Java (programmalastırıw tili)

Java bul Sun Microsystems kompaniyası tárepinen jaratılǵan programmalastırıw tili bolıp, Sun Microsystemtiń Java platformasınıń baslı komponenti iretinde 1995 jılı shıǵarılǵan. Bul til kópshilik sintaksisin C hám C++ tillerinen alǵan, biraq olarǵa salıstırǵanda ápiwayı obekt modeline iye. Java baǵdarlamaları ádette baytkodqa kompilyatsiya qılınadı, keyinshelik onı Java virtual mashinasına (JVM) iye bolǵan qálegen kompyuter platformasında isletiw múmkin.

Tariyxı

Java programmalastırıw tili Oak programmalastırıw tili tiykarında payda boldı. Oak programmalastırıw tili 90 -jıllardıń basında Sun Microsystems tárepinen platformaga, yaǵnıy operatsion sistemaǵa baylanıslı bolmaǵan halda isleytuǵın jańa áwlad sanalı apparatların jaratıwdı maqset etip háreket baslaǵan edi. Buǵan erisiw ushın Sun xızmetkerleri C++ni isletiwdi joybarlawtirdilar, lekin birpara sebeplerge kóre bul pikirinen waz keshiwdi. Oak muvofaqiyatsiz shıqtı hám 1995-jılda Sun onıń atınıń Java ga almastırdı, jáne onı WWW rawajlanıwına xizmet etiwi ushın málim ózgerisler qılıwdı.

Tildiń tiykarǵı qásiyetleri

Java obiektke jóneltirilgen programmalastırıw (OOP — Object Oriented Programming) tili hám ol C++ ga talay uqsas. Eń kóp jol qoyıltuǵın qátelerge sebep bóliwshi bólekalari alıp taslanıp, Java programmalastırıw tili talay ápiwayılastırıldı.

Java kod jazılǵan fayllar (*.java menen tamamlanıwshı) kompilaciyadan keyin bayt kod (bytecode)ge ótedi jáne bul bayt kod Java virtual Mashinası JvM tárepinen oqıp júrgiziledi.

Java abzallıqları:

• WORA — Write Once, Run Anywhere (portable). Platforma tańlamaydı ;
• havfsizlik (isenim joq kodtı havfsiz jumısqa túsiriw);
• yadtı havfsiz basqarıw (avtomat túrde musorlarni yig'adi);
• tarmaq ushın programmalar jazıw ;
• kóp aǵımlı (Multi-thread) programmalastırıw ;
• dinamikalıq & keńeytiw;
• Class lar bólek fayllarda saqlanadı. Kerek bolsa isletiledi. Dinamikalıq túrde múmkinshiligin asırıw xam múmkin kerek bolsa.

Java texnologiyalari

Java SE (Java Standart Edition) — serverde, jeke kompyuterde desktoplarda isleytuǵın programmalar, appletlar jaratıw ushın isletiledi. Bul texnologiya járdeminde jaratılǵan programmalar derlik barlıq operatsion sistemalarda isley aladı (Windows NT, Macintosh, Linux hám Solaris). Usınıń menen birge JavaSE basqa Java túrleriniń hasası esaplanadı. JvM (Java virtual mashinası ) JvM dıń wazıypası dilmashlıq yaǵnıy, daslep biz jazǵan *.java fayl kompilyator járdeminde báyit kod ǵa o'giriladi hám JvM járdeminde bolsa mashina tiline aylantırıladı. Bul degeni JvM qaysı platformaga tiyisli bolsa, kodlardı da sol platformaga iykemlestirip beredi. JvM ni kóplegen apparatlar hám programmalıq támiynatlar ushın isletiw múmkin. Hár bir OT (operatsiyon sistema ) ushın JvM JRE hám JDK lar konfugratsiyasi parıq etedi, sebebi bular platformaga baylanıslı. Lekin java ǵárezsiz platforma esaplanadı. JvM dıń ámelge asıratuǵın tiykarǵı wazıypaları

• Loads code (kod júkleniwi)
• verifies code (kod tekseriliwi)
• Executes code (kod atqarılıwı )
• Provides runtime environment (programmanı atqarılıw ortalıǵın támiyinlew)

JRE (Java atqarılıw ortalıǵı ) JRE — Java Runtime Environment JRE — bul tek programma atqarılıwı ushın kerek bolǵan ortalıq tek. Programmist bolmaǵan ápiwayı paydalanıwshılarǵa Java programmaları atqarılıwı ushın JRE jetkilikli bolıp tabıladı. JDK (Java Development Kid) — JDK quramında JRE hám basqa qosımsha programmalastırıw úskeneleri boladı.