Kontentke ótiw

Katenachcho

Wikipedia — erkin enciklopediya
Karl Rappannıń verru sisteması, katenachchonıń dáslepki úlgisi

Katenachcho (italyansha aytılıwı: [kateˈnattʃo]) yamasa Shınjır − bul futbolda qorǵanıwǵa úlken itibar qaratatuǵın taktikalıq sistema. Italyan tilinde katenachcho «esik qulpı» mánisin ańlatadı, bul qarsılaslardıń hújimlerin joq qılıwǵa hám gol urıw múmkinshilikleriniń aldın alıwǵa baǵdarlanǵan joqarı shólkemlestirilgen hám nátiyjeli artqı sızıq qorǵanıwın bildiredi.

Tariyxı

Dáslepki úlgileri hám tásirleri

Italyan katenachchosı avstriyalı trener Karl Rappan oylap tapqan verru (francuz tilinde de «esik qulpı» yamasa «shınjır») sistemasınıń tásirinde qáliplesken.[1] 1930-shı hám 1940-shı jıllarda Shveycariya quramasınıń treneri sıpatında, Rappan dárwazamannıń aldında turǵan qorǵawshı verrulyor (sózbe-sóz «esikti qulıplaytuǵın adam») dep atalatuǵın qorǵanıw oyınshısın oynattı. Rappannıń 1932-jılı, ol Servetteniń treneri bolǵan waqıtta usınǵan verru sisteması, tiykarınan 2-3-5 sistemasınıń modifikaciyası bolıp, bazı tárepleri menen házirgi 4-4-2 yamasa 4-3-3 formaciyalarına uqsaydı; onıń sisteması tórt qorǵawshı menen ámelge asırıldı, olardıń úshewi qatań adamǵa-adam qorǵanıw sistemasında turaqlı rol oynadı, bunnan tısqarı, maydannıń ortasında hújimshi oraylıq yarım qorǵawshı boldı, ol eki orta maydan qanatları menen birge toptı oynadı hám pleymeyker sıpatında da háreket etti. Bul sistema tiykarınan 1-3-3-3 formaciyası edi, onda verrulyor dárwazamannıń aldındaǵı eń sońǵı oyınshı boldı, al eki sırtqı hújimshi yamasa qanat oyınshıları maydannıń joqarǵı bóleginde hújimshi sıpatında háreket etti, toptı ózlerinde saqlap, bárhama oraylıq soqqı beriwshige shtraf maydanshasına juwırıp kiyatırǵan waqıtta toptı kese uzatıwǵa yamasa eń aldıńǵı yarım qorǵawshıǵa qarsılas qorǵanıwınıń artına juwırıp shıǵıp atırǵan waqıtta pas beriwge háreket etti (oń qanat oyınshısı azǵana artta otırdı), biraq olar kóbinese toptan ayırılǵan waqıtta tereń orta maydan poziciyalarına túsip ketetuǵın edi. Komanda kóbinese oyın dawamında artqa sheginip, qorǵanıwǵa ótetuǵın edi, bul olarǵa kúshlirek komandalardı yamasa fizikalıq jaqtan jaqsıraq tayarlanǵan qarsılaslardı tabıslı jeńiwge múmkinshilik beretuǵın edi. Djonatan Uilsonnıń 2009-jılǵı «Piramidanı tóńkeriw» kitabında aytılıwınsha, «verru ... eski 2-3-5 formaciyasınıń rawajlanıwı sıpatında jaqsıraq túsiniledi ... . W-M formaciyasındaǵıday oraylıq yarım qorǵawshınıń eki tolıq qorǵawshınıń arasına túsiwiniń ornına, eki qanat yarım qorǵawshıları artqa, olardıń qaptalına tústi. Olar hújimlik roldi saqlap qaldı, biraq olardıń tiykarǵı funkciyası qarsılas qanat oyınshıları menen gúresiw edi. Eki tolıq qorǵawshı sonıń menen birge oraylıq qorǵawshılarǵa aylandı, dáslep bir-biriniń qasında derlik oynap, ámeliyattaǵı, eger qarsılas oń tárepten hújim islese, ekewiniń shep jaǵındaǵısı topqa qaray jıljıytuǵın, al oń jaǵındaǵısı artta qorǵanıw poziciyasın alatuǵın edi, hám kerisinshe. Teoriyada, bul bárhama artta qosımsha adam - shveycariyalı baspasóz onı sol waqıtta verrulyor dep ataǵan yamasa keyinirek libro dep atalǵan oyınshını qaldıratuǵın edi». Uilson verru sistemasınıń kemshiligi sıpatında oraylıq yarım qorǵawshıǵa shennen tıs talaplar qoyılatuǵının atap ótedi, sebebi bul poziciyada oynaytuǵın oyınshı top ózinde bolǵanda hújim etiwi hám pleymeyker sıpatında háreket etiwi, al top ózinde bolmaǵanda bolsa qorǵanıwǵa qaytıp, derlik oraylıq qorǵawshı sıpatında háreket etiwi talap etiletuǵın edi. Bul sistema menen Rappan Servette menen eki liga chempionlıǵın, al 1935-jılı Grassxopperge ótkennen keyin jáne bes chempionlıqtı jeńip aldı.[2][3]

