshılarǵa (olar tereń jaylasqan hújimshiler, keri qanat oyınshıları yamasa hújimshi keń yarım qorǵawshılar bolsın) qarsılas komandanıń tolıq qorǵawshıların qadaǵalaw hám toqtatıw boyınsha qorǵanıw juwapkershiligi júklengen. Manuel Pellegrini bul formaciyanıń háwesker tárepdarı bolıp, ol basqaratuǵın futbol klublarında onı jiyi qollanadı.

Bul formaciya zamanagóy oyında dúnyanıń barlıq jerinde menedjerler tárepinen júdá jiyi qollanılǵan. Onıń ayrıqsha nátiyjeli qollanılıwınıń bir mısalı - Rafael Benites basshılıǵındaǵı Liverpul, ol Xaver Maskerano, Xabi Alonso hám Stiven Djerrardtı oraylıq yarım qorǵawda jaylastırıp, Djerrardqa oraylıq soqqı beriwshi retinde háreket etken Fernando Torres penen baylanısıw ushın aldıńǵıraq poziciyada oynawǵa múmkinshilik bergen. Klub dárejesindegi jáne bir belgili mısal - Yupp Xaynkestiń basshılıǵındaǵı Bavariya Myunxenniń 2012-13-máwsiminde úsh tituldı jeńip alıwı. Maurisio Pochettino, Joze Mourinyu hám Anj Postekoglu da bul formaciyanı qollanadı. 4-2-3-1 formaciyasınıń eń joqarı noqatı 2006-jılǵı FIFA Dúnya Chempionatında boldı, onda Raymond Domenektiń Franciyası hám Luis Felipe Skolaridiń Portugaliyası onı úlken tabıs penen qollandı, al Marchello Lippidiń jeńiske erisken Italiya komandası da 4-4-1-1 formaciyasında onıń erkin variaciyasın qollandı.

4-2-2-2 (sıyqırlı tórt múyeshlik)

4-2-2-2 formaciyası

Kóbinese «sıyqırlı tórt múyeshlik» yamasa «sıyqırlı kvadrat»[22] dep atalatuǵın bul formaciya 1982-jılǵı Dúnya Chempionatı hám 1984-jılǵı Evropa Chempionatında Mishel Idalgo basshılıǵındaǵı Franciya quraması tárepinen, keyinirek 1986-jılǵı Dúnya Chempionatında[23]Anri Mishel tárepinen qollanılǵan.[24] Sonıń menen bir qatarda, bul formaciyanı pútkil bir áwlad dawamında Braziliyada Tele Santana, Karlos Alberto Parreyra hám Vanderley Lyuksemburgo, Kolumbiyada Arturo Salax hám Fransisko Maturana qollanǵan. «Sıyqırlı tórt múyeshlik» oraylıq maydanda eki maydannıń bir shetinen ekinshi shetine shekem háreket etetuǵın yarım qorǵawshılar menen eki tereń jaylasqan («asılıp turǵan») hújimshilerdi birgelikte qollanıw arqalı payda boladı. Bul múmkin bolǵan júrislerdiń bólistiriliwinde teńsalmaqlılıqtı támiyinleydi hám oraylıq maydan oyınına dinamikalıq sapa qosadı.

Bul formaciya burınǵı Real Madrid menedjeri Manuel Pellegrini tárepinen qollanılǵan hám ádewir maqtawǵa ılayıq dep tabılǵan.[25] Pellegrini bul formaciyanı Vilyarreal hám Malaga komandalarında islegen waqtında da qollanǵan. Bul formaciya Pellegrininiń ustazı Fernando Riera burın qollanǵan 4-2-4 formaciyasına jaqın bolıp,[26] onıń dáregi 1962-jılǵı Chili komandasına barıp taqaladı, olar bunı 50-jıllardaǵı Stad de Reyms komandasınıń francuz treneri Albert Battyodan qabıl alǵan bolıwı múmkin.

«Bul eki 6-shı, eki 10-shı hám eki 9-shı nomerden ibarat, sonlıqtan biziń tolıq qorǵawshılarımız joqarı hám tómen baǵıtta kóp jumıs isleydi hám bizge keńlik jaratadı.[27][28][29] Geyde 10-shı nomerlerimiz yarım keńisliklerde otırıwı múmkin yamasa olar sol keńlikti jaratıw ushın keń shetke shıǵıwı múmkin. Bizge bárhama komanda ushın keńlik jaratıwshı keminde bir oyınshı kerek.».[30][31]

4-2-2-2 formaciyası tórt múyeshli oraylıq maydan menen NWSL ligasınıń Nort Karolina Kuraj komandası tárepinen 2017-jıldan 2021-jılǵa shekem qollanılǵan. Bul formaciyada aldıńǵı tórt oyınshı erkin túrde táreplerin almastırıw hám keń maydanǵa shıǵıw múmkinshiligine iye bolǵan, olarǵa joqarı poziciyada oynaytuǵın tolıq qorǵawshılar járdem bergen.[32][33] Kuraj komandası bul formaciyanı qollanıp, úsh máwsim qatar liga jeńimpazı boldı hám eki márte NWSL pley-off chempionatın uttı. Bul processte olar máwsimlik jeńisler, utıs ochkoları hám urılǵan gollar boyınsha rekordlar ornattı.[34][35][36]

