Kontentke ótiw

Hújimshi (futbol)

Wikipedia, erkin enciklopediya
Hújimshi (№10, qızıl kiyimde) qorǵawshıdan (№16, aq kiyimde) ótip, dárwazaǵa soqqı beriwge tayarlanıp atır. Dárwazaman hújimshiniń toptı dárwaza sızıǵınan ótkeriwine jol qoymay, gol urıwına tosqınlıq etiwge háreket etedi.

Futbol sportında hújimshi (hújim qılıwshı, topılıwshı yamasa gol urıwshı, soqqı beriwshi) ‒ bul yarım qorǵawshılar hám qorǵawshılarǵa qaraǵanda maydannıń aldıńǵı bóleginde oynaytuǵın maydan oyınshısı poziciyası bolıp tabıladı. Hár qanday hújim oyınshısı sıyaqlı, hújimshiniń roli hújim ushın keńislik jaratıw uqıplılıǵına kóp baylanıslı.[1] Olardıń aldıńǵı poziciyası hám sheklengen qorǵanıw juwapkershilikleri hújimshilerdiń basqa oyınshılarǵa qaraǵanda óz komandası ushın kóbirek gol urıwın támiyinleydi.

Hújim poziciyaları ádette gol urıw múmkinshiliklerin jaratıw ushın qarsılastıń qorǵanıwına qarsı shıǵatuǵın tuwrı oyınshılarǵa paydalı, bunda olar hújim oyınında boljawǵa bolmaytuǵın háreketlerden payda kóredi. Zamanagóy komanda dúzilisleri ádette bir-úsh hújimshini óz ishine aladı. Mısalı, keń tarqalǵan 4-2-3-1 dúzilisi bir hújimshini óz ishine aladı.[2] Kem qollanılatuǵın dúzilisler úshten kóp hújimshini óz ishine alıwı múmkin, yamasa geyde hesh qanday hújimshini.[3][4]

Oraylıq hújimshi

Braziliyalı hújimshi Ronaldo (ortada, aq kiyimde) dárwazaǵa urıwǵa tayarlanıp atır. Kóp funkciyalı hújimshi sıpatında ol ózinen keyingi hújimshiler áwladına tásir etken.[5]

Oraylıq hújimshiler ushın dástúrli futbolka nomeri - 9. Olardıń dástúrli wazıypası - komanda ushın kópshilik gollardı urıw.

Eger olar uzın boylı hám fizikalıq jaqtan kúshli, jaqsı bas urıw qábiletine iye bolsa, bul oyınshı sonday-aq krosslardıń ushına jetiw, uzaq paslardı alıw yamasa komandalasları alǵa jıljıǵan waqıtta arqası menen dárwazaǵa qarap turıp paslardı qabıl etiw hám toptı saqlap qalıw ushın qollanılıwı múmkin. Bul komanda ushın tereńlik jaratıw yamasa komandalaslarǵa gol urıwǵa járdem beriw ushın pas beriw (shtraf maydanshasına «ótkir pas») ushın islenedi. Sońǵı variant ádette jaqsı juwırıw hám jaqsı qozǵalıs talap etedi, sonıń menen bige jaqsı juwmaqlaw uqıplılıǵı da kerek. Kópshilik zamanagóy oraylıq hújimshileri ekinshi hújimshiler yamasa oraylıq hújimshi yarım qorǵawshılardıń aldında háreket etedi hám shtraf maydanshasınan tısqarı jerde toptı kóbirek qollanadı. Házirgi oraylıq hújimshiniń roli geyde hújimshi yarım qorǵawshı yamasa ekinshi hújimshi menen almasıp turatuǵın boladı, ásirese 4-3-1-2 yamasa 4-1-2-1-2 dúzilislerinde. «Oraylıq hújimshi» termini erterek futbol oyın dúzilislerinen, mısalı, 2-3-5 dúzilisinen alınǵan, onda bes hújimshi oyınshı bolǵan: eki sırtqı hújimshi, eki ishki hújimshi hám bir oraylıq hújimshi. «Maqsetli hújimshi» termini kóbinese oraylıq hújimshi termini menen birdey mánide qollanıladı, biraq ádette belgili bir túrdegi hújimshini táriyipleydi. Bul kóbinese uzın boylı hám fizikalıq jaqtan kúshli, toptı bas penen urıwǵa sheber oyınshı boladı. Olardıń tiykarǵı wazıypası - hawadaǵı biyik toplardı jeńip alıw, toptı uslap turıw hám komandanıń basqa aǵzaları ushın múmkinshilikler jaratıw, sonıń menen birge ózleri de kóp gol urıwı múmkin. Degen menen, bul eki termin bárqulla birdey mánini ańlatpaydı. Maqsetli hújimshi kóbirek qánigelesken rolge aylanǵan, al oraylıq hújimshi táriyipi bolsa keńirek bolıp, kóp túrli hújimshilerdi óz ishine aladı.[6]

1933-jılǵı Inglis FA Kubogınıń finalında nomerler engizilgende, sol kúngi eki oraylıq hújimshiniń biri 9-nomerdi kiygen edi - bul Evertonnıń Diksi Dini bolıp, ol kúshli, qúdiretli hújimshi edi hám 1927-28-máwsiminde Inglis futbolında bir máwsimde eń kóp gol urǵan rekordtı ornatqan edi. Sonnan keyin bul nomer oraylıq hújimshi poziciyası menen sinonim bolıp qaldı (sol kúni bir komanda 1-11 nomerler menen, al ekinshi komanda 12-22 nomerler menen oynaǵanı ushın ǵana usılay kiyilgen edi).[7]

Soqqı beriwshi

Gabriel Batistuta óziniń eski 9-nomerli Fiorentina formasın uslap tur. Bul nomer poziciya menen eń kóp baylanıslı bolıp, ol tolıq soqqı beriwshi edi.

Soqqı beriwshiniń roli dástúrli oraylıq hújimshiniń rolinen ayırmashılıǵı bar, biraq "oraylıq hújimshi" hám "soqqı beriwshi" terminleri geyde bir-biriniń ornına qollanıladı, sebebi ekewi de maydannıń aldıńǵı bóleginde oynaydı. Al Zlatan Ibragimovich hám Edin Djeko sıyaqlı uzın boylı, awır hám texnikalıq oyınshılar bolsa eki poziciyaǵa da sáykes keletuǵın qásiyetlerge iye.[8] Oraylıq hújimshi sıyaqlı, soqqı beriwshiniń dástúrli roli - gol urıw. Sonlıqtan soqqı beriwshiler qorǵawshılardan ayırılıp shıǵıw, qorǵawshınıń kózine túspeytuǵın tárepke juwırıp ketiw hám toptı jaqsı gol urıw poziciyasında qabıl etiw uqıplılıǵı menen tanılǵan. Buǵan Ronaldo hám Terri Anri mısal bola aladı.[9] Olar ádette tez hám toptı jaqsı qadaǵalay alatuǵın, dribling qábiletine iye oyınshılar boladı. Maykl Ouen, Romario, Dris Mertens, Serxio Aguero hám Paulo Dibala sıyaqlı boyı qısqa, shaqqan soqqı beriwshiler ózleriniń qısqa waqıtlı tezligi arqasında uzın boylı qorǵawshılarǵa qaraǵanda artıqmashılıqqa iye boladı.

Jaqsı soqqı beriwshiler eki ayaǵı menen de isenimli túrde soqqı bere alıwı, kúshli hám dál oynawı, komandalasları menen baylanısa alıwı hám basım astında toptı bere alıwı kerek. Kóp soqqı beriwshiler 9-sanlı futbolkalardı kiyedi, mısalı, Alan Shirer sıyaqlı tolıq soqqı beriwshiler, biraq bul poziciya, az dárejede bolsa da, 10-san menen de baylanıslı, onı kóbinese Pele sıyaqlı dóretiwshilik penen oynaytuǵın tereń soqqı beriwshiler kiyedi, hám geyde 7 hám 11-sanlar menen de baylanıslı, olar kóbinese qanat oyınshıları menen baylanıslı.

