Kontentke ótiw

Google Groups

Wikipedia — erkin enciklopediya

Google Groups — bul Google tárepinen usınılǵan xızmeti bolıp, ol ulıwmalıq qızıǵıwshılıqlarǵa iye adamlar ushın talqılaw toparların usınadı. 2024-jıl fevralǵa shekem Groups xızmeti, sonday-aq, ulıwmalıq paydalanıwshı interfeysi arqalı Usenet jańalıqlar toparlarına kiriw, olardı oqıw hám olarǵa xabar jazıw ushın shlyuz xızmetin de kórsetti[1]. Google Groups-qa kiriwden tısqarı, dizimnen ótken paydalanıwshılar basqa jerde jaylasqan elektron pochta dizimleri ushın pochta dizimleriniń arxivlerin de dúze aladı[2].

Google Groups, Googledıń Deja-nıń Usenet arxivin satıp alıwınan keyin, 2001-jıl fevral ayında isley basladı. Deja News 1995-jıl mart ayınan berli islep kelgen edi.

Google Groups hár qanday paydalanıwshıǵa veb-interfeys yamasa elektron pochta arqalı tarmaqlı talqılawlardı erkin túrde júrgiziwge hám olarǵa kiriwge imkaniyat beredi. Talqılaw toparlarınıń keminde eki túri bar: Google Groups-qa tán forumlar (pochta dizimleri sıyaqlı)[3] hám Google Groups shlyuz hám rásmiy emes arxiv sıpatında xızmet etetuǵın NNTP arqalı kiriwge bolatuǵın Usenet toparları. Google Groups-tıń Usenet jańalıqlar toparlarınıń xabarlar arxivi 1981-jıldan baslanadı[4].

2023-jıl 15-dekabrde Google, Google Groups 2024-jıl 22-fevraldan baslap jańa Usenet kontentin jaylastırıw yamasa kóriwdi qollap-quwatlawdı toqtatatuǵının, biraq bar arxivlerdiń qoljetimli bolıp qalatuǵının járiyaladı[5].

Tariyxı

Deja News

Fayl:Deja News logo.png
Deja News logotibi 1997-jılı payda bolǵan

Deja News, 1995-jılı martta[6] Ostin, Texasta Stiv Madere tárepinen baslanǵan Usenet talqılaw toparlarında jaylastırılǵan xabarlardıń arxivi bolǵan. Onıń izlew sistemasınıń imkaniyatları xızmetke ataqlılıq alıp keldi, kelispewshiliklerdi payda etti hám onlayn talqılawdıń qabıl etilgen tábiyatın aytarlıqtay dárejede ózgertti. Bul arxiv 2001-jılı Google tárepinen satıp alındı. Usenet talqılawlarınıń arxivleri bul ortalıq payda bolǵannan berli saqlanıp kelse de, Deja News jańa imkaniyatlar kombinaciyasın usındı.

Ol jámiyetshilikke ashıq boldı, ápiwayı Dúnya júzilik tarmaq (World Wide Web) paydalanıwshı interfeysin usındı, barlıq arxivlengen jańalıqlar toparları boyınsha izlewge múmkinshilik berdi, tez arada nátiyjelerdi qaytardı hám xabarlardı sheksiz waqıtqa saqladı. Izlew imkaniyatları Usenetti erkin shólkemlestirilgen hám waqıtsha baylanıs quralınan bahalı informaciya deregine aylandırdı. Arxivtiń salıstırmalı turaqlılıǵı, xabarlardı avtorı boyınsha izlew imkaniyatı menen birge, jeke maǵlıwmatlardıń qupıyalıǵına baylanıslı táshwishlerdi tuwdırdı hám xabar jazıwshılardıń ózleri hám basqalar haqqında pikir bildiriwde abaylı bolıwı kerek ekenligi haqqındaǵı burınnan qaytalanıp kiyatırǵan eskertiwlerdi tastıyıqladı.

Madere basında arxivlengen materiallardı óshiriwge onsha ıqlası bolmasa da, paydalanıwshılardıń narazılıqları hám nızamlı basım «joq etiwge» («nuking») alıp keldi, bul xabar jazıwshılarǵa óz xabarların izlew nátiyjelerinen tolıǵı menen óshiriwge imkaniyat beretuǵın usıl edi. Ol álleqashan «X-No-Archive» xabar basınıń qollanılıwın qollap-quwatlaytuǵın edi, eger ol bar bolsa, maqala arxivten shıǵarıp taslanatuǵın edi. Bul basqalardıń materialdı keyingi xabarda citatalap, onıń saqlanıwına tosqınlıq ete almadı. Avtorlıq huqıq iyelerine de materialdı arxivten óshiriwge ruqsat berildi. Deja News xızmetkeri Xamfri Marrdıń aytıwınsha, avtorlıq huqıqqa baylanıslı háreketler eń kóp Saentologiya shіrkewinen kelip túsken.