Bul formaciya burın Real Madridta Vanderley Lyuksemburgo tárepinen 2004-2005 máwsiminiń sońǵı bóliminde hám 2005-2006 máwsimi dawamında onıń sátsiz is dáwirinde qollanılǵan edi. Bul formaciya «tereń kemshiliklerge iye».[37] hám «ózin-ózi joq etiwshi» dep sıpatlanǵan. Lyuksemburgo bul formaciyanı qollanǵan jalǵız adam emes, ol 1980-jıllardıń basında Braziliya quraması tárepinen de qollanılǵan.[35][38] Dáslep, Tele Santana, keyin Karlos Alberto Parreyra hám Vanderley Lyuksemburgo «sıyqırlı tórt múyeshti» qanat qorǵawshılarınıń jumısına tiykarlawdı usındı. Qanat qorǵawshılardıń biri maydannıń tómengi bólimine jılısqanda, tórt múyesh hújimde 3-4-3 formaciyasına aylanadı.[39]

4–2–1–3

Ádettegiden tıs 4-2-1-3 formaciyası Joze Mourino tárepinen onıń Inter Milanda islegen waqtında islep shıǵılǵan. Ol bunı ózi shınıqtırǵan barlıq komandalarda qollanǵan, sonıń ishinde 2010-jılǵı UEFA Chempionlar Ligası finalında da. Kapitan Xaver Dzanetti hám Esteban Kambyassonı qorǵanıw yarım qorǵawshı poziciyalarında paydalanıp, ol kóbirek oyınshılardı hújimge jibere aldı. Uesli Sneyder hújimshi yarım qorǵawshı rolin atqardı, al aldıńǵı úshlik bir soqqı beriwshi hám hár qanatta bir oyınshı bolıwdıń ornına úsh soqqı beriwshi retinde háreket etti. Bul formaciyanı qollanıp, Mourino klubtı basqarǵanınıń ekinshi máwsiminde-aq Inter menen Trebl jeńiske eristi.

Sistema rawajlanıp, iykemlirek bolǵan sayın, kishi toparlardı bir qatardaǵı oyınshılarǵa anıǵıraq hám hár qıylı wazıypalar beriw arqalı birge jumıs islewge baǵdarlaw múmkin boladı, sonlıqtan 4-2-1-3, 4-1-2-3 hám hátte 4-2-2-2 sıyaqlı sanlar payda boladı.

Házirgi sistemalardıń kópshiliginde úsh bólekte - qorǵanıwda, ortada hám hújimde - úsh hár qıylı formaciya bar. Maqset - maydannıń barlıq bólimlerinde qarsılas komandadan san jaǵınan artıq bolıw, biraq tolıq toqsan minut tamam bolmastan burın komandadaǵı barlıq oyınshılardı tolıq sharshatpaw. Sonlıqtan, bir ǵana san aljastırıwshı bolıwı múmkin, óytkeni komanda qorǵanǵanda yaki toptı qolǵa kirgiziwge urınǵanda ol haqıyqatında 4-2-1-3 ke uqsamawı múmkin. Aktiv hújim waqtında, ol dál 4-2-1-3 ke uqsawı múmkin.

4–5–1

4-5-1 formaciyası

4-5-1 konservativ formaciya bolıp esaplanadı; biraq, eger eki yarım qorǵawshı qanat oyınshıları kóbirek hújimlik rol oynasa, onı 4-3-3 ke uqsatıwǵa boladı. Bul formaciya 0-0 esabı menen teń oynaw ushın yaki alǵa shıǵıwdı saqlap qalıw ushın qollanılıwı múmkin, óytkeni orta maydannıń tıǵızlıǵı qarsılasqa oyındı rawajlandırıwǵa qıyınshılıq tuwdıradı. Maydannıń «jaqınlıǵı» sebepli, qarsılas komandasınıń hújimshileri kóbinese toptı alıw múmkinshiliginen ayrıladı. Biraq, jalǵız soqqı beriwshi sebepli, maydannıń ortası alǵa qaray jıljıw juwapkershiligin de aladı. Qorǵanıwshı yarım qorǵawshı kóbinese oyınnıń tempin baqlaydı.

4–6–0

Júdá ádetten tıs formaciya bolǵan 4-6-0, 4-2-3-1 yamasa 4-3-3 formaciyasınıń rawajlanıwı bolıp, onda ortalıq hújimshi ádette trekuartista («shuqanaqta»ta) oynaytuǵın oyınshı menen almastırıladı. Futboldıń keleshegi ushın múmkin bolǵan formaciya retinde usınılǵan, bul formaciya haqıyqıy soqqı beriwshiden bas tartıp, qarsılas qorǵawshıları óz orınlarınan shıqpay turıp belgiley almaytuǵın poziciyadan hújim ámelge asıratuǵın shaqqan tórt aldıńǵı qatar oyınshılarınıń taktikalıq artıqmashılıǵın paydalanadı. Biraq, qarsılas qorǵawshıları qaldırǵan bos orınlardı tabıw hám olarǵa hújim etiw ushın aldıńǵı tórt hújimshiden talap etiletuǵın aqıllılıq hám tezlik sebepli, bul formaciya júdá sheber hám jaqsı tayarlanǵan aldıńǵı tórt oyınshını talap etedi. Hújimshilerden usınday joqarı talaplar hám haqıyqıy gol urıwshısız oynawdıń jańalıǵı sebepli, bul formaciyanı az ǵana komandalar qabıl etken hám siyrek túrde izbe-iz qollanǵan. Kóplegen formaciyalardıń rawajlanıwı sıyaqlı, onıń kelip shıǵıwı hám dóretiwshileri anıq emes, biraq usıǵan uqsas formaciyanı qabıl etken kásiplik komanda haqqında birinshi márte aytılǵanı, bálkim, 1994-jılǵı Dúnya Chempionatınıń 1/8 finalında Rumıniya Argentinanı 3-2 esabı menen jeńgende, Anxel Yordaneskudıń Rumıniya komandası bolǵan bolıwı múmkin.

