Haj

Haj (/hɑːdʒ/^[1]); (arabsha حَجّ; jáne de Hadj, Haj yamasa Hajı dep te aytıladı) — islamnıń 5 tiykarǵı rukninen biri^[2]. Hajǵa barıw aqıl-esi pútin, deni saw, erjetken hám shańaraǵınıń napaqasınan tısqarı, sapar qárejetlerine jetkendey qarjısı bolǵan hár bir musılmanǵa (ómirinde bir márte) parız sanaladı. Hajǵa barıwshılar miyqattan (ihramdı baylaw ushın aldın ala belgilep qoyılǵan arnawlı orın) baslap tazalanıp, shashların alıp yamasa qısqartıp Mekkegge barıw ushın tayarlıq kóredi. Soń ihramǵa kirip 2 rakat namaz oqıladı. Hajda Kaaba 7 márte tawaf etiledi. Zıyaratshılar hajar al-asvad (qara tas)tı súyip, keyin Safo hám Márwa tóbeshikleri arasında 7-márte juwıradı, soń zamzam suwınan ishedi. Arafa kúni (zulhijja ayınıń 9-kúni) Hajdıń tiykarǵı máresimi - Arafat alabı hám tawında turıw (vuquf) baslanadı. Zıyaratshılar ol jerde xutba tıńlaydı, ibadat etedi hám namaz oqıydı. Bul turıw kún batqansha dawam etedi. Soń hajılar Muzdalifa alabına jol aladı. Ol jerde tańǵa shekem ibadat penen shuǵıllanadı. Zulhijja ayınıń 10-kúninen (qurban hayıtı) baslap 3-4 kún Mino alabında shaytanlarǵa tas ılaqtırıladı hám janlıq soyılıp qurbanlıq etiledi. Madinaǵa barıp Muhammed qábirin ziyaratlaw da Hajı waqtında orınlanatuǵın ámelge aylanǵan. Bir adam basqa adam ushın Haj shártlerin orınlawı da múmkin. Bul hajji badal dep ataladı. Qaytıs bolǵan adam hám materiallıq támiyinlengen, biraq densawlıǵı yamasa ǵarrılıǵı sebepli Haj zıyaratına barıwǵa imkaniyatı bolmaǵanlar ushın Haj qádesin tólew múmkin boladı.

Hádiske muwapıq, Haj etiwdiń tiykarǵı qaǵıydaları Muhammed tárepinen 632-jılı "Xoshlasıw Hajı"nda (Hajjat alvado) belgilep berilgen. Keyin ala tiykarǵı huqıqıy mazhab wákilleri Haj zıyaratı qaģıydaların islam derekleri tiykarında tolıq islep shiqqan.

Ózbekstan ǵárezsizlikke eriskennen soń, elimiz musılmanlarına Haj ámelin orınlaw ushın imkaniyatlar jaratıp berildi. 1991-jılı Hajǵa barıwshılar 1500 adamdı quraǵan bolsa, 2004-jılı bul san 4000 nan aslamdı quradı. Ǵárezsizlik dáwirinde 53056 adam Haj ibadatın orınladı (2005).

Derekler

↑ "Hajj" (Wayback Machine saytında 30 December 2014 sánesinde arxivlengen). Random House Webster's Unabridged Dictionary.
↑ Palomnichestvo v Mekku, 6–yanvar 2015–jılda túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: 6–yanvar 2015–jıl{{citation}}: CS1 maint: date format ()

Bul maqalada Ózbekstan milliy enciklopediyası (2000-2005) maǵlıwmatlarınan paydalanılǵan.

[1] "Hajj" (Wayback Machine saytında 30 December 2014 sánesinde arxivlengen). Random House Webster's Unabridged Dictionary.

[2] Palomnichestvo v Mekku, 6–yanvar 2015–jılda túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: 6–yanvar 2015–jıl{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[1]

[2]