1940-jıllarda sovet klubı «Krılya Sovetov Kuybıshev»ta islegen waqtında, Aleksandr Kuzmich Abramov ta «Volga qısqıshı» dep atalǵan uqsas qorǵanıw taktikasın qollanǵan. Verruǵa qaraǵanda, onıń sisteması sonshelli iykemli emes edi hám 2-3-5 emes, al 3-2-5 yamasa WM formaciyasınıń rawajlanıwı edi, biraq onda da yarım qorǵawshılardıń biri artqa sheginetuǵın edi; bul qorǵanıwshı oraylıq yarım qorǵawshıǵa tolıq qorǵawshılardıń artında jaylasıwǵa múmkinshilik berdi, ol tiykarınan libero sıpatında háreket etti. Ispaniyada, 1940-jıllardan baslap hám 1950-jıllarda úlken tabısqa erisip, Elenio Errera óziniń 1960-jıllardaǵı katenachchosınıń erte versiyasın islep shıqtı. Atletiko Madrid (1949–1953) menen ol «Temir perde» laqabın alǵan qorǵanıw menen eki izbe-iz liga chempionlıǵın jeńip aldı. Ol óz sistemasın keyinirek basqa ispan klublarında rawajlandırıwdı dawam etti, aqırında jıllar ótip Italiyanıń Interine barǵanda óziniń belgili 5-3-2 formaciyasına jetti (tómende qarań).[4][5][6]

Italiyalı Katenachchonıń tamırları 1941-máwsiminde Triestinanıń Mario Villini, 1944-jılǵı Joqarǵı Italiya chempionatında Speciyanıń Ottavio Barbieri hám 1948-máwsiminde Salernitananıń Djipo Viani menen baylanıslı.[7] Mecco sistema Rappannıń verruınan tásir alǵan hám klub oyınshılarınıń biri inglis WM sistemasın – Italiyada «sistema» dep atalǵan – ózgertken ideyadan kelip shıqqan. Bul ózgeris oraylıq yarım qorǵawshını – Italiyada centromediano metodista yamasa ápiwayı metodista dep atalǵan – qorǵanıw sızıǵına shegindirip, qosımsha qorǵawshı sıpatında háreket etiwge hám qarsılas oraylıq hújimshini qadaǵalawǵa májbúrledi. Bunıń ornına, ol óziniń tolıq qorǵawshısın (sol waqıtta házirgi oraylıq qorǵawshı roline uqsas edi) azat etip, ol tiykarınan libero (italiyansha «erkin») sıpatında xızmet etti. Bul júdá qorǵanıwshı strategiya dáslep italiyalı baspasóz wákilleri, sonıń ishinde jurnalist Djanni Brera tárepinen sınǵa ushırasa da, La Gazzetta dello Sport gázetasınıń jurnalisti Andrea Skianki bul ózgeristiń Italiyadaǵı kishi komandalarǵa járdem beriw ushın islengenin atap ótedi. Sebebi adam-adamǵa qarsı sistema kóbinese oyınshılardı bir-birine qarsı qoyıp, kúshlirek jeke oyınshıları bar úlken hám bay komandalarǵa payda keltiretuǵın edi.[8][9][10][11][12]