Bul formaciyanı sistemalı túrde qabıl etken birinshi komanda Luchiano Spallettidiń «Roma» komandası boldı, olar bunı 2005-06-jıllardaǵı Seriya A máwsiminde, kóbinese zárúrlik sebepli «soqqı beriwshisiz» formaciya retinde qollandı. Keyin bul formaciyanı Aleks Fergyusonnıń «Manchester Yunayted» komandası ayrıqsha qollanıp, 2007-08-jıllarda Premer-Liga hám Chempionlar Ligasın uttı. Bul formaciya Kreyg Leveynniń Shotlandiya komandası tárepinen Chexiya Respublikasına qarsı oyında qollanılıp, keń kólemde qaralawǵa ushıradı. Evro-2012de, Ispaniya komandasınıń bas treneri Visente del Boske 4-6-0 formaciyasın óz komandasınıń Italiyaǵa qarsı 1-1 esabındaǵı topar basqıshı oyınında hám turnirdiń finalında Italiyanı 4-0 esabı menen jeńgen oyınında qollandı.

3–4–3

3–4–3 formaciyası

3–4–3 formaciyasın qollanǵanda, yarım qorǵawshılardıń hújim hám qorǵanıw arasında waqıtların bóliwi kútiledi. Tek úsh arnawlı qorǵawshınıń bolıwı, eger qarsılas komanda yarım qorǵawshılar sızıǵın jarıp ótse, olardıń 4–5–1 yamasa 4–4–2 sıyaqlı ádettegi qorǵanıw konfiguraciyalarına qaraǵanda gol urıw múmkinshiligi kóbirek boladı degendi ańlatadı. Biraq, úsh hújimshiniń bolıwı hújimge kóbirek dıqqat awdarıwǵa múmkinshilik beredi. Bul formaciya kóbirek hújimge baǵdarlanǵan komandalar tárepinen qollanıladı. Bul formaciya ataqlı túrde Rafael Benites basshılıǵındaǵı «Liverpul» komandası tárepinen 2005-jılǵı UEFA Chempionlar Ligası finalınıń ekinshi yarımında úsh gol ayırmashılıǵın qaytarıw ushın qollanılǵan edi. Sonday-aq, bul formaciya «Chelsi» komandası tárepinen 2016–17 máwsiminde Antonio Konte basshılıǵında Premer-Liganı utqanda hám 2021-jılı Tomas Tuxel basshılıǵında UEFA Chempionlar Ligası finalın jeńgende de ayrıqsha qollanıldı.[40][41][42]

3–5–2

3–5–2 formaciyası

Bul formaciya 5–3–2 formaciyasına uqsas, biraq ayırım áhmiyetli ózgeshelikleri bar: ádette sıpırıwshı (yamasa libero) bolmaydı, al úsh klassikalıq oraylıq qorǵawshı boladı, hám eki qanat qorǵawshıları kóbirek hújimge baǵdarlanǵan boladı. Usıǵan baylanıslı, eń oraylıq yarım qorǵawshı qarsı hújimlerdiń aldın alıwǵa járdem beriw ushın artta qalıwǵa beyim boladı. Ol sonday-aq WW dáwiriniń klassikalıq 3–5–2 formaciyasınan yarım qorǵawshılardıń bir qatarda jaylasıwı menen parıq qıladı. Bul formaciyanıń dóretiwshileri ekenligin bir neshe trenerler talap etedi, mısalı, eki márte Evropa Kubogın utqan trener hám Dúnya chempionatınıń gúmis jeńimpazı Ernst Xappel hám ádetten tıs hám dawlı Nikos Alefantos, biraq onı eń joqarı dárejede tabıslı qollanǵan birinshi adam Karlos Bilardo boldı, ol 3–5–2 formaciyasın qollanıp, Argentinanı 1986-jılǵı Dúnya chempionatın jeńiwge alıp bardı. 3–5–2 formaciyasınıń tásiriniń eń joqarı noqatı 1990-jılǵı Dúnya chempionatı boldı, onda eki finalist, Bilardonıń Argentinası hám Franc Bekenbauerdiń Batıs Germaniyası usı formaciyanı qollandı.[43]

