Google Wave Federation Protocol

Wave Federation Protocol (burınǵı Google Wave Federation Protocol dep atalǵan) – bul Apache Wave-te qollanılatuǵın Keńeytilgen Xabar Almasıw hám Qatnasıw Protokolınıń (XMPP) keńeytpesi bolǵan ashıq protokol. Ol kompyuter qollap-quwatlaytuǵın birge islesiw tolqın serverleri arasında derlik real waqıt rejiminde baylanıs ornatıw ushın dúzilgen.

Sholıw

Házirgi waqıtta ele islep shıǵılıw basqıshında bolǵan Wave Federation Protocol - bul ashıq protokol bolıp, ol elektron pochta protokolınıń ashıqlıǵına uqsas bolıwdı maqset etedi, solay etip tolqınlar elektron pochtanıń ornın basıp, Internet baylanısınıń tiykarǵı túrine aylanıwı múmkin.

Qoljetimlilik

Protokol ashıq bolǵanlıqtan, hár kim tolqın provayderi bolıp, basqalar menen tolqınlardı bólise aladı. Elektron pochta sıyaqlı, baylanıs provayderge qaramastan múmkin. Mısalı, shólkemler óz aǵzaları ushın tolqın provayderi sıpatında isley aladı, jeke adam bir paydalanıwshı yamasa shańaraq aǵzaları ushın jeke tolqın serverin iske túsire aladı, al Internet xızmet kórsetiwshi óz paydalanıwshıları ushın elektron pochta, jedel xabar almasıw, FTP hám t.b. qosımsha sıpatında tolqın xızmetin basqa bir Internet xızmeti retinde usına aladı. Bul modelde Google Wave - kóp sanlı tolqın provayderleriniń biri bolıp esaplanadı.

«Google Wave Federation Prototype Server» ushın Java derek kodı 2009-jıldıń iyul ayında Apache License 2.0 boyınsha Mercurial repozitoriyinde járiyalandı.

Freymvork

Tolqın federaciya protokolı tárepinen miyras etip alınǵan Keńeytiletuǵın Xabar Almasıw hám Qatnasıw Protokolınıń (XMPP) ayırım ózgeshelikleri - bul Domen Atamaları Sisteması (DNS) SRV jazbaların paydalanıp IP mánzilleri hám port nomerlerin anıqlaw, sonday-aq baylanıslardı TLS autentifikaciyalaw hám shifrlaw. XMPP transportı operaciyalardı transport dárejesinde shifrlaydı. Solay etip, ol tek bir-birine tikkeley baylanısqan serverler arasında kriptografiyalıq qáwipsizlikti támiyinleydi. Qosımsha kriptografiya qatlamı kriptografiyalıq qoltańbalar hám sertifikatlardı paydalanıp tolqın provayderleri arasında túpkilikli autentifikaciyanı támiyinleydi, bul barlıq tolqın provayderlerine operaciyanıń qásiyetlerin tekseriwge múmkinshilik beredi. Sonlıqtan, tómengi aǵımdaǵı tolqın provayderi tolqın provayderiniń tolqın operaciyaların aldap kórsetpegenin teksere aladı. Ol tolqın operaciyasınıń basqa tolqın provayderindegi paydalanıwshıdan kelip shıqqanın yamasa basqa kontekstte payda bolǵanın jalǵan túrde talap ete almawı kerek. Bul eki paydalanıwshı hár qıylı, isenimli tolqın provayderlerinen bolıp, zıyankes provayderde jaylasqan tolqınnıń qatnasıwshıları bolǵan jaǵdaydı sheshedi. Protokol hár bir qatnasıwshıdan óz paydalanıwshısınıń operaciyaların óz sertifikatı menen qol qoyıwın talap etedi. Xost tárepinen jiberilgen barlıq operaciyalardıń qoltańbaları qatnasıwshılar tárepinen bahalanadı. Bul zıyankes xostlardıń basqa xızmetler paydalanıwshısınıń xabarları mazmunın ózgertiwine yamasa aldap kórsetiwine jol qoymaw ushın islenedi. Barlıq qol qoyıw hám tekseriw aqırǵı paydalanıwshılardıń klient programmalıq támiynatı emes, al tolqın provayderleri tárepinen ámelge asırıladı.