Ekinshi soqqı beriwshi

Ueyn Runi, 10-sanlı futbolkanı kiyip turǵanı kórsetilgen, Manchester Yunaytedte kóp jaǵdaylarda ekinshi soqqı beriwshi sıpatında qollanılǵan, 9-sannıń artında oynaǵan.[10]

Tereń oynaytuǵın aldıńǵı qatar oyınshıları yamasa ekinshi soqqı beriwshilerdiń oyında uzaq tariyxı bar, biraq olardıń oynaw iskerligin súwretlewshi terminologiya jıllar dawamında ózgerip kelgen. Dáslep bunday oyınshılar ishki aldıńǵı qatar oyınshıları, dóretiwshi yamasa tereń oynaytuǵın oraylıq aldıńǵı qatar oyınshıları («járdemshi aldıńǵı qatar oyınshıları») dep atalǵan. Sońǵı waqıtları bul poziciya geyde sóylesiw tilinde oraylıq aldıńǵı qatar oyınshısı poziciyası dep atalǵan, biraq bul eski tiptegi oyınshınıń eki variaciyası rawajlanǵan: ekinshi, yamasa kóleńke, yamasa qollaw, yamasa járdemshi soqqı beriwshi hám, haqıyqatında óz aldına ayrıqsha poziciya bolǵan 10-sanlı oyınshı;[11][12] birinshi rol Dennis Bergkamp (Arsenalda soqqı beriwshi Terri Anridiń artında oynaytuǵın),[13] Yuventustaǵı Alessandro Del Pero,[14] Inter Milandaǵı Yuri Djorkaeff,[15][16][17] yamasa Tottenxem Xotspurdaǵı Teddi Sheringem[18] sıyaqlı oyınshılar mısalında kórsetiledi. Lionel Messi, Diego Maradona, Ronaldino, Kaka, Rivaldo, Maykl Laudrup hám Zinedin Zidan sıyaqlı artta oynaytuǵın basqa dóretiwshi hújim oyınshıları kóbinese «10-sanlı» dep súwretlenedi hám ádette hújimshi yarım qorǵawshı yamasa aldıńǵı pleymeyker sıpatında háreket etedi.

Ekinshi soqqı beriwshi poziciyası - bul erkin rolde jaylasqan oyınshınıń bos anıqlanǵan hám kóbinese qáte túsinilgen táriyipi. Bul poziciya tolıq soqqı beriwshi (ol «maqsetli adam» yamasa «brakoner» bolsın) menen 10-sanlı oyınshı yamasa hújimshi yarım qorǵawshı arasında jaylasqan, ekewiniń de ayırım qásiyetlerin kórsetiwi múmkin. Haqıyqatında, francuz aldıńǵı pleymeykersı Mishel Platini oylap tapqan «toǵız yarım» termini, ol Yuventustaǵı 10-sanlı roldegi óziniń dawamshısı, italiyalı pleymeyker Roberto Badjonıń oynaw rolin súwretlew ushın qollanǵan, poziciyanı anıqlawda standart bolıwǵa urınıw bolǵan.[19] Túsinikli bolıwı ushın, eger 10-sanlı oyınshı ónimli gol urıwshı bolsa, ol ekinshi soqqı beriwshi sıpatında gezeklesip oynay aladı; bolmasa, jaqsı texnikalıq uqıplılıqqa (toptı alıp júriw kónlikpeleri hám toptı basqarıw), tezleniwge, kóriwge, pas beriwge hám baylanıstırıwshı oyınǵa iye bolǵan tez aldıńǵı qatar oyınshısı, ol toptı qabıl etip hám saqlap qala alatuǵın, sonıń menen birge gol urıw hám universal emes oraylıq aldıńǵı qatar oyınshısı ushın múmkinshilikler jaratıw uqıplılıǵına iye bolǵan oyınshı ekinshi soqqı beriwshi roline kóbirek sáykes keledi. Bul oyınshı sonday-aq paslardı qabıl etiw ushın jaqsı jaylasa alıwı, sońınan gol urıw múmkinshiligin jaratıwı yamasa juwmaqlawı kerek. Olar sonday-aq eki ayaǵı menen de, bası menen de (bul azıraq keń tarqalǵan, sebebi kóp ekinshi soqqı beriwshiler kishi kreativ oyınshılar bolıp tabıladı)[20] jaqsı juwmaqlaw uqıplılıǵına iye bolıwı kerek, sebebi bul dárwazaǵa urılǵan soqqılardıń joqarı nátiyjeliligine alıp keledi hám komandasına hújimde artıqmashılıq beredi. Olar kóbinese erkin rolde jaylastırılıp, «erkin háreket etiw huqıqı» berilse de, hám alǵa juwırıwı, yamasa toptı tereń maydanlarda alıw ushın artqa sheginiwi, olarǵa iyelik etiwde kóbirek waqıt hám keńislik beriwi múmkin bolsa da, ekinshi yamasa qollaw soqqı beriwshileri 10-sanlı oyınshı sıyaqlı hújimlerdi shólkemlestiriwge kóp aralaspaydı, olar basqa oyınshılardı oyınǵa tartıwda da sonsha belsendi emes, sebebi olar juwapkershilik júgin bólispeydi, tiykarınan járdem beriwshiler sıpatında qollaw rolin atqaradı. Italiyada bul rol «rifinitore», «mezzapunta» yamasa «seconda punta» dep ataladı,[21] al Braziliyada «segundo atacante»[22] yamasa «ponta-de-lança» retinde belgili.[23]

Ishki hújimshi

2-3-5 dúzilisi: ishki hújimshiler (qızıl) oraylıq hújimshiniń eki tárepinde jaylasadı.

Ishki hújimshi poziciyası on toǵızınshı ásirdiń aqırı hám jigirmanshı ásirdiń birinshi yarımında keń qollanılǵan. Ishki hújimshiler oraylıq hújimshini qollap, qarsılas jaqtıń qorǵanıwında juwırıp hám keńislik jaratıp, al pas beriw oyını rawajlanǵan sayın, onı paslar menen qollap-quwatlaǵan. Bul rol házirgi oyındaǵı «tesik» yamasa ekinshi soqqı beriwshi poziciyasına keń mániste uqsas, biraq bul jerde eki usınday oyınshı bolǵan, olar ishki oń jaqta hám ishki shep jaqta dep atalǵan.

WM dúzilisi: ishki hújimshiler (qızıl) oraylıq hújimshi hám oń hám shep sırtqı oyınshılardı qollap, kóbirek artqa tartılǵan poziciyanı iyeleydi.

Dáslepki 2-3-5 dúzilislerinde ishki hújimshiler oraylıq hújimshiniń eki tárepinde jaylasqan. WM dúzilisiniń payda bolıwı menen, ishki hújimshiler artqa tartılıp, hújimlewshi yarım qorǵawshılarǵa aylandı, oraylıq hújimshi hám eki hújimlewshi sırtqı hújimshilerge - oń sırtqı hám shep sırtqı dep atalatuǵın oyınshılarǵa top jetkerip berdi. Italiya futbol jargonında ishki hújimshi dáslep geyde «mezzala» (sózbe-sóz «yarım qanatshı», qanat yarımı menen aljastırmaw kerek) dep atalǵan; biraq, bul atamanıń ishki hújimshilerdi táriyiplew ushın qollanılıwı házir eski bolıp qalǵan, óytkeni «mezzala» termini keyinirek Italiya futbolında hújimge baǵdarlanǵan oraylıq yarım qorǵawshılardıń rolin súwretlew ushın qayta qollanıldı, al ishki hújimshi roli bolsa keyingi jılları Italiya futbolında «interno» («ishki», italyansha) dep belgilendi.[24][25][26]

Búgingi oyında ishki hújimshiler aldıǵa jıljıtılıp, ya tolıq hújimshilerge yaki jalǵan-9larǵa, ya bolmasa qanat oyınshılarına (4-3-3 dúzilisinde) aylandı, yamasa olar orta qatar menen baylanısıw ushın artqa qaytıwdı talap etetuǵın tereń poziciyaǵa ózgertildi, sonın menen birge aldıńǵı qatarda olar menen birge oynaytuǵın basqa soqqı beriwshini de qollap-quwatlaydı (4-4-2 dúzilisinde). Kóp komandalar ele de óz soqqı beriwshileriniń birewin usı sońǵı, kóbirek artqa tartılǵan rolde tiykarǵı soqqı beriwshini qollap-quwatlawshı hújimshi sıpatında paydalanadı, bul rol keń mániste ishki hújimshiniń roline uqsas.