2000-jıllardıń birinshi on jıllıǵınıń aqırǵı jıllarında, Djan Pero Gasperini óziniń Genuyadaǵı (hám keyin Atalantadaǵı) jıllarında bul taktikalıq sistemanı zamanagóy usılda qollanıp, joqarı basım, tezlik, kúsh, birge-bir qorǵanıw hám toptı iyelew arqalı onıń qayta qáliplesiwine járdem berdi. Keyinirek, italiyalı trener Antonio Konte de 3–5–2 formaciyasın Yuventuste tabıslı túrde qollandı, 2012-jıldan 2014-jılǵa shekem úsh Seriya A chempionlıǵın izbe-iz uttı, birinshi chempionlıqtı jeńilissiz (20 qatnasıwshısı bar liga chempionatında rekord) hám sońǵısın upay rekordın ornatıp (102) jeńip aldı.[44] Italiya milliy komandasın shınıqtırǵannan soń, Konte 3–5–2 sistemasın 2016–17-jıllardaǵı Premer-liga máwsiminde Chelside jáne qollandı, klubtı liga chempionlıǵına hám FA Kubogınıń finalına alıp bardı. Bul sistemadaǵı qanat qorǵawshılarınıń qosımsha hújim basımına qarsı turıw ushın, basqa komandalar, sonıń ishinde Ronald Kumannıń Evertonı hám Maurisio Pochettinonıń Tottenxemi de Chelsige qarsı usı formaciyanı qollandı.[45][46] Xalıqaralıq dárejede, Lui van Gal 2014-jılǵı Dúnya chempionatında Niderlandı komandası menen 3–5–2 formaciyasın qollandı, onda olar úshinshi orındı iyeledi.[47] Ásirese, bul formaciya Ispaniya milliy komandası qollanǵan toptı iyelew futbolına qarsı turıw ushın arnawlı qollanıldı. Chezare Prandelli bunı Italiyanıń Evro-2012 topar basqıshındaǵı Ispaniya menen 1–1 esabındaǵı oyınında qollandı, ayırım kommentatorlar Daniele De Rossidi libero retinde kórdi.[48] Niderlandı bunı 2014-jılǵı Dúnya chempionatınıń topar basqıshında Ispaniyaǵa qarsı úlken nátiyje menen qollanıp, 5–1 esabında jeńiske eristi. Bul gollandlardıń kemshiliklerin (qorǵanıwdaǵı tájiriybesizlik) minimumǵa túsirip, kúshli táreplerin (dúnya klasındaǵı hújimshiler Robin van Persi hám Aren Robben) maksimumǵa jetkerdi.[49]

2021-jılı Interde Konteniń ornın basqan Simone Indzagi 3–5–2 formaciyasın modernizaciyalawǵa hám sonnan keyin de innovaciyalawǵa járdem berdi. Indzagidiń sisteması dárwazaman hám qorǵawshılar arqalı toptı iyelewdi quradı hám tez hám texnikalıq, jaqsı qorǵana alatuǵın yarım qorǵawshılardı paydalanadı. Ásirese, onıń Federiko Dimarko sıyaqlı «Kvinti» («besinshi») dep atalatuǵın qaptaldaǵı yarım qorǵawshılardı qollanıwı innovaciyalıq boldı. Dimarko toptı iyelemegen fazada qorǵanıw wazıypaları menen (5–3–2 formaciyasında qorǵanıw sızıǵında oynap) júdá iykemli túrde qollanıldı, biraq hújim fazasında óz poziciyasın ózgertetuǵın edi. Eki qaptaldaǵı yarım qorǵawshı hújimshiler sızıǵına kóterilip, 3–3–4 formaciyasında tórt adamnan ibarat hújimdi quraytuǵın edi.[50] Úsh máwsim dawamında Inter altı trofey uttı hám 2023-jılǵı UEFA Chempionlar ligası finalına shıqtı.[51]

3–2–4–1

Menedjer Pep Gvardiola bul formaciyanı Manchester Sitidegi waqtında geyde qollandı, bir tiykarǵı oraylıq qorǵawshı hám eki qorǵanıw yarım qorǵawshı tirewin paydalandı.[52] Bul ádettegi 4–2–3–1 formaciyası sıyaqlı baslanadı, biraq hújimde ózgeshelenedi: shep yaki oń yarım qorǵawshı qorǵanıw yarım qorǵawshı poziciyasına jıljıydı, al qorǵanıw yarım qorǵawshısı orta maydanda «kvadrat» islew ushın joqarıǵa jıljıydı. Bul formaciya Manchester Sitige birinshi ret UEFA Chempionlar ligasın jeńiwge hám 2022–23 máwsiminde kontinental úshlikti utıwǵa járdem berdi.

3–4–1–2

3–4–1–2 - bul 3–5–2 formaciyasınıń variantı bolıp, onda qanat oyınshıları oraylıq yarım qorǵawshılardıń birewiniń «10-nomer» pleymeyker poziciyasına joqarıraq jıljıwı esabına artqa tartılǵan. Martin O'Nil bul formaciyanı Seltik menedjeri retindeǵı húkimdarlıǵınıń dáslepki jıllarında qollandı, ásirese olardı 2003-jılǵı UEFA Kubogı finalına alıp bardı. Portlend Torns 2017-jılǵı NWSL chempionatın utıw ushın 3–4–1–2 formaciyasın qollandı, bunda yarım qorǵawshını joqarı kóteriwdiń ornına hújimshi Kristin Sinklerdi pleymeyker roline túsirdi. Torns 2018-jılı qarsılas komandalar 3–4–1–2 ge kúshli orta maydan qatnası menen qarsı turǵannan keyin 4–2–3–1 ge ótti.[53][54]

