Impressionizm

Impressionizm (francuzsha impressionnismе; impression sóziden — táasurat) — XIX ásirdıń aqırǵi úshten bir bólimi - XX ásirdıń baslarında Franciya súwretshiliginde payda bolǵan, keyin pútkil dúnyaǵa tarqalǵan hám hár túrli kórkem óner túrlerin qamtıp alǵan kórkem ónerdin en iri aǵımlarınan biri. Impressionizm wákilleri real dúnyanı onıń háreketsheńlıgı hám ózgeriwsheńlıgınde eń tábiyiy hám anıq súwretlewge, ózleriniń ótkinshi tásirlerin jetkeriwge imkaniyat beretuǵın usıl hám usıllardı islep shıǵıwǵa umtılǵan.

Klod Mone. Táasurat. Shıǵıp kiyatırǵan kún. 1872-jıl. Xolst, may. 48 × 63 Marmottan-Mone muzeyi, Parij.

Dóretiwshilik metodınıń tiykarları

Ádette «impressionizm» degende súwretlew ónerindegi aǵım túsiniledi, biraq impressionizm ideyaları hám dóretiwshilik usılları kórkem ónerdiń basqa túrleri - ádebiyat, muzıkada da óz sáwleleniwin taptı.

Reńli súwretlewde hám qisman grafikada impressionizm metodınıń tiykarı súwretshini qorshap turģan haqiyqatlıq obyektlerin avtonom túrde emes, bálkim olardı qorshap turǵan keńislik hám jaqtılıq-hawa ortalıǵına baylanıslı túrde: reflekslerde, jıltıraqlarda, jaqtılıq hám sayanıń ıssılıq-suwiqlıq qatnasıqlarında kóriw hám súwretlew, keńirek túrde keńislik hám waqıttıń ózin súwretlew bolip esaplanadı. Sonıń ushın da súwretlew ónerindegi impressionizmdi geyde reńli súwretlewdiń kvintessenciyası dep ataydı, sebebi obyektti onıń qorshaǵan ortalıq penen óz ara baylanıslıqta súwretlew reńli súwretlew usılınıń mazmunın quraydı.

Impressionizm metodınıń kúshli hám kúshsiz tárepleri de usında. Súwret salıwshılar ózleriniń dıqqat-itibarın reń qatnasıqları hám valerlerge qaratıp, súwretti, kompoziciyanı, súwretlenip atırǵan buyımlardıń forması hám materiallıǵın seziniwdi hálsiretken.