Sırtqı hújimshi

Vittorio Pocconıń 1930-jıllardaǵı Metodo sistemasında hújim etiwshi qanat oyınshıları yamasa sırtqı hújimshiler qollanılǵan.

Sırtqı hújimshi oń yaki shep qanatta aldıńǵı hújimshi sıpatında – sırtqı oń yaki sırtqı shep bolıp, ádette 2-3-5 sxemasınıń bir bólegi yaki onıń variantları sıpatında oynaydı. Futbol taktikası keń rawajlanǵanı sebepli, hám qanat oyınshıları artqa sheginip orta qatar oyınshılarına aylanǵanı ushın, terminologiya ózgerdi hám «sırtqı hújimshi» tariyxıy termin bolıp qaldı. Kóp kommentatorlar hám futbol analitikleri ele de qanat poziciyaların «sırtqı oń» hám «sırtqı shep» dep ataydı. Házirgi waqıtta bunday oyınshılar, ásirese eki qanat oyınshısı 4-3-3 yaki usıǵan uqsas dúziliste maydannıń joqarǵı bóleginde oynaǵanda, aldıńǵı 3 hújimshi oyınshınıń artında 3 ortalıq orta qatar oyınshısı bolǵanda, «qanat hújimshileri» dep ataladı. Ishke kesip kiriw hám dárwazaǵa soqqı beriw menen tanılǵan qanat hújimshisi ushın «invertlengen qanat oyınshısı» termini de qollanıladı.

Sırtqı hújimshiniń wazıypaları tómendegilerdi óz ishine aladı, biraq usılar menen sheklenbeydi:

  • Gol urıw: olardıń birinshi maqseti dárwazaǵa soqqı beriw bolıwı kerek, al ekinshi maqseti komanda ushın gol urıw múmkinshiligin jaratıwdıń basqa jolın tabıw bolıwı kerek.
  • Pas beriw: olar gol bolıwı shamalı bolǵan soqqı beriw múyeshine jetkende, toptı ayıp (jaza) maydanınıń ortasına jetkeriwdiń usılın tabıwı kerek, bul oraylıq hújimshilerge isti tamamlawǵa múmkinshilik beredi.
  • Toptı maydan ortasına asırıp beriw: sırtqı oyınshılardıń, yaki keń maydanlarda oynaytuǵın oyınshılardıń, ásirese hújimshilerdiń tiykarǵı wazıypalarınıń biri - toptı dárwazanıń aldındaǵı maydannıń ortasına kesip otip pas beriw uqıplılıǵı, bul oraylıq oyınshılarǵa gol urıw múmkinshiligin beredi.

Usı wazıypalarǵa baylanıslı eń áhmiyetli qásiyetlerge tómendegiler kiredi:

  • Jaqsı aldap ótiw hám qorǵawshılardan aylanıp ótiw uqıplılıǵı
  • Nátiyjeli qarsı hújimler islew ushın zárúr bolǵan tezlik
  • Toptı urıw texnikalıq uqıplılıǵı
  • Qorǵawshıdan ótiw ushın tez aldaw uqıplılıǵı
  • Qarsılas táreptiń keń maydandaǵı oyınshılarınıń kesilisken pasların qabıllap alıw ushın soqqı beriw texnikası

Qanat oyınshısı

Krishtianu Ronaldu inversiyalanǵan qanat oyınshısı sıpatında qollanılǵan.

Qanat oyınshısı - maydannıń shetki sızıqları janında jaylasqan hújimshi oyınshı. Olar ózleriniń kelip shıǵıwı eski «sırtqı hújimshi» poziciyasınan bolǵanlıǵın esapqa alıp, hújimshiler sıpatında klassifikaciyalanıwı múmkin hám dúnyanıń kópshilik bólimlerinde, ásirese Latın Amerika hám Gollandiya futbol mádeniyatlarında usılay atalıwın dawam etpekte. Biraq, Britaniya oyınında (onda 4-4-2 dúzilisi hám onıń variantları eń keń tarqalǵan) olar ádette yarım qorǵawshılar qatarına kirgiziledi.

Qanat oyınshısınıń wazıypası - qarsılas tolıq qorǵawshıların jeńiw, keń poziciyalardan kese paslar yamasa orayǵa uzatıwlar jasaw hám, az dárejede bolsa da, qorǵawshılardı jeńip, jaqın aralıqtan gol urıw. Olar ádette komandadaǵı eń tez oyınshılardıń biri bolıp, jaqsı aldap ótiw uqıplılıǵına da iye boladı. Gollandiya, Ispaniya hám Portugaliya dástúrlerinde qanat oyınshısınıń qorǵanıw wazıypaları ádette qarsılastıń tolıq qorǵawshıları topqa iye bolǵanda olarǵa basım kórsetiw menen sheklengen. Basqa jaǵdaylarda, qanat oyınshısı óz komandası toptı qaytarıp alǵan jaǵdayda ózin jetkilikli etiw ushın yarım qorǵawshılarǵa jaqınıraq túsedi.

Inversiyalanǵan qanat oyınshısı Moxamed Salax oń qanatta oynaydı, bul poziciya oǵan kúshlirek bolǵan shep ayaǵına kesip kiriwge múmkinshilik beredi.

Britaniya hám basqa arqa Evropa futbol stillerinde, keń yarım qorǵawshıdan óz tolıq qorǵawshısına járdem kerek bolǵan jaǵdayda óz maydanınıń múyesh bayraǵına shekem izge qaytıwı, sonday-aq óz qadaǵalawshısın izge qaytarıwı, hám oraylıq oyınshılar qarsılastan toptı alıw ushın basım jasap atırǵanda yarım qorǵawǵa kiriwi kútiledi. Bul hújimge baǵdarlanǵan oyınshılar ushın úlken juwapkershilik, ásirese Xoakin (qanat oyınshısı/keń yarım qorǵawshı), yaki Rayan Giggz (qanat oyınshısı/soqqı beriwshi) hám Djon Barns (qanat oyınshısı/oraylıq yarım qorǵawshı) sıyaqlı qanat qorǵawshısı yamasa dástúrli yarım qorǵawshınıń fizikalıq qásiyetlerine iye emes oyınshılar ushın. Bul oyınshılar jası úlkeyip, tábiyiy tezligin joytqan sayın, olar kóbinese yarım qorǵawshılar hám hújimshiler arasında «10-nomer» sıpatında qayta ornalastırıladı, bul jerde olardıń jaqsı jetilisken toptı basqarıw, texnikalıq kónlikpeleri, gollıq jaǵdaylar jaratıw qábileti hám maydannıń úshinshi bóliminde oyındı oqıwdıń jaqsılanǵan uqıplılıǵı tar keńisliklerde komandalarınıń hújim múmkinshiliklerin jaqsılawǵa xızmet ete aladı. Oǵan mısal - Inter Milannıń tájiriybeli Luish Figonu bir yaki eki basqa hújimshiniń artında, ya ekinshi soqqı beriwshi, ya bolmasa pleymeyker rolinde hújimshi yarım qorǵawshı sıpatında paydalanıwı.[27]