Xabarlardı «joq etiw» imkaniyatı kóp jıllar dawamında ashıq boldı, biraq keyinirek Google basqarıwı astında túsindirmesten óshirildi. Google sonday-aq, bir waqıtları burın «joq etilgen» xabarlardı qáte menen qayta tiklep, kópshilik paydalanıwshılardıń ashıwın keltirdi[7]. Google bul imkaniyattı alıp taslaǵan waqıtta kúshinde bolǵan «joq etiwler» elege shekem húrmet etiledi. 2014-jıl may ayınan baslap, evropalı paydalanıwshılar óz atlarına tiyisli Google Groups, sonıń ishinde onıń Usenet arxivinen alınǵan izlew nátiyjelerin umıtılıw huqıqı nızamına muwapıq óshiriwdi soray aladı. 2015-jılǵa kelip, Google Groups eń kóp óshirilgen on sayttıń biri boldı[8]. Eger Google óshiriwge ruqsat bermese, evropalılar ózleriniń jergilikli maǵlıwmatlardı qorǵaw agentliklerine shaǵım ete aladı.

Baǵdardıń ózgeriwi

Fayl:Deja-dot-com-logo.png
1999-jıldan berli qollanılǵan deja.com logotibi

Xızmet aqırında izlewden de keńeydi. «My Deja News» Usenetti dástúriy xronologiyalıq, toparlar boyınsha oqıwǵa hám tarmaqqa jańa xabarlar jaylastırıwǵa imkaniyat berdi. Deja Communities tiykarınan bizneske usınılatuǵın jeke internet-forumlar edi. 1999-jılı sayt (endi Deja.com dep ataladı) óziniń tiykarǵı funkciyası retinde satıw-satıp alıwlardı salıstırıw xızmetin qoydı[9]. Bul ótiw procesinde, serverlerdiń kóshiriliwi menen baylanıslı, Usenet arxivindegi kópshilik eski xabarlar qoljetimsiz bolıp qaldı. 2000-jıldıń aqırına kelip, finanslıq qıyınshılıqta qalǵan kompaniya, satıw-satıp alıw xızmetin eBay-ge sattı, olar bul texnologiyanı ózleriniń half.com xızmetlerine kirgizdi.

Google Groups

Aldıńǵı Google Groups logotibi

2001-jılǵa kelip Deja izlew xızmeti jabıldı. 2001-jıl fevralda Google Deja News hám onıń arxivin satıp alıp, onıń aktivlerin groups.google.com saytına ótkerdi[10]. Sonnan keyin paydalanıwshılar bul Usenet jańalıqlar toparlarına jańa Google Groups interfeysi arqalı kire alatuǵın boldı.

2001-jıldıń aqırına kelip, arxiv 1981-jıl 11-mayǵa shekemgi basqa arxivlengen xabarlar menen tolıqtırıldı[11][12][13]. Bul 1981-jıldan 1991-jılǵa shekemgi erte xabarlar Googleǵa Batıs Ontario universiteti tárepinen, Toronto universitetiniń xızmetkeri Genri Spenserdiń arxivlerine tiykarlanıp, sawǵa etilgen edi[14]. Az waqıttan soń, Google paydalanıwshılarǵa ózleriniń Usenetke tiyisli emes toparların jaratıwǵa múmkinshilik beretuǵın jańa versiyanı shıǵardı.

AOL 2005-jılı Usenetke kiriwdi toqtatqanda, onıń ornına Google Groupstı usındı[15].

2008-jılı Google Groupstıń izlew funkciyasın buzdı hám onı bir jılday islemeytuǵın jaǵdayda qaldırdı, tek Wired jurnalındaǵı maqala kompaniyanı bul mashqalalardı sheshiwge túrtki bolmaǵansha[16][17].

2015-jıl 13-fevralda Vice Media-nıń xabarında, barlıq toparlar boyınsha keńeytilgen izlewlerdi ámelge asırıw imkaniyatınıń jáne islemey qalǵanı hám búgingi kúnge shekem Google bul mashqalanı dúzetpegeni yamasa moyınlamaǵanı xabarlandı. Intervyu bergen izertlewshi bılay dedi: «Belgili bir toparlar ishindegi keńeytilgen izlewler islep turǵan sıyaqlı, biraq bul hár qanday izertlew túri ushın – meyli ol tosınnan yamasa akademiyalıq bolsın – onsha paydalı emes»[18].

2024-jıl yanvar ayındaǵı jaǵday boyınsha, Google Groupsta tómendegi xabarlandırıw bası bar: 2024-jıl 22-fevraldan baslap, Google Groups jańa Usenet kontentin qollap-quwatlawdı toqtatadı. Xabar jaylastırıw hám jazılıwǵa tıyım salınadı, hám Usenet teńleslerinen jańa kontent payda bolmaydı. Tariyxıy maǵlıwmatlardı kóriw hám izlew búgingidey qollap-quwatlana beredi. Túsindirme betinde bılay dep qosımsha etiledi[19]: Bunnan tısqarı, Googledıń tarmaqlıq jańalıqlar jetkerip beriw protokolı (NNTP) serveri hám oǵan baylanıslı piring endi qoljetimli bolmaydı, bul Googledıń jańa Usenet kontentin usınıwdı yamasa basqa NNTP serverleri menen kontent almasıwdı qollap-quwatlamaytuǵının ańlatadı. Bul ózgeris Google Groupstaǵı hesh qanday Usenetke tiyisli emes kontentke, sonıń ishinde barlıq paydalanıwshı hám shólkem tárepinen jaratılǵan toparlarǵa tásir etpeydi.