1946-máwsiminde Ottavio Barbieri Genuya klubınıń menedjeri bolǵan waqtında Italiya futbolına libero poziciyasın engizdi. Ol Rappannıń «verru» sistemasınan tásirlenip, inglis WM sistemasına yaki «sistema»ǵa bir qatar ózgerisler kirgizdi, bul onıń sistemasınıń «mezosistema» dep atalıwına alıp keldi. Onnan keyin Jipo Viani bunı «Vianema» dep atadı. Onıń sisteması adam qadaǵalaw qorǵanıw sızıǵın qollandı, onda úsh adam qadaǵalawshı qorǵawshı hám «ushıwshı qorǵawshı» (yaki sol waqıttaǵı burınǵı futbolshı hám Gazzetta dello Sport jurnalisti Renco De Vekkidiń atap ótkenindey, «vagante qorǵawshı») dep atalǵan tolıq qorǵawshı bar edi; sońǵı poziciya tiykarınan libero edi. Komandańıń yarım qorǵaw sızıǵı úshmúyeshli formada oynadı, oraylıq yarım qorǵawshı yaki metodista qorǵanıw sızıǵınıń aldında jaylastı. Onıń formaciyası sonday-aq hújimde úsh hújimshiden paydalandı, biraq oń qanattaǵı qanat hújimshisi yarım qorǵaw sızıǵına qorǵanıwda járdem beriwi kerek edi, sonlıqtan ol Italiya futbolında «tornante» dep atalǵan oń qanattaǵı keń yarım qorǵawshı sıpatında háreket etti.[13]

Italiyalı katenachcho

1950-jıllardıń aqırında Nereo Rokkonıń Padova komandası Italiyada modifikaciyalanǵan katenachcho taktikasın baslap berdi, bul taktika 1960-jıllar dawamında basqa Italiya komandaları tárepinen de qollanıldı; onıń strategiyası dáslep «mezosistema» dep te ataldı, sebebi ol vianema sıyaqlı sistemanıń elementlerin ózgertti. Rokkonıń taktikası, kóbinese haqıyqıy Katenachcho dep atalatuǵın, birinshi ret 1947-jılı Triestina komandasında kórsetildi: eń keń tarqalǵan háreket usılı qatań qorǵanıw komandalıq kózqarası menen 1-3-3-3 formaciyası edi, sonda onıń komandası toptı qaytarıp alǵannan keyin tez qarsı hújimlerdi uzın paslardı paydalanıp baslaw arqalı gol urıwǵa háreket etetuǵın edi. Katenachcho menen Triestina Seriya A turnirin tańqalarlıq ekinshi orında juwmaqladı. Ayırım variantları 1-4-4-1 hám 1-4-3-2 formaciyaların óz ishine aladı. Keyinirek ol 60-jıllar hám 1970-jıllarda Milan komandasında katenachcho sistemasın qollanıp úlken tabıslarǵa eristi, bir qansha ataqlardı, sonıń ishinde eki Seriya A chempionlıǵın, úsh Italiya kubogın, eki Evropa Chempionlar Kubogın, eki Evropa Kubok Iyeleri Kubogın hám bir Kontinentaralıq Kuboktı jeńip aldı.[14][15][16][17]

Alfredo Foni 1950-jıllardıń basında Inter komandasında katenachcho taktikasın tabıslı qollandı; Rokkodan ayırmashılıǵı, komandanıń topsız oynaǵandaǵı kúshli qorǵanıw oyını, top iyelegende hújimshil oynaw usılın sheklemedi. Onıń sistemasında, komandanıń oń qanat hújimshisi Djino Armano qarsılas komandanıń shep qanat hújimshisin qadaǵalaw ushın artqa sheginetuǵın edi (ámelde tornante sıpatında háreket etip), bul Ivano Blasonǵa, oń jaq qorǵawshıǵa, qaptalǵa jıljıp libero sıpatında háreket etiwge hám toplardı qaytarıwǵa múmkinshilik beretuǵın edi. Blason Rokkonıń qol astında da libero bolıp oynadı; sonlıqtan, ol kóbinese Italiya futbolındaǵı birinshi haqıyqıy libero dep esaplanadı. Katenachchonıń tiykarǵı jańalıǵı úsh qorǵawshı sızıǵınıń artında jaylasqan libero qorǵawshı (super) rolin engiziw boldı. Liberonıń wazıypası bos toplardı qaytarıp alıw, qarsılastıń soqqı beriwshisin neytrallastırıw hám kerek bolǵanda eki ese qadaǵalaw edi. Taǵı bir áhmiyetli jańalıq qorǵanıwdan uzın paslar tiykarında ámelge asırılatuǵın qarsı hújim boldı.[18]