3–6–1

3–6–1 formaciyası

Bul siyrek ushırasatuǵın zamanagóy formaciya orta maydanda toptı iyelewge tiykarlanǵan.[55] Shınında da, onı dáslepki formaciya retinde kóriw júdá siyrek, sebebi ol kóbinese alǵa shıǵıwdı yaki teń esaptı saqlap qalıw ushın paydalı. Onıń eń keń tarqalǵan variantları eki qanat qorǵawshıların paydalanatuǵın 3–4–2–1 yaki 3–4–3 romb bolıp tabıladı. Jalǵız hújimshi taktikalıq jaqtan talantlı bolıwı kerek, óytkeni ol tek gol urıwǵa emes, sonday-aq komandalaslarına artqa pas beriwge de itibar qaratadı. Komanda oyında alǵa shıqqannan keyin, toptı baqlawǵa, qısqa paslarǵa hám waqıttı sozıwǵa taktikalıq jaqtan jáne de kúshlirek itibar qaratıladı. Ekinshi tárepten, komanda utılıp atırǵanda, pleymeykerlerdiń eń keminde birewi hújimge tereńlik qosıw ushın maydannıń shetinde kóbirek oynaydı. Stiv Sempson (1998-jılǵı Jáhán chempionatında AQSH ushın) hám Gus Xiddink (2006-jılǵı Jáhán chempionatında Avstraliya ushın) bul formaciyanı qollanǵan az sanlı trenerlerdiń ekewi bolıp esaplanadı. Xiddink Sokkeruslar ushın 3–3–3–1 formaciyasın da qollandı.

3–3–1–3

3–3–1–3 formaciyası Ayaks rawajlandırǵan gollandiyalı 4–3–3 sistemasınıń modifikaciyası nátiyjesinde payda boldı. Luis van Gal hám Yoxan Kroyf sıyaqlı trenerler onı jáne de hújimshil ekstremumlarǵa alıp keldi hám sistema aqıbetinde Barselonaǵa jetip bardı, onda Andres Inesta hám Xavi sıyaqlı oyınshılar 3–3–1–3 filosofiyasında tárbiyalandı. Bul sistema, ásirese hújimshilerden maydannıń joqarǵı bóleginde kúshli pressing talap etedi, sonday-aq júdá joqarı qorǵanıw sızıǵın, tiykarınan pútkil oyındı qarsılastıń yarım maydanında ótkeriwdi talap etedi. Ol texnikalıq dállik hám toptı tez aylandırıwdı talap etedi, sebebi bir qáte yaki toptan ayırılıw qáwipli qarsı hújim jaǵdayına alıp keliwi múmkin. Kroyftıń variantı tegis hám keń orta maydanǵa tiykarlanǵan edi, biraq Van Gal aldıńǵı úshlik penen baylanıstı kúsheytiw ushın hújimshi yarım qorǵawshı hám orta maydan rombın paydalandı. Marselo Belsa bul sistemanı Argentina hám Chili milliy komandaları menen belgili bir tabısqa erisip qollandı hám házirgi waqıtta jarıslarda bul sistemanı qollanatuǵın az sanlı joqarı dárejeli menedjerlerdiń biri bolıp esaplanadı. Diego Simeone de onı River Pleytte geyde qollanıp kórgen edi.

3–3–3–1

3–3–3–1 sisteması júdá hújimshil formaciya bolıp, onıń ıqsham tábiyatı orta maydandı iyelew hám toptı qolda uslap turıw ushın ideal túrde qolaylı. Bul trenerge kóbirek hújimshi oyınshılardı maydanǵa shıǵarıw hám komandanıń ózegi arqalı qosımsha kúsh qosıw imkaniyatın beredi. Hújimshil úshlik ádette eki qanat qorǵawshı yaki qanat hújimshilerden ibarat bolıp, úshliktiń oraylıq oyınshısı oraylıq hújimshi yarım qorǵawshı yamasa oraylıq hújimshiniń artındaǵı ekinshi soqqı beriwshi rolin iyeleydi. Orta maydan úshligi bir oraylıq qorǵawshı yarım qorǵawshınıń aldındaǵı eki oraylıq yarım qorǵawshıdan yamasa alternativ túrde bir oraylıq yarım qorǵawshı hám eki qorǵawshı yarım qorǵawshıdan ibarat. Qorǵanıw úshligi úsh oraylıq qorǵawshıdan yamasa eki tárepinde tolıq qorǵawshıları bar bir oraylıq qorǵawshıdan ibarat bolıwı múmkin.

3–3–3–1 formaciyası 2010-jılǵı Jáhán chempionatında Marselo Belsanıń Chili komandası tárepinen qollanıldı, onda úsh oraylıq qorǵawshı eki qanat qorǵawshı hám bir qorǵawshı oyınshı menen juplasqan, degen menen onıń variaciyası - ámeliy qum saatı bolıp, úsh keń oyınshı, tar úshlik, keń úshlik hám oraylıq hújimshini paydalanadı.[56]

5-2-2-1

Futboldaǵı 5-2-2-1 formaciyası qarsı hújimge baǵdarlanǵan qorǵanıw baǵdarlı sistema bolıp tabıladı. Ol bes qorǵawshını, sonıń ishinde úsh ortalıq qorǵawshı hám eki qanat qorǵawshını, eki oraylıq yarım qorǵawshını, eki hújimshi yarım qorǵawshı yaki ishki hújimshini hám joqarıda bir soqqı beriwshini paydalanadı. Úsh oraylıq qorǵawshı bekkem qorǵanıw tiykarın támiyinleydi, al qanat qorǵawshılar hújimlerdi qollaw ushın alǵa shıǵıp yaki qorǵanıwqa járdem beriw ushın artqa qaytıp, keńlik hám kóp táreplilik usınadı. Eki oraylıq yarım qorǵawshı hám qorǵanıw qalqanı, hám pleymeyker retinde háreket etip, temponı qadaǵalaydı hám oyındı qorǵanıwtan hújimge ótkeredi. Eki hújimshi yarım qorǵawshı jalǵız soqqı beriwshini qollaydı, kóbinese qarsılas komandanıń qorǵanıwı menen orta maydanı arasındaǵı bos orınlarda háreket etip, múmkinshilikler jaratadı.