Sońǵı jıllarda inversiyalanǵan qanat oyınshıların oynatıw tendenciyası payda boldı - bul maydannıń «qáte» tárepinde jaylasqan keń oyınshılar bolıp, olardıń ishke kirip, kúshli ayaǵı menen soqqı beriwine hám geyde ishke qaray burılǵan kese paslardı beriwine múmkinshilik jaratıw ushın qollanıladı. Bul taktikanı Frank Raykard qollanǵan, ol Barselonada islegen waqtında Lionel Messidi shep qaptaldan oń qanatqa kóshirgen, dáslep oyınshınıń qálewine qarsı bolsa da. Bul oǵan orayǵa kirip, shep ayaǵı menen soqqı beriw yaki kese pas beriw imkaniyatın berdi.[28] Tabıslı inversiyalanǵan qanat oyınshıları jubınıń jáne bir mısalı - Bavariya Myunxennіń shep ayaqlı Aren Robben menen oń ayaqlı Frank Riberidi sáykesinshe oń hám shep qaptallarda jup etip oynatıwı edi.[29]

Mediada inversiyalanǵan qanat oyınshısı poziciyasınıń bir variaciyasın belgilew ushın qollanılǵan sıpatlama - bul «hújimshi», «jalǵan» yaki «gol urıwshı qanat oyınshısı», mısalı, Krishtianu Ronaldu hám Garet Beyldiń ásirese Real Madridtegi dáwirinde shep hám oń qaptallardaǵı rolleri. Bul atama hújimge baǵdarlanǵan inversiyalanǵan qanat oyınshısın sıpatlaw ushın qollanılǵan, ol qaǵaz júzinde sırtqı tárepte háreket etetuǵın bolıp kórinedi, biraq onıń ornına jaza maydanı ishindegi aldıńǵı oraylıq aymaqlarǵa belgisiz juwırıwlar jasaw erkinligi beriledi, paslardı hám kese paslardı alıw hám gol urıw ushın, nátiyjede soqqı beriwshi sıpatında xızmet etedi.[30][31][32][33][34] Bul rol nemis futbol jargonında belgili bolǵan raumdoyter roline (sózbe-sóz «keńislik interpretatorı») salıstırmalı, mısalı, Tomas Myuller sıyaqlı, yaǵnıy hújimge baǵdarlanǵan keń oyınshı, ol pas alıw hám gol urıw yaki gol urıwǵa járdem beriw ushın keńislikler tabıw maqsetinde oraylıq aymaqlarǵa jıljıydı.[35]

«Jalǵan qanat oyınshısı» yaki «jeti yarım» - bul ádette orayda oynaytuǵın, biraq qaǵaz júzinde sırtqı tárepke jaylastırılǵan oyınshı túrin sıpatlaw ushın qollanılǵan atama; biraq match barısında olar ishke qaray jıljıp, maydannıń orayında háreket etedi. Bul qorǵawshılardı poziciyadan shıǵarıw, orta qatardı tıǵızlastırıw hám komandasına bul aymaqta sanlıq artıqmashılıq beriw ushın islenedi, solay etip olar maydannıń ortasında toptı iyelewde ústemlik etip, hújimshiler ushın múmkinshilikler jaratadı; bul poziciya sonday-aq tolıq qorǵawshılarǵa qaptal boylap qabatlasıp hújim jasaw juwırıwların ámelge asırıw ushın orın qaldıradı. Bul rolde oynaǵan Samir Nasri onı bir márte «kóshersiz pleymeyker» dep táriyiplegen.[36][37][38][39][40][41]

Geyde hújimshi qanat oyınshısınıń rolin basqa túrdegi oyınshı da atqara aladı. Mısalı, ayırım menedjerler qanatta «keń maqsetli adam» dı qollanıwı múmkin, yaǵnıy ádette oraylıq hújimshi sıpatında oynaytuǵın iri hám fizikalıq kúshli oyınshını, ol hawada gúres alıp barıwǵa háreket etedi hám qaptalda toptı uslap turadı, yaki tolıq qorǵawshılardı poziciyadan shıǵaradı. Yosteyn Flo bul roldi sonshelli jaqsı sáwlelendiredi, hátte onıń atına taktika atalǵan - Flo Pası. Norvegiya milliy futbol komandasın basqarǵan waqtında Egil Olsen, ádette oraylıq hújimshi bolǵan Flonı, qarsılas tolıq qorǵawshılarınıń hawadaǵı qábiletleriniń jetispewshiliginen paydalanıw ushın oń qanatqa jaylastırǵan. Basqa mısal - tábiyiy oraylıq hújimshi Mario Mandjukich, ol 2016-17 máwsiminde, sonday-aq keyingi máwsimde Yuventuste menedjer Massimiliano Allegri basshılıǵında shep qanatta qollanılǵan.[42] Burınǵı dáwirlerdiń keń maqsetli adamlarınan ayırmashılıǵı, Mandjukich qarsılas oyınshılarǵa basım kórsetiw wazıypasın da atqarǵan. Romelu Lukaku da geyde bul rolde qollanılǵan.[43]

Jalǵan 9

Lionel Messi (aldıda, 10-sanlı) óz karerasınıń bir bóleginde jalǵan 9 poziciyasında úlken tabısqa erisip qollanılǵan.

Jalǵan 9, aldıńǵı qatardaǵı hújimshi orta qatar oyınshısı/pleymeyker roline uqsas bolıp, ádettegiden ózgeshe jalǵız soqqı beriwshi yaki oraylıq hújimshi bolıp, orta qatarǵa tereń túsedi. Bunıń maqseti - qarsılas oraylıq qorǵawshılar ushın mashqala payda etiw. Olar jalǵan 9-dı quwıp, ózleriniń artında hújim etiwshi orta qatar oyınshıları, hújimshiler yaki qanat oyınshıları ushın bos orın qaldırıwı, yamasa jalǵan 9-ǵa toptı aylandırıw yaki pas beriw ushın waqıt hám orın qaldırıwı múmkin. Bul atama oraylıq hújimshilerdiń dástúrli sanınan (toǵız) hám ádette oraylıq hújimshiniń qorǵawshılar sızıǵına jaqın turıp, dárwazaǵa qaray jıljıw múmkinshiligi payda bolǵansha kútetuǵınınan kelip shıqqan.[44] Jalǵan 9 ushın tiykarǵı qásiyetler tereń oynaytuǵın soqqı beriwshiniń qásiyetlerine uqsas: sızıqlar arasındaǵı bos orınnan paydalanıw ushın toptı aylandırıw qábileti, orta qatar menen baylanısıw ushın jaqsı qısqa pas beriw qábileti hám komandalaslarınıń tereń jaylasqan orınnan dárwazaǵa qaray juwırıwın kóre biliw.

Dúnya chempionatında birinshi jalǵan 9 Urugvay milliy komandasında Xuan Peregrino Anselmo boldı, biraq ol 1930-jılǵı Dúnya chempionatında Argentinaǵa qarsı matchta jaraqat sebepli oynay almadı. 1934-jılı Mattias Sindelar Avstriya milliy komandası Vundertimniń jalǵan 9-ı boldı. Qubla Amerikada 1941-jılı River Pleyttiń La Makina komandası shep qanat hújimshisi Adolfo Pederneranı tiykarǵı adam sıpatında paydalana basladı.[45] Pedernera Atlantaǵa ótkende, jas Alfredo Di Stefano onıń ornın iyeledi. 1950-jıllardıń basında Vengriya da jalǵan 9-dı qollandı, bunda soqqı beriwshi Nandor Xidegkuti tereń oynaytuǵın oraylıq hújimshi rolin atqardı. 1953-jılı Vengriya komandası Uembli stadionında Angliyanı 6-3 esabı menen jeńgende, inglis futbolı hayran qaldı.[46] Revi planı vengrler qollanǵan taktikanıń bir variaciyası bolıp, Don Revi tereń oynaytuǵın oraylıq hújimshi retinde oynadı. Revi hújimlerdi orayǵa shıǵıp toptı alıw arqalı basladı, bul qarsılastıń oraylıq qorǵawshısın óz poziciyasınan shıǵardı. Bul rol Xidegkuti oynaǵan jalǵan rol menen de salıstırılıwı múmkin. Bul sistema dáslep Manchester Siti awısıq komandası tárepinen ámelge asırıldı, olar bul sistemanı qollanıp 1953-54-máwsimniń sońǵı 26 oyınında jeńilmedi. 1954-55-máwsim baslanıwdan aldın Manchester Siti bas treneri Les Makdouell jańa taktikanı sınap kóriw ushın komandasın máwsim aldı jıynalısına eki hápte erte shaqırdı. Manchester Siti bul sistemanı qollanıp birinshi oyının 5-0 esabı menen jeńildi, biraq oyınshılar sistemaǵa kóbirek úyrengen sayın, ol tabıslıraq bola basladı. Bul sistemanı qollanıp Manchester Siti 1955-jılǵı Angliya kubogı finalına shıqtı, biraq Nyukasl Yunaytedten 3-1 esabı menen jeńildi. Keyingi jılı Siti jáne finalǵa shıqtı, bul ret Birmingem Sitige qarsı oynap, 3-1 esabı menen jeńiske eristi.[47][48][49]

