Kontentke ótiw

Franciya

Koordinatları: 46°51′0″N 2°34′0″E / 46.85000°N 2.56667°E / 46.85000; 2.56667
Wikipedia — erkin enciklopediya
Franciya Respublikası
francuzsha République française
UranıLiberté, Égalité, Fraternité
(«Azatlıq, Teńlik, Tuwısqanlıq»)
Gimni: Marselyeza
Franciyanın jaylasıwı (jasıl reńli): - Evropada (ashiq jasıl hám toyǵın boz reńli) - Evropa Awqamında (ashiq jasıl reńli)
Franciyanın jaylasıwı (jasıl reńli):
- Evropada (ashiq jasıl hám toyǵın boz reńli)
- Evropa Awqamında (ashiq jasıl reńli)
PaytaxtıParij
48°50′N 2°20′E / 48.833°N 2.333°E / 48.833; 2.333
Iri qalalarıParij, Marsel, Lyon, Tuluza, Nicca, Nant, Strasburg, Bordo, Lill, Ren, Gavr, Tulon, Nim, Anje
Rásmiy tilifrancuz
Basqarıw formasıprezidentlik-parlamentlik respublika
• prezident
Emmanuel Makron
• Premyer-ministr
Fransua Bayru
• Senat Baslıǵı
Jerar Larshe
• Milliy Májilis baslıǵı
Yael Braun-Pive
Dúziliwi
• Frankler mámleketiniń dúziliwi
486-jıl
843-jıl 10-mart
• Birinshi respublikanın járiyalanıwı
1792-jıl 22-sentyabr
1958-jıl 4-oktyabr
Maydanı
• Ulıwma
643 801 km² km2 (48-orın)
• Suw (%)
0.26
Xalıq sanı
• 2023-jıl (sanaq)
68 521 974[1] (21-orın)
123 adam/km2
JIÓ (SAUP)2024-jıl (esap)
• Jámi
$4,359 trillion[2] (9-orın)
• Jan basına
$65,940[2] (22-orın)
JIÓ (nominal)2024-jıl (esap)
• Jámi
$3,174 trillion (7-orın)
• Jan basına
$48,011[2] (22-orın)
IRI (2022) 0,910
Qáte: IRI mánisi jaramsız · 22-orın
Pul birligievro (EUR)
Waqıt zonasıUTC+1
• Jaz (DST)
UTC+2
Avtomobil háreketi
Telefon prefiksi+33
ISO kodıFR
XOK kodıFRA
Internet domeni.fr
46°51′0″N 2°34′0″E / 46.85000°N 2.56667°E / 46.85000; 2.56667

Franciya (francuzsha France, Dawısı [fʁɑ̃s]), rásmiy atı — Franciya Respublikası (francuzsha République française, Dawısı [ʁe.py.blik fʁɑ̃.sɛz]) — Batıs Evropadaǵı tiykarǵı aymaq hám dúnyanıń túrli bólimlerindegi bir qatar teńiz artı regionları hám aymaqların óz ishine alǵan transkontinental mámleket.

Paytaxtı — Parij. Respublikanıń uranı — «Azatlıq, teńlik, tuwısqanlıq».

Mámleket atı áyyemgi germaniyalı frankler qáwiminiń etnoniminen kelip shiqqan. Franciya xalqınıń kópshiligi aralas gall-roman-german milletine tiyisli bolip, roman tilinde sóylesedi. Franciyada basqa roman tilleri hám dialektleri, óz aldına bask tili (Fransuz Basklar elinde) hám kelt-breton tili (Bretan) de qollanıladı.

Xalqı — metropoliyada 62 814 233 adam hám teńiz artındaǵı jerlerdı esapqa alǵanda 67 848 156 adam (2020-jıl 1-iyul esabı)[1], sonıń ishinde, shama menen 90% Franciya puqaraları. Franciya xalqının diniy isenimine qaray quramı: katolikler — 41%, dinsizler — 40%, musılmanlar — 5%, basqa dinler — 5%, lyuteranlar — 2%, pravoslavlar — 2%, basqa xristianlar — 2%, buddistler — 1%, evreyler — 1%, magliwmat joq — 1%%[3].

Franciya yadrolıq mámleket, NATO aǵzası hám BMSh Qáwipsizlik keńesiniń turaqlı bes aǵzasınan biri, Kvint qarar qabıl etiwshilerdiń rásmiy emes toparı quramına kiredi. 1950-jillardan Evropa awqamın dúziwde qatnasqan mámleketlerden biri.

Nızam shıǵarıwshı organı — eki palatalı parlament (Senat hám Milliy májilis). Hákimshilik-aymaqlıq bóliniwi: 18 aymaq (metropoliyada 13 hám teniz artında 5 aymaq), 101 departament (metropoliyada 96 hám teniz artında 5 departament), 5 teniz artındaǵı jámáát hám ayrıqsha statusqa iye 3 hákimshilik-aymaqlıq dúzilme.

  1. 1,0 1,1 «France:: People and Society» (en). The World Factbook. CIA. 16-mart 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-noyabr 2023-jıl.
  2. 2,0 2,1 2,2 «World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (France)». www.imf.org. Международный валютный фонд (22-oktyabr 2024-jıl). Qaraldı: 22-oktyabr 2024-jıl.
  3. Special Eurobarometer 493, European Union: European Commission, September 2019, pages 229—230 Arxiv nusqa от 18 maydıń 2020 на Wayback Machine Retrieved 17 January 2020. The question asked was «Do you consider yourself to be…?» With a card showing: Catholic, Orthodox Christian, Protestant, Other Christian, Jewish, Muslim — Shia, Muslim — Sunni, Other Muslim, Sikh, Buddhist, Hindu, Atheist, Non believer/Agnostic and Other. Also space was given for Refusal (SPONTANEOUS) and Don’t Know. On the other hand, Sikh and Hindu did not reach the 1 % threshold.