Xelenio Erreranıń 1960-jıllardaǵı katenachcho versiyasında, ol 5–3–2 formaciyasın qollandı, bunda tórt adam qadaǵalawshı qorǵawshı qarsılas hújimshilerge qatań bekitilgen, al qosımsha oyınshı, libero, qorǵawshılardıń qamtıwınan qashıp ketken hár qanday bos toptı alıp qoyatuǵın edi. Bul sistemanıń Italiya futbolında ústemlik etiwi kóplegen joqarı dárejeli Italiyalı qorǵawshılardıń payda bolıwına alıp keldi, olar qattı takling hám ayawsız qorǵanıw menen tanıldı. Qorǵanıw mánisine qaramastan, Errera óliminen biraz aldın bul sistema adamlar eslegeninen kóre kóbirek hújimshil bolǵanın ayttı: «Másele sonda, meni kóshirgen adamlardıń kópshiligi meni nadurıs kóshirdi. Olar meniń Katenachchomda bolǵan hújim principlerin kirgiziwdi umıttı. Meniń liberom Pikki bar edi, awa, biraq sonday-aq Fakketti de bar edi, hújimshi sıyaqlı kóp gol urǵan birinshi tolıq qorǵawshı.» Onıń Úlken Interi tiykarınan qorǵanıw kúshi menen belgili bolsa da, olar tez, kútilmegen qarsı hújimler arqalı az tiyisiw menen gol urıw uqıbı menen de birdey dárejede dańqlı edi, bul Errerannıń hújim etiwshi, bir-birin jawıp ótetuǵın tolıq qorǵawshılardı innovaciyalıq paydalanıwınıń nátiyjesi edi. Erreranıń basshılıǵında Inter júdá tabıslı dáwirdi basınan ótkerdi, olar úsh Seriya A chempionlıǵın, eki Evropa Kubogın hám eki Kontinentaralıq Kuboktı jeńip aldı.[19][20][21][22][23][24][25]

Menedjer Ferruchcho Valkaredji Italiya milliy komandası menen islegende, 1960-jılları Inter menedjeri Errera tárepinen keń tarqalǵan Italiyalı katenachcho sistemasınan ilhamlanǵan taktikalardı qollandı. Ol eki adamdı qadaǵalawshı oraylıq qorǵawshı hám bir tolıq qorǵawshınıń artında liberonı jaylastırdı, sonday-aq kúshli qorǵanıwǵa tiykarlanǵan strategiyanı qollandı. Bul strategiya tiykarınan turaqlılıqqa, az gol jiberip nátiyje shıǵarıwǵa hám tar jeńislerdi qorǵawǵa baǵdarlanǵan edi. Onıń taktikaları qarama-qarsılıqlı bolsa da – ásirese 1970-jılǵı Meksikadaǵı Jáhán chempionatında, ol óziniń dańqlı «staffetta» (estafeta) siyasatın oylap taptı, bunda eki juldız pleymeykeri Sandro Maccola hám Djanni Riveranı komandadaǵı qorǵanıw balansın buzbaw ushın hár yarım oyında gezekpe-gezek oynattı – hám onsha qızıqlı bolmasa da, olar nátiyjeli bolıp shıqtı. Bunnan tısqarı, geyde ol Italiya ǵalaba xabar qurallarında Italiyanıń zeriktiretuǵın, áste oyını hám gollardıń jetispewshiligi ushın sınǵa ushırasa da, Italiya turnir dawamında óziniń hújim múmkinshiliklerin, sonday-aq texnikalıq uqıplılıqların kórsetti, bul olarǵa energiyanı únemlewge hám Meksikadaǵı biyiklikke shıdawǵa múmkinshilik berdi. Ol Italiyanıń menedjeri sıpatında tabıslı dáwirdi basınan ótkerdi, 1968-jılı UEFA Evro turnirin óz elinde utıp, Italiyanı 1970-jılǵı Jáhán chempionatınıń finalına shekem jetkerdi. Biraq, sońǵı matchta Italiya ádewir hújimshil hám stilli Braziliya komandasınan 4-1 esabında awır jeńiliske ushıradı. Onıń komandası 1974-jılǵı Jáhán chempionatına tayarlanıw barısında kóbirek jaǵımlı oyın stilin qabıl etti, bul olardı jeńiske talabanlar qatarına kirgizdi, biraq aqırǵı turnirde kútilmegen birinshi raundta shıǵıp qalıwǵa ushıradı.[26][27][28][29][30][31][32][33][34]