Barlıq tolqınlar hám tolqınlar (bala tolqınlar) global unikal tolqın identifikatorı menen belgilenedi, ol domen atı hám identifikator qatarınan ibarat. Domen atı tolqınnıń payda bolǵan tolqın provayderin anıqlaydı. Tolqınlar hám tolqınshalar jaratıwshınıń tolqın provayderi tárepinen xosting etiledi. Bir tolqındaǵı tolqınlar hár qıylı tolqın provayderleri tárepinen xosting etiliwi múmkin. Biraq, paydalanıwshı maǵlıwmatları federaciyalanbaydı, yaǵnıy basqa tolqın provayderleri menen bólispeydi. Jeke juwap tolqınları da múmkin, olar haqqında basqa qatnasıwshılardıń bilimi yamasa kiriw múmkinshiligi joq. Eger jeke tolqın bir tolqın provayderindegi paydalanıwshılar arasında jiberilse, ata tolqınnıń qay jerde xosting etilgenine qaramastan, ol federaciyalanbaydı.

Bir waqıttaǵı federaciya

Tolqın provayderi bir yamasa bir neshe tarmaqlanǵan serverlerde tolqın xızmetin iske túsiredi. Tolqın xızmetiniń oraylıq bólekleri - tolqınsha operaciyaların saqlaytuǵın tolqın qoyması hám tolqın serveri bolıp, ol tolqınsha operaciyaların operaciyalıq transformaciya arqalı sheshedi hám tolqın qoymasına tolqınsha operaciyaların jazadı hám oqıydı. Ádette, tolqın xızmeti tolqın xızmeti aldıńǵı interfeysine qosılatuǵın tolqın provayderi paydalanıwshılarına tolqınlardı usınadı. Federaciya maqsetinde tolqın xızmeti basqa provayderlerdiń qatnasıwshıları menen tolqınlardı usı tolqın provayderleriniń serverleri menen baylanısıw arqalı bólisedi. Tolqınlardıń kóshirmeleri belgili bir tolqında qatnasıwshıları bar barlıq tolqın provayderlerine tarqatıladı. Belgili bir provayderdegi tolqınnıń kóshirmeleri jergilikli yamasa uzaqtan bolıwı múmkin. Biz tolqın kóshirmeleriniń usı eki túrin belgilew ushın termin qollanamız (eki jaǵdayda da, biz tolqınnıń ózin emes, al tolqın kóshirmesin názerde tutamız). Tolqın kórinisi bir waqıtta jergilikli hám uzaqtan tolqın kóshirmelerin óz ishine alıwı múmkin.

Dáslepki tolqın serveri jergilikli qatnasıwshılar hám basqa tolqın provayderleriniń uzaqtan qatnasıwshıları tárepinen jiberilgen tolqın operaciyaların jaylastırıw hám islew ushın juwapker boladı. Tolqın serveri jiberilgen tolqın operaciyaların operaciyalıq transformaciya járdeminde bir-birine salıstırmalı tártipke salıw arqalı bir waqıttaǵı basqarıwdı ámelge asıradı. Ol jáne de operaciyalardı jergilikli tolqınǵa qollanıwdan aldın olardı tekseredi.

Uzaqtan tolqınlar basqa provayderler tárepinen jaylastırıladı, keshlenedi hám jergilikli provayder uzaqtan xosttan alatuǵın tolqın operaciyaları menen jańalanadı. Jergilikli qatnasıwshı uzaqtan tolqınǵa tolqınsha operaciyasın jibergende, tolqın serveri operaciyanı jaylastırıwshı provayderdiń tolqın serverine jiberedi. Sońınan transformaciyalanǵan hám qollanılǵan operaciya keri qaytarıladı hám keshlengen kóshirmege qollanıladı.

Tolqın xızmetleri basqa tolqın provayderleri menen baylanısıw hám tolqınlardı bólisiw ushın federaciya shlyuzleri hám federaciya proksi komponentlerinen paydalanadı. Federaciya shlyuzleri jergilikli tolqın operaciyaların xabarlaydı, jańa jergilikli tolqın operaciyaların basqa qatnasıwshılardıń uzaqtan tolqın provayderlerine jiberedi, eski tolqın operaciyaları boyınsha sorawlardı orınlaydı hám tolqınsha operaciyaların jiberiw sorawların isleydi. Federaciya proksi uzaqtan tolqın operaciyaların xabarlaydı hám uzaqtan provayderlerdiń federaciya shlyuzi menen baylanısatuǵın tolqın provayderiniń komponenti bolıp tabıladı. Ol basqa provayderlerden ózine jiberilgen jańa tolqın operaciyaların qabıl etedi, eski tolqın operaciyaların soraydı hám tolqın operaciyaların basqa provayderlerge jiberedi.