Bul formaciyanıń tiykarǵı kúshli tárepleriniń biri - onıń qorǵanıw turaqlılıǵı qanat qorǵawshılar hám hújimshi yarım qorǵawshılar arqalı tez qarsı hújimlerdi baslaw qábileti menen birlesken. Biraq, orta maydandı artıqsha júkleytuǵın komandalarǵa qarsı qıynalıwı múmkin, óytkeni tek eki oraylıq yarım qorǵawshı bul aymaqtı basqarıwǵa juwapker bolıp, toptı iyelewde potencial boslıqlar qaldırıwı múmkin.[57]

5–3–2

5–3–2 formaciyası

Bul formaciyada úsh oraylıq qorǵawshı bar, olardıń biri sıpırıwshı retinde háreket etiwi múmkin. Bul sistema qanat oyınshısı hám tolıq qorǵawshı poziciyaların qanat qorǵawshı poziciyasına biriktiredi, olardıń wazıypası maydannıń tolıq uzınlıǵı boyınsha óz tárepinde islep, qorǵanıw hám hújimdi qollap-quwatlaw bolıp tabıladı.[58] Klub dárejesinde 5–3–2 formaciyasın 1960-shı hám 1970-shi jılları Elenio Errera óziniń Inter Milan komandasında ataqlı túrde qollanǵan, bul sol dáwirdegi kóplegen basqa Italiya komandalarına tásir etken.[59] 2002-jılǵı FIFA Jáhán Kubogın jeńgen Braziliya komandası da usı formaciyanı qollanǵan, olardıń qanat qorǵawshıları Kafu hám Roberto Karlos bul poziciyanıń eń belgili wákillerinen edi.[60][61]

5–3–2 sıpırıwshı menen yamasa 1–4–3–2

5–3–2 niń bir variaciyası, bunda kóbirek artqa tartılǵan sıpırıwshı bar, ol yarım qorǵawshılarǵa qosılıwı múmkin, hám aldıńǵıraq jaylasqan tolıq qorǵawshılar bar. 1990-jılǵı jáhán chempionı Batıs Germaniya komandası Franc Bekkenbauer basshılıǵında usı taktikanı qollanıwı menen belgili bolǵan, onıń orınbasarı Berti Fogts óz waqtında bul sxemanı bazı bir ózgerisler menen saqlap qalǵan.

5–4–1

5–4–1 formaciyası

Bul ayrıqsha qorǵanıw formaciyası bolıp, oǵan jalǵız qalǵan hújimshi hám tıǵız jaylasqan qorǵanıw tán. Biraq, jáne de, eki hújimshil tolıq qorǵawshınıń bolıwı bul formaciyanı 3–6–1 ge uqsatıwı múmkin. Bul formaciyanıń qollanılıwınıń eń ataqlı mısallarınıń biri - Evro-2004 te jeńiske erisken Greciya milliy komandası.

Tolıq emes formaciyalar

Qashan oyınshı maydannan shıǵarılǵanda (mısalı, qızıl kartochka kórsetilgennen keyin) yamasa jaraqat alıp ya basqa sebeplerge baylanıslı maydannan ketip, onı almastırıw múmkinshiligi bolmaǵanda, komandalar ádette 4–4–1 yamasa 5–3–1 sıyaqlı qorǵanıw formaciyalarına ótedi. Kóbinese tek jeńilip atırǵan jaǵdayda ǵana on oyınshısı bar komanda 4–3–2, 3–4–2, hátte 4–2–3 sıyaqlı qáwipli hújim formaciyaların qollanadı. Eger bir neshe oyınshı da shıǵarılsa, komandalar kóbinese esapqa baylanıslı tolıq hújim yamasa tolıq qorǵanıw formaciyaların qabıl etedi. Eger eki oyınshı shıǵarılsa yamasa jaraqat alsa, ádettegi formaciyalar - oyın tamam bolǵansha hújimlerdi toqtatıwǵa úmit etip 4-4 ti qollanıw, yamasa 3 yarım qorǵawshı hám 1 aldıńǵı oyınshı qorǵanıwqa jıljıp, uzın pas arqalı múmkinshilikler jaratıp, tez soqqı beriwshiniń tezligi menen qorǵanıwdı jeńiwine úmit etip 4-3-1 di qollanadı.