Óz karerası dawamında Yoxan Kroyf kóbinese 1970-jıllarda Ayaks, Barselona hám Niderlandı saylandı komandasında Rinus Mixelstiń aǵımlı 1-3-3-3 dúzilisinde erkin rolde oraylıq hújimshi sıpatında oynadı, bul trenerdiń tolıq futbol sistemasınıń tiykarǵı hám ózine tán ózgesheligi edi. Kroyf bul poziciyada ónimli gol urıwshı bolsa da, ol jiyi artqa sheginip, qorǵawshılardı aljastırıw hám hújimlerdi shólkemlestiriw ushın, yamasa komandalaslarına júwırıw ushın keńislik jaratıw maqsetinde qanatqa shıǵıp ketetuǵın edi. Bul sebepten ayırım ekspertler bul roldi zamanagóy jalǵan 9 roliniń aldın ala kórinisi sıpatında salıstıradı.[50][51]

Mixael Laudrup geyde Yoxan Kroyftıń Barselona Arman komandasında jalǵız oraylıq hújimshi sıpatında paydalanıldı, bul rol házirgi jalǵan 9 roline uqsas edi.[52]

2000-jıllardıń ortasında Roma komandasınıń treneri Luchano Spalletti dástúrli hújim etiwshi yamasa trekvartista bolǵan Franchesko Tottidi innovaciyalıq «4-6-0» dúzilisinde aldıńǵı qatarda paydalandı;[53] bul 11 izbe-iz jeńiske alıp keldi.

Evro-2012-de, Ispaniya qurama komandasınıń treneri Visente del Boske, geyde Fernando Torresti dástúrli soqqı beriwshi sıpatında paydalansa da, kóbinese Sesk Fabregastı bir qansha oyınlarda, sonıń ishinde finalda da jalǵan 9 sıpatında paydalandı. 2012-jıldıń aqırına kelip, jalǵan 9 keń tarqalıp, kóplegen klublar bul sistemanıń bir túrin qollandı. Sońǵı jıllarda Barselonanıń Lionel Messi birinshi trener Pep Gvardiola, keyin onıń orınbasarı Tito Vilanova dáwirinde jalǵan 9 poziciyasınıń úlgisi boldı.[54] Keyinirek braziliyalı hújimshi Roberto Firmino da Liverpulda trener Yurgen Klopp basshılıǵında jalǵan 9 poziciyasında tabıslı paydalanıldı.[55]

Jalǵan 9-lardı toqtatıwdıń bir usılı - olarǵa oyın dúziw ushın kerekli keńislikti bermew maqsetinde bir neshe oyınshını artqa, qorǵanıw poziciyasına alıp kelip, orta maydanda tıǵızlıq payda etiw boldı, ásirese Joze Mourinonıń «avtobustı toqtatıw» strategiyasında.

Italyan futbol jargonında bul rol tariyxıy jaqtan «centravanti di manovra» (sózbe-sóz «manevr islewshi oraylıq hújimshi») dep ataladı, sebebi oyınshınıń erkin háreket etiw hám hújim dúziwge qatnasıw tendenciyasına baylanıslı.[56][57]

Maqsetli hújimshi

Dide Drogba (kók, 11-nomer), karerası dawamında kóbinese maqsetli hújimshi retinde oynaǵan, 2012-jılǵı UEFA Chempionlar Ligasınıń finalında Bavariya Myunxenge qarsı oyında kórsetkenindey, toptı uslap turıw qábileti menen tanılǵan.

«Maqsetli hújimshi» yamasa «maqsetli adam» termini kóbinese belgili bir túrdegi soqqı beriwshi yamasa oraylıq hújimshini táriyiplew ushın qollanıladı. Olardıń tiykarǵı wazıypası - hawadaǵı biyik toplardı utıw, toptı uslap turıw hám ózleriniń gol urıwı menen birge komandanıń basqa aǵzaları ushın múmkinshilikler jaratıw bolıp tabıladı. Bul oyınshılar ádette uzın hám fizikalıq jaqtan kúshli, toptı bas penen oynawda sheber hám maydannıń aqırǵı úshten bir bóleginde arqası menen dárwazaǵa qarap oynay aladı. Zamanagóy futbolda bunday oyınshılardıń eń belgili mısallarına Olive Jiru hám Fernando Lorente kiredi, ekewi de Jáhán chempionları bolıp, birinshi atalǵanı pútkil turnir dawamında baslawshı quramda hújimshi retinde oynap, tiykarınan basım kórsetiw, qarsı basım kórsetiw, biyik yamasa bos toplardı utıw hám tezirek hám shaqqan komandalasları, atap aytqanda Antuan Grizmann yamasa Kilian Mbappege sheshiwshi pas beriw wazıypasın atqarǵan.[58][59][60] Bul poziciyada oynaǵan jáne bir soqqı beriwshiniń mısalı - Dide Drogba. Biraq, barlıq zárúr qásiyetlerge iye bolsa da, hár qanday uzın hám/yamasa fizikalıq jaqtan kúshli oyınshı «maqsetli adam» rolinde ózin qolaylı seze bermeydi. Zlatan Ibragimovich, Romelu Lukaku hám Erling Xoland sıyaqlı hújimshiler bul terminniń olarǵa qollanılıwın qabıl etpegen. Ibragimovich ózin universal hújimshi dep táriyipleniwin qáleydi, al Lukaku hám Xoland bolsa fizikalıq oyınǵa qaraǵanda gol urıw múmkinshiliklerin ańlıwdı artıq kóretuǵının aytqan.[61]

Joqarıda atap ótilgenindey, maqsetli hújimshi - basqa hújimshilerge salıstırǵanda juwırmaytuǵın yamasa juwırıwǵa umtılmaytuǵın oyınshı. Ádette olar kúshli, uzın boylı hám fizikalıq jaqtan jetik oyınshılar boladı. Maqsetli hújimshiniń oyın qurıwı kóbinese tómendegi variantlardıń birin óz ishine aladı: birinshi, dárwazaman ya uzın tebiwdi ámelge asıradı, ya toptı oraylıq qorǵawshıǵa yamasa shet qorǵawshıǵa jetkeredi. Sonnan keyin, qorǵawshı hújimshige uzın pas beredi, bul hawadan da, jerden de bolıwı múmkin. Maqsetli hújimshi ádette toptı deneniń barlıq bólimleri menen birinshi tiyiwde qabıllaw uqıplılıǵın jetilistirgen boladı. Olar toptı qadaǵalap, onı uslap turadı, bul komandalaslarına alǵa qaray ótiwge múmkinshilik beredi. Bul jerden olar kóbirek múmkinshilikler jaratıwı múmkin, mısalı, toptı artqa berip, qorǵawshılar átirapında júrip orın jaratıw, «jalǵan 9» benen, orta qatar oyınshıları yamasa qanat oyınshıları menen kombinaciyalıq oyın jaratıw, yamasa burılıp dárwazaǵa qarap aldıǵa jıljıw yamasa soqqı urıw arqalı gol urıwǵa háreket etiw.[62] Olardıń kúshi hám fizikalıq jetikligi sebepli, maqsetli hújimshilerge qarsı adamnan-adamǵa qorǵanıw usılı qollanılıwı múmkin. Geyde qarsılas komandadaǵı oraylıq qorǵawshı da usınday kúshli hám uzın boylı bolıwı múmkin, bul jaǵdayda qarsılasıw teń tiykarda boladı. Usı adamnan-adamǵa qorǵanıw sebepli, maqsetli hújimshiler kóbinese qaǵıyda buzıwshılıqqa ushıraydı hám tóreshiden kóp jaza aladı.