Sın-pikiler

Vice hám Wired avtorları Googledı Google Groups Keńeytilgen izlew betiniń xabarlandırıwsız toqtatılıwı ushın sınǵa aldı. Keńeytilgen izlew beti paydalanıwshılarǵa barlıq toparlar boyınsha keńeytilgen izlewlerdi ámelge asırıwǵa múmkinshilik beretuǵın edi. Bul betsiz, kóp onjıllıq arxivtegi kóp sanlı jańalıqlar toparlarındaǵı belgili bir xabarlardı tabıw qıyınlasıp ketti.

Bloklaw

Google Groups 2008-jıldıń 10-aprelinde Túrkiyada sud buyrıǵı menen bloklandı[20]. The Guardian gazetasınıń xabar beriwinshe, sud Google Groups xızmetin Adnan Oktardıń jala jabıw shaǵımınan keyin qadaǵan etti. Google Groups Túrkiya húkimeti tárepinen tek ǵana Islamǵa qarsı dep esaplanǵan materiallardı óz ishine alǵanı ushın izbe-iz bloklanǵan bir neshe veb-saytlardıń birinshi boldı[21]. Bul qadaǵan bir ay ótkennen soń, 2008-jıldıń 15-mayında alıp taslandı[22].

Derekler

  1. ↑ «What is a Usenet Newsgroup?». Google Groups Help Center. 20-aprel 2009-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-avgust 2010-jıl.
  2. ↑ «Can I use Google Groups to archive another mailing list?». Google Groups Help Center. 5-noyabr 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-avgust 2010-jıl.
  3. ↑ «How do I create my own group?». Google Groups Help Center. Qaraldı: 10-avgust 2010-jıl.
  4. ↑ «How far back does Google's Usenet archive go?». Google Groups Help Center. 26-oktyabr 2007-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-avgust 2010-jıl.
  5. ↑ «Google Groups ending support for Usenet - Google Groups Help». support.google.com. Qaraldı: 15-dekabr 2023-jıl.
  6. ↑ WIRED Staff. „Usenet Sale: Sounds to Silence?“. Wired (American English). ISSN 1059-1028. Qaraldı: 2024-09-17.
  7. ↑ Edwards, Douglas. I'm Feeling Lucky: The Confessions of Google Employee Number 59. U.S.: Houghton Mifflin Harcourt, 2011 — 209–213 bet. ISBN 978-0-547-41699-1. 
  8. ↑ «Transparency Report». Qaraldı: 30-avgust 2015-jıl.
  9. ↑ WIRED Staff. „Usenet Sale: Sounds to Silence?“. Wired (American English). ISSN 1059-1028. Qaraldı: 2024-09-17. Only for the sentence, "In 1999 the site (now known as Deja.com) made its primary feature a shopping comparison service."{{cite magazine}}: CS1 maint: postscript ()
  10. ↑ «Google Acquires Usenet Discussion Service and Significant Assets from Deja.com» (12-fevral 2001-jıl).
  11. ↑ «20 Year Archive on Google Groups» (11-dekabr 2001-jıl).
  12. ↑ «Full Usenet archive now available». Pandia (29-aprel 2001-jıl). 12-mart 2006-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  13. ↑ "Digital history saved". BBC News Online. http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/1709527.stm. 
  14. ↑ Katharine Mieszkowski. «The Geeks Who Saved Usenet». Salon (7-yanvar 2002-jıl). 2-sentyabr 2003-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  15. ↑ Oates. «AOL ditches newsgroups». The Register (25-yanvar 2005-jıl).
  16. ↑ Poulsen, Kevin (October 7, 2009). "Google's Abandoned Library of 700 Million Titles". Wired. https://www.wired.com/epicenter/2009/10/usenet. 
  17. ↑ Poulsen, Kevin (October 8, 2009). "Google Begins Fixing Usenet Archive". Wired. https://www.wired.com/epicenter/2009/10/usenet_fix/. 
  18. ↑ Braga. «Google, a Search Company, Has Made Its Internet Archive Impossible to Search». Motherboard (13-fevral 2015-jıl). Qaraldı: 18-yanvar 2017-jıl.
  19. ↑ «Google Groups ending support for Usenet - Google Groups Help». Google Support.
  20. ↑ «Turkey bans Google Groups». Today's Zaman (12-aprel 2008-jıl). 19-iyun 2009-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-avgust 2010-jıl.
  21. ↑ "Turkish court bans Richard Dawkins website". September 18, 2008. https://www.theguardian.com/world/2008/sep/18/turkey. 
  22. ↑ «Google'ın yasağı kalktı, sıra Youtube'da - Timeturk: Haber, Timeturk Haber, HABER, Günün haberleri, yorum, spor, ekonomi, politika, sanat, sinema». www.timeturk.com. Qaraldı: 14-noyabr 2019-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Google_Groups&oldid=174725» saytınan alınǵan