Derekler

  1. ↑ Murphy, Brenden. From Sheffield with Love. SportsBooks Limited, 2007 — 83 bet. ISBN 978-1-899807-56-7. 
  2. ↑ Sengupta. „Tactical Evolution Of Indian Football (Part One): Profiling Three Great 2-3-5 Teams“ (en-US). thehardtackle.com. The Hard Tackle (29-iyul 2011-jıl). 9-oktyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-mart 2021-jıl.
  3. ↑ „England's Uniforms — Shirt Numbers and Names“. Englandfootballonline.com. Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  4. ↑ Ingle, Sean (15 November 2000). "Knowledge Unlimited: What a refreshing tactic". The Guardian (London). http://football.guardian.co.uk/News_Story/0,1563,398055,00.html. 
  5. ↑ Wilson, Jonathan (26 October 2010). "The Question: Are Barcelona reinventing the W-W formation?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/sport/blog/2010/oct/26/the-question-barcelona-reinventing-w-w. 
  6. ↑ Andrea Schianchi. „Nereo Rocco, l'inventore del catenaccio che diventò Paròn d'Europa“ (it). La Gazzetta dello Sport (2-noyabr 2014-jıl). Qaraldı: 5-noyabr 2015-jıl.
  7. ↑ „Gusztáv Sebes (biography)“. FIFA. 8-dekabr 2006-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-iyul 2006-jıl.
  8. ↑ Lutz. „The 4–2–4 system takes Brazil to two World Cup victories“. FIFA (11-sentyabr 2000-jıl). 9-yanvar 2006-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-iyul 2006-jıl.
  9. ↑ „Sebes' gift to football“. UEFA (21-noyabr 2003-jıl). 23-noyabr 2003-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-iyul 2006-jıl.
  10. ↑ „National Soccer Coaches Association of America“. Nscaa.com. 6-iyul 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  11. ↑ "The Question: why has 4–4–2 been superseded by 4–2–3–1?". https://www.theguardian.com/football/blog/2008/dec/18/4231-442-tactics-jonathan-wilson. 
  12. ↑ "England's World Cup disaster exposes the antiquity of 4–4–2". CNN. http://sportsillustrated.cnn.com/2010/soccer/world-cup-2010/writers/jonathan_wilson/06/30/tactics.2ndrd/. 
  13. ↑ „Why is 4-4-2 thriving? Is it the key to Leicester and Watford's success?“.
  14. ↑ „The Rebirth of 4-4-2“ (19-fevral 2016-jıl). 25-fevral 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 23-avgust 2016-jıl.
  15. ↑ "Formations: 4–4–1–1". BBC News. 1 September 2005. http://news.bbc.co.uk/sport1/low/football/rules_and_equipment/4197708.stm. 
  16. ↑ „News – Notizie, rassegna stampa, ultim'ora, calcio mercato“. A.C. Milan. 21-aprel 2009-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-noyabr 2012-jıl.
  17. ↑ „Dominating the Pitch: The Versatile 4-3-3 formation in Football“. Lineup builder (11-oktyabr 2023-jıl). Qaraldı: 11-oktyabr 2023-jıl.
  18. ↑ „Tactics for Beginners – No.14 – The Tomkins Times“.
  19. ↑ Leach, Conrad „The Premier League tinker table and formation popularity in 2014-15 - Conrad Leach“. The Guardian (13-mart 2015-jıl).
  20. ↑ „Football Tactics for Beginners: The 4-2-3-1 formation“. The False 9 (9-noyabr 2013-jıl). 22-avgust 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  21. ↑ "Zagallo at 80 – A legend of football". http://www.sambafoot.com/en/news/22872_zagallo_at_80_-_a_legend_of_football.html. 
  22. ↑ Wilson, Jonathan „Brazil vs Netherlands quarterfinal matchup is potentially a classic“. si.com (1-iyul 2010-jıl). 4-iyul 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-sentyabr 2012-jıl.
  23. ↑ „The Magic – Recreating Le Carré Magique – FM2011 Story Forum – Neoseeker Forums“. Neoseeker.com. Qaraldı: 7-noyabr 2012-jıl.
  24. ↑ „Sistemas de Juego: [Capítulo I : 4–4–2] – Fútbol Gol“. Futbolgol.es. 6-oktyabr 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-noyabr 2012-jıl.
  25. ↑ „I Like Pellegrini's 4–2–2–2 formation — Real Madrid Star Kaka“. Goal.com (19-sentyabr 2009-jıl). Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  26. ↑ „El hombre que cambió la vida a Pellegrini“. Marca (2-iyun 2009-jıl). Qaraldı: 7-noyabr 2012-jıl.
  27. ↑ Jenkins, Joey. „North Carolina Courage: In Possession“. Total Football Analysis Magazine (British English). Qaraldı: 13 May 2023.
  28. ↑ Halloran, John D (20 September 2018). "Halloran: Dissecting the Courage's box midfield". The Equalizer. https://equalizersoccer.com/2018/09/20/halloran-dissecting-the-courages-box-midfield/. 
  29. ↑ Úlgi:Cite interview
  30. ↑ Lowery, Joseph (28 October 2019). "How the Courage tactically dismantled the Red Stars en route to the NWSL title". The Athletic. https://theathletic.com/1331069/2019/10/28/courage-red-stars-nwsl-championship-tactics/. 
  31. ↑ Kassouf, Jeff (28 May 2021). "NWSL Results: Courage set the record straight with 5-0 win over Louisville". The Equalizer. https://equalizersoccer.com/2021/05/28/nwsl-results-courage-set-the-record-straight-with-5-0-win-over-louisville/. 