Soqqı beriwshi kombinaciyaları

Parij Sen-Jermenniń MNM soqqı beriw toparı: Kilian Mbappe (7-sanlı), Lionel Messi (30-sanlı) hám Neymar (10-sanlı)
Manchester Sitidegi Edin Djeko (kók, 10-sanlı) hám Serxio Aguero (16-sanlı) dueti (2011-2015) - uzın boylı hám fizikalıq jaqtan kúshlirek oyınshı menen, aǵan qaraǵanda pás boylı hám texnikalıq jaqtan kúshli sheriktiń birigiwinen quralǵan soqqı beriwshi sherikliginiń jaqın waqıtlardaǵı mısalı.[63]

Soqqı beriw toparları birge isleytuǵın eki yamasa onnan kóp soqqı beriwshilerden ibarat. Futbol tariyxı kóplegen nátiyjeli kombinaciyalar menen tolı bolǵan. Úsh adamnan ibarat toparlar kóbinese «úshmúyeshlik» túrinde háreket etip, hújim variantlarınıń keń múmkinshiliklerin beredi. Tórt adamlıq toparlar múmkinshiliklerdi jáne de keńeytedi. Soqqı beriwshiler sonday-aq iykemli bolıwı hám bir máwritte birinshi (aldıńǵı ótkinshi poziciyası), ekinshi (tereń jaylasqan manevr) hám úshinshi (qollap-quwatlaw hám keńeytiw, mısalı, qanatlar) hújimshi rollleri arasında almasa alıwı kerek.

Basqa bir mısal - 70-jıllarda Gollandiya quraması oynaǵan Tolıq Futbol, onda olardıń oyınshılarınıń, ásirese Yoxan Kroyftıń poziciyaların almastırıw qábileti, qarsılas komandalar nátiyjeli belgilew qıyın bolǵan iykemli hújim usılın payda etti.[64]

Eki oyınshıdan ibarat aldıńǵı sızıqta, bir-birin tolıqtıratuǵın eki hújimshiniń jup bolıp oynawı keń tarqalǵan; mısalı, Italiyanıń burınǵı treneri Chezare Maldini kóbinese iri, fizikalıq jaqtan kúshli hám ónimli oyınshını dástúrli oraylıq hújimshi retinde - máselen, Kristian Veri - kishi boylı, tezirek, kreativ hám texnikalıq jaqtan kúshlirek oyınshı menen ekinshi soqqı beriwshi retinde - mısalı, Roberto Badjo yamasa Alessandro Del Pero menen birge qollanǵan

Aleks Morgan (13-sanlı) hám Ebbi Uombak (14-sanlı); Morgan hám Uombak 2012-jılı birgelikte 55 gol urdı - bul AQSH hayal-qızlar quraması tariyxında eń kóp gol urǵan duet retinde 1991-jılı Mishel Eykers (39 gol) hám Karin Djennings (16 gol) ornatqan 21 jıllıq rekordtı qaytaladı.

Xalıqaralıq dárejede nátiyjeli sheriklik bolǵan basqa uqsas mısal - bul Aleks Morgan hám Ebbi Uombaktıń AQSH milliy quramasındaǵı sherikligi, olar 2012-jılı birgelikte 55 gol urıp, AQSH hayal-qızlar milliy quraması tariyxında eń kóp gol urǵan duet retinde 1991-jılı Mishel Eykers (39 gol) hám Karin Djennings (16 gol) ornatqan 21 jıllıq rekordtı qaytaladı.[65][66]

Oyın tariyxındaǵı eń ónimli hújim kombinaciyalarınıń biri - Barselonanıń aldıńǵı úshligi Lionel Messi, Luis Suares hám Neymar bolıp, olar MSN dep ataldı. Olar orta esapta hár 45 minutta bir gol - úsh hújimshiden oyınǵa eki gol urǵan.[67] Bul úshlik 2015-2016 máwsiminde Barselona ushın bir máwsimde rekordlıq 131 gol urdı.[68] 2017-jılı Kilian Mbappe, Neymar hám Edinson Kavani Chempionlar Ligasınıń toparlıq basqıshında Pari Sen-Jermen ushın rekordlıq sanda gol urdı.[69] Keyingi jılı, «Liverpul»dıń Roberto Firmino, Moxamed Salax, Sadio Mane hám Filippe Koutinodan ibarat hújim tórtligi, «Ájayıp tórtlik» dep atalǵan (Bitlzǵa silteme retinde), Chempionlar Ligasınıń bir máwsiminde rekordlıq 47 gol urıwǵa úles qostı.[70]

MSN futbol tariyxındaǵı eń tabıslı soqqı beriwshi kombinaciyalarınıń biri retinde tanılǵan. Biraq, BBC te sonday joqarı dárejeli hújimshiler kombinaciyası retinde salıstırılǵan. Bul kombinaciya Karim Benzema, Garet Beyl hám Krishtianu Ronaldudan ibarat bolǵan. Ispaniya komandası Real Madrid penen tabıslarınıń shıńında olar jiyi MSN menen salıstırılǵan. Bul eki soqqı beriwshi kombinaciyaları uzaq waqıt básekiles bolǵan Real Madrid hám Barselona komandalarında oynaǵan,[71] bul eki komanda da barlıq waqıtlardaǵı eń jaqsı futbol klubları qatarına kiredi. Ónimli úshlikten Karim Benzema ádette oraylıq hújimshi poziciyasında oynaǵan, al Ronaldo hám Beyl sırtqı yamasa invertirlengen hújimshiler retinde oynaǵan, solay etip olar ózleriniń basım tárepi menen orayǵa kiriwge múmkinshilik alǵan. Eki úshlik arasında Lionel Messi eń kóp Altın top sıylıqların jeńip alǵan, al Krishtianu Ronaldo bul sıylıqlardıń bes danasın alıp, ekinshi orında turadı.[72] BBC 2010-jıllar dawamında La Ligada, sonday-aq UEFA Chempionlar Ligasında MSN menen básekilesken.

Qorǵanıw qábiletleri

Soqqı beriwshi kóp jaǵdaylarda tiykarınan hújim poziciyası bolsa da, olar kóbinese itibardan shette qalatuǵın qorǵanıwda áhmiyetli rol oynaydı. Soqqı beriwshiler joqarı basım, pas beriw jolların kesiw, standart jaǵdaylarda qorǵanıw hám artqa qaytıw (kóbinese qanat oyınshıları ushın) sıyaqlı taktikalarǵa qatnasa aladı. Joqarı basım ushın, bul taktika topqa iye emes qarsılas komanda qorǵanıwshılardıń artqı sızıǵına shekem qorǵanǵanda, olardıń oyın qurıw yamasa pas beriw ushın az orın qalǵanda qollanıladı. Soqqı beriwshiler ádette bul joqarı basım háreketiniń aldıńǵı qatarında boladı hám toptıń qozǵalısın baǵdarlawǵa háreket etedi. Bul joqarı basım texnikasınıń bir bólegi retinde, olar pas beriw jolların da kese aladı. Bul olardıń denelerin sırtqı qorǵawshı menen oraylıq qorǵawshı yamasa yarım qorǵawshılar menen oray qorǵawshılar arasına jaylastırıp, qarsılas oyınshınıń toptı pas beriwine yamasa oyın qurıwına jol qoymawın ańlatadı. Bul usıldı orınlaw arqalı olar qarsılas komandaǵa maydannıń bir tárepine qaray háreket etiwge májbúrley aladı hám qarsılas komandanıń toptı joǵaltıwı ushın jaqsıraq múmkinshilikler jaratadı. Olar hár túrli usıllar arqalı «futboldıń keshiktiriw, qaplaw, teńsalmaqlıq hám toplanıw principlerinde» keń qollanıladı. Futboldaǵı qorǵanıwdıń keshiktiriw principine muwapıq, oyınshılar top iyesin qıyınlastırıwı hám pas beriw jolların tosıwı kerek, bul joqarı basım hám jaqınlaw arqalı ámelge asırıladı. Jaqınlaw - bul oyınshınıń topqa iye qarsılas oyınshını júdá tez qorǵay baslaw uqıplılıǵı. Bul ádette futboldıń toplanıw principine kiredi, sonlıqtan soqqı beriwshiler qarsılas komandanı qarsılas yarım maydanınıń joqarı bóleginde qorǵay baslawı kerek.[73] Kópshilik soqqı beriwshilerdiń qorǵanıw strategiyalarına kóp qatnaspaytuǵının oylasa da, olar «hújim háreketleriniń rawajlanıwınan áhmiyetli aymaqlardı qorǵaw ushın qorǵanıwdı jıynaw, oyındı az áhmiyetli aymaqlarǵa baǵdarlaw hám toptı qayta iyelewge múmkinshilik beriw» arqalı úlken járdem beredi.[74]