  32. ↑ „Real Madrid manager madness: Spurs flop Juande Ramos becomes 10th in 10 years“. Mirrorfootball.co.uk (9-dekabr 2008-jıl). Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  33. ↑ „Curses, wallies and the return of the Russian linesman“. Fourfourtwo.com. 3-yanvar 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  34. ↑ Wilson, Jonathan (24 June 2009). "The Question: How is Brazil's 4–2–3–1 different from a European 4–2–3–1?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/sport/blog/2009/jun/24/the-question-brazil-4-2-3-1. 
  35. ↑ 35,0 35,1 "Tim Vickery column". BBC News. 2 April 2007. http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/6517085.stm#questions. 
  36. ↑ „"El cuadrado mágico nace con los ángulos mágicos" – Luxemburgo“. AS.com (7-sentyabr 2005-jıl). Qaraldı: 7-noyabr 2012-jıl.
  37. ↑ „4–2–2–2“. Football-lineups.com. Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  38. ↑ Roberticus. „santapelota: Overview of Brazilian Football Part II“. Santapelota.blogspot.com (19-may 2009-jıl). Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  39. ↑ „FIFA World Cup Finals — France 1998“. Cartage.org.lb. 1-iyul 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-iyun 2010-jıl.
  40. ↑ Pasztor, David (20 November 2016). "Antonio Conte earns the approval of 'The Godfather of the 343'". WeAin'tGotNoHistory. https://weaintgotnohistory.sbnation.com/2016/11/20/13689184/antonio-conte-best-in-premier-league-alberto-zaccheroni-343. 
  41. ↑ Smith, Cain (31 March 2020). "How Antonio Conte's Chelsea Won The Premier League with a Back 3". World Football Index. https://worldfootballindex.com/2020/03/how-antonio-contes-chelsea-won-the-premier-league-with-a-back-3/. 
  42. ↑ „Tuchel reflects on winning the tactical battle against Guardiola yet again“. We Ain't Got No History (30-may 2021-jıl).
  43. ↑ Wilson, Jonathan (19 November 2008). "The Question: is 3–5–2 dead?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/sport/blog/2008/nov/19/argentina-napoli. 
  44. ↑ FourFourTwo; Guardian, The; Squawka; Goal; Soccer, World „From the Catenaccio to the 3-5-2: Italy's love affair with tactics and strategy • Outside of the Boot“ (en-US). Outside of the Boot (24-mart 2015-jıl). Qaraldı: 13-iyul 2020-jıl.
  45. ↑ Barney Ronay. „Antonio Conte's brilliance has turned Chelsea's pop-up team into champions“. The Guardian (13-may 2017-jıl). Qaraldı: 21-may 2017-jıl.
  46. ↑ Thore Haugstad. „Pochettino copies Conte, Tottenham thwart Costa to deny Chelsea“. ESPN (5-yanvar 2017-jıl). Qaraldı: 21-may 2017-jıl.
  47. ↑ Wilson, Jonathan (29 August 2014). "Why is Louis van Gaal so hell-bent on using 3-5-2 at Manchester United?". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/blog/2014/aug/29/louis-van-gaal-manchester-united-352-tactics. 
  48. ↑ Yap, Kelvin „Spain too smart for their own good“. ESPN Star (11-iyun 2012-jıl). 22-yanvar 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 11-iyun 2012-jıl.
  49. ↑ Ramesh, Priya (18 June 2014). "Tactical Analysis: How the Netherlands demolished Spain". Benefoot.net. http://www.benefoot.net/tactical-analysis-how-the-netherlands-demolished-spain/. 
  50. ↑ „Analisi Tattica: l'Inter di Simone Inzaghi 2022-2023“ (23-fevral 2023-jıl).
  51. ↑ „Il capolavoro tattico di Inzaghi: Come ha normalizzato il City“ (11-iyun 2023-jıl).
  52. ↑ Breaking the Lines. „Pep Guardiola's Premier League Triumph: Mastering the 3–2–4–1 Formation“. Press-reliz.
  53. ↑ Portland Timbers (23-may 2018-jıl). „Inside PTFC“. Press-reliz.
  54. ↑ Murray, Caitlin (23 August 2018). "Midge Purce realizes a dream in Portland after enduring the nightmare of the Breakers' demise". The Athletic. https://theathletic.com/486749/2018/08/23/midge-purce-realizes-a-dream-in-portland-after-enduring-the-nightmare-of-the-breakers-demise/. "At the dispersal draft, we knew we were going to do the 3-4-1-2 with wing backs and (Margaret Purce) was the perfect fit. ... we had one that was almost crafted for her—as a wing back, she gets to be a winger and a fullback." 
  55. ↑ Marić, René „The 3-6-1: A logical step“ (de). Spielverlagerung.com. Qaraldı: 29-sentyabr 2022-jıl.
  56. ↑ Wilson, Jonathan (25 May 2012). "The Question: How best for Manchester United to combat Barcelona?". The Guardian (London). https://www.theguardian.com/football/blog/2011/may/25/manchester-united-barcelona-champions-league. 
  57. ↑ „5-2-2-1 Formation“. Qaraldı: 20-oktyabr 2024-jıl.
  58. ↑ "Formations: 3–5–2". BBC News. 1 September 2005. http://news.bbc.co.uk/sport1/low/football/rules_and_equipment/4197684.stm. 
  59. ↑ Helenio Herrera: The Architect Of La Grande Inter Sempreinter.com, Retrieved 29 November 2019
  60. ↑ „A brief history of Brazilian full-backs“ (12-oktyabr 2017-jıl). Qaraldı: 10-avgust 2018-jıl.
  61. ↑ Daniel, Jacob. The Complete Guide to Coaching Soccer Systems and Tactics (en). Reedswain Inc., 11 April 2024. ISBN 978-1-59164-136-0. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Formaciya_(futbol)&oldid=117000» saytınan alınǵan