Derekler

  1. ↑ Michalak. «Identifying football players who create and generate space». Uppsala University Publications. 8-aprel 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 22-avgust 2022-jıl.
  2. ↑ Cox, Michael (3 September 2010). "FIFA's 289-page Technical Report on the 2010 World Cup – in 15 points". http://www.zonalmarking.net/2010/09/03/fifa-2010-technical-report-summary/. 
  3. ↑ Cox, Michael (19 March 2010). "Is Barcelona's alternative shape really a 4–2–4?". http://www.zonalmarking.net/2010/03/19/barcelona-4-2-4-formation-guardiola-messi/. 
  4. ↑ Cox, Michael (5 March 2010). "Teams of the Decade #5: Roma, 2007". http://www.zonalmarking.net/2010/03/05/teams-of-the-decade-5-roma-2007/. 
  5. ↑ Smyth, Rob (17 September 2016). "Ronaldo at 40: Il Fennomen's legacy as greatest ever No 9, despite dodgy knees". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/blog/2016/sep/17/ronaldo-40-birthday-brazil-greatest-ever-striker. 
  6. ↑ "Target Man Definition In Soccer - Meanings & Examples From SportsLingo.com" (in en-US). http://www.sportslingo.com/sports-glossary/t/target-man/. 
  7. ↑ Khalil Garriot. «Mystery solved: Why do the best soccer players wear No. 10?». Yahoo (21-iyun 2014-jıl). 26-iyun 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 19-may 2015-jıl.
  8. ↑ «Zlatan Ibrahimovic to Manchester United: What will he bring? | Football News». Sky Sports. 1-may 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-avgust 2016-jıl.
  9. ↑ «News». FC Barcelona. 18-may 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-avgust 2016-jıl.
  10. ↑ Clegg, Jonathan (23 February 2010). "Wayne's World: Rooney Leads the Field". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704454304575081233778123888. 
  11. ↑ «The Essence of the Number 10: A Beginner's Guide». Afootballreport.com. 27-dekabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-yanvar 2015-jıl.
  12. ↑ Mancini. «THE NUMBER 10». www.robertomancini.com. 30-noyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-dekabr 2018-jıl.
  13. ↑ Haugstad. «Thierry Henry's assist record of 2002/03: how Arsenal's talisman reinvented the Premier League striker». FourFourTwo (25-oktyabr 2019-jıl). 12-iyun 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-yanvar 2020-jıl.
  14. ↑ Luca, Curino (23 August 2006). ""Del Piero è un 9 e mezzo" Come Baggio per Platini". La Gazzetta dello Sport. http://archiviostorico.gazzetta.it/2006/agosto/23/Del_Piero_mezzo_Come_Baggio_ga_10_060823083.shtml. 
  15. ↑ Mura, Gianni (14 October 1996). "Dribbling e tiro. È la musica di Djorkaeff". la Repubblica. http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1996/10/14/dribbling-tiro-la-musica-di-djorkaeff.html. 
  16. ↑ "l' Inter fa l' esame al gioiellino Owen". La Gazzetta dello Sport. 4 August 1998. http://archiviostorico.gazzetta.it/1998/agosto/04/Inter_esame_gioiellino_Owen_ga_0_9808041948.shtml. 
  17. ↑ Piva, Gianni (3 March 1998). "Ronaldo e Djorkaeff mai la stessa coppia". la Repubblica. http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1998/03/03/ronaldo-djorkaeff-mai-la-stessa-coppia.html. 
  18. ↑ Barclay. «Shed no tears for Teddy». The Telegraph (11-may 2003-jıl). 10-yanvar 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 18-dekabr 2014-jıl.
  19. ↑ «AdTech Ad Roberto Baggio:| 'Allenare l'Italia? Non si sa mai'». Calciomercato.pro (may 2011). 12-yanvar 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-yanvar 2015-jıl.
  20. ↑ Beccantini (14 June 1998). "Robi "alla Zidane"". http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,27/articleid,0550_01_1998_0161_0031_7340355/. 
  21. ↑ "mezzapunta". https://dizionari.corriere.it/dizionario_italiano/M/mezzapunta.shtml. 
  22. ↑ Guimarães. «Segundo atacante: uma posição em desuso». Doentes por Futebol (2-iyun 2013-jıl). 27-dekabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 13-avgust 2016-jıl.
  23. ↑ «The Greatest Second Strikers / Inside Forwards of All Time». 6-fevral 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 5-yanvar 2015-jıl.
  24. ↑ Tallarita. «Just what is a mezzala?». Football Italia (4-sentyabr 2018-jıl). 31-iyul 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-yanvar 2020-jıl.
  25. ↑ «English translation of 'mezzala'». Collins Dictrionary. 2-iyul 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  26. ↑ Garanzini. «MAZZOLA, Alessandro (Sandro)» (it). Treccani: Enciclopedia dello Sport (2002). 31-iyul 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  27. ↑ "Positions guide: Wide Midfield". BBC Sport. 1 September 2005. http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/rules_and_equipment/4197228.stm. 
  28. ↑ Reng. «Lionel Messi». Financial Times (27-may 2011-jıl). 8-yanvar 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-yanvar 2015-jıl.
  29. ↑ «Robbery, Aubameyang and Mkhitaryan and the Bundesliga's Top 10 telepathic understandings». Bundesliga. 21-noyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  30. ↑ Dunne. «Cristiano Ronaldo evolving into an effective striker for Real Madrid». ESPN FC (14-mart 2018-jıl). 25-avgust 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  31. ↑ Molinaro. «Ronaldo vs. Messi: the case for Ronaldo as world's best player». Sportsnet. 27-iyun 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  32. ↑ Driscoll. «Cristiano Ronaldo's rise at Real Madrid». Football Italia (2-avgust 2018-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  33. ↑ Goodman. «Are Real Madrid ready for life without Cristiano Ronaldo?». ESPN FC (8-mart 2016-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  34. ↑ Laurence. «Bale and Ronaldo comparisons not so ridiculous». ESPN FC (11-fevral 2013-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  35. ↑ «Thomas Müller: the most under-appreciated player in world football». bundesliga.com. 2-oktyabr 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-avgust 2021-jıl.
  36. ↑ Cox. «Roberto Soldado perfectly anchors AVB's 'vertical' football». ESPN FC (6-avgust 2013-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  37. ↑ Cox. «Man United must play Paul Pogba in best position to get the most from him». ESPN FC (18-noyabr 2016-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  38. ↑ Baldi. «Man United, meet Miki: The one-man arsenal who'll revitalise your attack». FourFourTwo (1-iyul 2016-jıl). 1-dekabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  39. ↑ Murray. «The long read: Guardiola's 16-point blueprint for dominance - his methods, management and tactics». FourFourTwo (16-avgust 2016-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  40. ↑ Ndiyo. «Julian Weigl: The Modern Day Regista». Medium (3-avgust 2017-jıl). 26-oktyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2020-jıl.
  41. ↑ McNicholas. «The Tactical Evolution of Arsenal Midfielder Santi Cazorla». Bleacher Report (1-iyul 2015-jıl). 10-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-may 2020-jıl.
  42. ↑ Homewood, Brian (10 May 2017). "Versatile Mandzukic becomes Juve's secret weapon". Reuters. https://www.reuters.com/article/uk-soccer-champions-juv-mandzukic/versatile-mandzukic-becomes-juves-secret-weapon-idUKKBN1860YF. 
  43. ↑ "Understanding roles in Football Manager (and real life) (part 1)". Medium. 13 May 2018. https://medium.com/@v_maedhros/understanding-roles-in-football-manager-and-real-life-part-1-73054cfbb303. 
  44. ↑ «Football Tactics for Beginners: The False 9». The False 9 – Football Tactics Simplified (20-dekabr 2014-jıl). 17-oktyabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-yanvar 2017-jıl.
  45. ↑ «Building the Ideal False Nine for the Modern Era». Bleacher Report (16-may 2013-jıl). 17-oktyabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-may 2014-jıl.
  46. ↑ Tighe. «The engine driver of La Máquina and El Ballet Azul». Fifa (12-may 2020-jıl). 20-iyun 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-aprel 2022-jıl.
  47. ↑ Smith. «A change of formation». ESPN FC (19-fevral 2014-jıl). Qaraldı: 17-iyun 2020-jıl.
  48. ↑ "The Revie final: how the Don glowed quietly for Manchester City". 13 May 2011. https://www.theguardian.com/football/blog/2011/may/13/manchester-city-don-revie. 
  49. ↑ "30 years on - Leeds United legend Don Revie remembered in pictures". 26 May 2019. https://www.yorkshireeveningpost.co.uk/sport/football/leeds-united/latest-leeds-united-news/30-years-leeds-united-legend-don-revie-remembered-pictures-480907. 
  50. ↑ Tighe. «9 Best False Nines in World Football History». Bleacher Report (26-oktyabr 2012-jıl). 23-oktyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-aprel 2022-jıl.
  51. ↑ Tighe. «Complete Guide to the False 9 and Who Plays It Best». Bleacher Report (8-oktyabr 2013-jıl). 24-mart 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-aprel 2022-jıl.
  52. ↑ Blackwell, Jordan (5 May 2019). "Rodgers aims to follow Guardiola on Johan Cruyff's path". Leicester Mercury. https://www.leicestermercury.co.uk/sport/football/football-news/brendan-rodgers-aims-follow-pep-2833794. 
  53. ↑ «Great Team Tactics: Francesco Totti, Roma and the First False Nine». Bleacher Report (6-dekabr 2012-jıl). 10-yanvar 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-may 2014-jıl.
  54. ↑ "5 The football tactical trends of 2012". https://www.theguardian.com/football/blog/2012/dec/18/football-tactical-trends-of-2012. 
  55. ↑ FIFA.com. «FIFA Club World Cup 2019 – News – What makes Liverpool tick? – FIFA.com». www.fifa.com.
  56. ↑ Balice. "Dopo Belotti, la B del Toro è Berenguer". https://torino.corriere.it/sport/19_dicembre_04/dopo-belotti-b-toro-berenguer-1668ae5c-16c9-11ea-b17e-02f19725a806.shtml. 
  57. ↑ Vocalelli. "La riscoperta del vero n.9". https://www.tuttosport.com/news/calcio/serie-a/2019/12/04-64146061/la_riscoperta_del_vero_n_9/. 
  58. ↑ Li, Martin «Didier Drogba: Striker's Time in Chelsea Was Special». Bleacher Report (30-iyun 2012-jıl). 15-may 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-may 2021-jıl.
  59. ↑ Nolan, Ryan «Didier Drogba: 5 Reasons Real Madrid Shouldn't Sign the Ivorian». Bleacher Report (6-iyun 2012-jıl). 15-may 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-may 2021-jıl.
  60. ↑ Fifield, Dominic (29 April 2011). "The real Didier Drogba is back, mean and motivated for Chelsea". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/2011/apr/30/didier-drogba-chelsea. 
  61. ↑ «Watch: Erling Haaland's interview with Jan Age Fjortoft after his Borussia Dortmund debut hat-trick heroics». Bundesliga. Qaraldı: 21-iyun 2021-jıl.
  62. ↑ Jones, Robyn; Tranter, Tom. Soccer Strategies: Defensive and Attacking Strategies. Library of Congress, 1999. ISBN 1-890946-32-X. 
  63. ↑ Banks, Marcus (18 November 2019). "Dzeko explains why he wasn't always happy playing for Man City". Manchester Evening News. https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/edin-dzeko-man-city-news-17275981. 
  64. ↑ "FIFA Classic Player: Cruyff. The Netherlands' Grand Master". FIFA.com. Retrieved 13 August 2018
  65. ↑ Longman, Jeré (15 June 2015). "Alex Morgan and Abby Wambach Renew Partnership and Revive U.S. Hopes". The New York Times. https://www.nytimes.com/2015/06/18/sports/soccer/alex-morgan-and-abby-wambach-renew-partnership-and-revive-us-hopes.html. 
  66. ↑ "Abby Wambach, Alex Morgan form impressive duo for US women". The Boston Herald. 8 December 2012. https://www.bostonherald.com/2012/12/08/abby-wambach-alex-morgan-form-impressive-duo-for-us-women/. 
  67. ↑ "MOTD Kickabout - 7 of MSN's most mind-boggling stats". BBC. https://www.bbc.co.uk/cbbc/findoutmore/messi-suarez-neymar-stats. 
  68. ↑ "Messi, Suárez and Neymar Jr end season with 131 goals". FC Barcelona. https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/news/2015-2016/messi-suarez-and-neymar-jr-end-season-with-131-goals. 
  69. ↑ "Paris Saint-Germain smash group stage record". UEFA. 5 December 2017. https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0240-0e9814e25c3c-ecf52f4b1eb6-1000--paris-saint-germain-smash-group-stage-record/. 
  70. ↑ "Liverpool end season with Champions League goals record". UEFA. https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0245-0e9cd2ab3cdc-6f3db738a41f-1000--liverpool-end-season-with-champions-league-goals-record/. 
  71. ↑ Castañer, Marta; Barreira, Daniel; Camerino, Oleguer; Anguera, M. Teresa; Fernandes, Tiago; Hileno, Raúl (2017). "Mastery in Goal Scoring, T-Pattern Detection, and Polar Coordinate Analysis of Motor Skills Used by Lionel Messi and Cristiano Ronaldo". Frontiers in Psychology 8: 741. doi:10.3389/fpsyg.2017.00741. PMC 5427849. PMID 28553245. 
  72. ↑ Andeson, Christopher J.; Arrondel, Luc; Blais, André; Daoust, Jean-François; Laslier, Jean-François; Van der Straeten, Karine (2019). "Messi, Ronaldo, and the Politics of Celebrity Elections: Voting for the Best Soccer Player in the World". Perspectives on Politics 18: 91–110. doi:10.1017/S1537592719002391. https://www.cambridge.org/core/journals/perspectives-on-politics/article/messi-ronaldo-and-the-politics-of-celebrity-elections-voting-for-the-best-soccer-player-in-the-world/36CB5CB44D4C06866305408163A49290. Retrieved 15 October 2023. 
  73. ↑ Matsuoka, Hiroki; Tahara, Yasuhiro; Ando, Kozue; Nishijima, Takahiko (2020). "Development of Criterion-referenced Measurement Items for Soccer Defensive Tactical Play from Tracking Data". Football Science 17. doi:10.57547/jssfenfs.17.1_29. https://www.jstage.jst.go.jp/article/jssfenfs/17/0/17_29/_article. Retrieved 15 October 2023. 
  74. ↑ Mota, Tomás; Silva, Rui; Clemente, Filipe Manuel (2023). "Holistic soccer profile by position: a theoretical framework". Human Movement 24: 4–20. doi:10.5114/hm.2023.110751. https://www.termedia.pl/Holistic-soccer-profile-by-position-a-theoretical-framework,129,45625,1,1.html. Retrieved 15 October 2023. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Hújimshi_(futbol)&oldid=116978» saytınan alınǵan