Total futboldıń payda bolıwı menen katenachchonıń qulawı hám aymaq mistanıń tuwılıwı

Djok Steynniń «Seltik» komandası 1967-jılǵı Evropa Kubogı finalında joqarı hújimshil strategiya menen katenachcho sistemasın jeńdi. Olar 1967-jıl 25-mayda Erreranıń «Inter Milan» komandasın 2-1 esabında utıp, Rinus Mixelstiń total futbolı ushın kók sxemanı dúzdi, bul Steynniń erkin aǵıp turǵan hújim futbolınıń dawamı edi.[35][36][37][38] 1970-jılları Gollandiyalı menedjer Rinus Mixels tárepinen oylap tabılǵan Total futbol Katenachcho sistemasınıń kemshiliklerin ashıp tasladı. Aldıńǵı sistemalardan ayırmashılıǵı, Total futbolda maydandaǵı hesh bir oyınshı óziniń nominal roline bekitilmegen; oyınǵa baylanıslı hár kim maydanda hújimshi, yarım qorǵawshı yamasa qorǵawshınıń wazıypaların atqara aladı. Oyınshılar bir-biri menen jiyi poziciyaların almastırǵanlıǵı sebepli, katenachcho sıyaqlı adamdı-adam qorǵaw strategiyaları bul aǵımlı sistemaǵa qarsı turıwda artıq nátiyjeli bolmadı.[39][40][41] 1969-jılǵı Evropa Kubogı finalında qorǵanıwshı katenachcho strategiyası menen belgili menedjer Rokko basqarǵan Milannan 4-1 esabında jeńilgenine qaramastan,[42][43] 1972-jılı Mixelstiń «Ayaks» komandası Evropa Kubogı finalında «Inter»di 2-0 esabında jeńdi, hám Gollandiya gazetaları Total futbol qolında «Katenachchonıń qulawın» járiyaladı.[44] Keyingi jılı «Ayaks» Evropa Super Kubogınıń ekinshi matchında Chezare Maldinidiń «Milan» komandasın 6-0 esabında jeńdi. Bul matchta «Milan» qollanǵan qorǵanıwshı katenachcho sisteması «Ayaks»tı toqtata almadı, nátiyjede Gollandiya komandası tituldı eki match boyınsha 6-1 esabında utıp aldı. Bul UEFA jarısları finalında Italiya komandasınıń eń awır jeńilisi boldı.[45]

Adamdı-adam qorǵaw strategiyasınıń ózi total futboldıń aǵımlılıǵına qarsı turıw ushın jetkiliksiz bolǵanlıqtan, trenerler bul strategiyaǵa qarsı turıw ushın adamdı-adam qorǵawdı aymaqlıq qorǵanıw menen aralastırǵan jańa taktikalıq sistema dúze basladı. Bul sistema Italiya futbolında «aymaq mista» («aralas aymaq» italyan tilinde) yamasa «gioco all'italiana» («italyan usılındaǵı oyın» italyan tilinde) dep ataldı, sebebi ol italyan katenachchosınıń elementlerin (adamdı-adam qorǵaw) total futboldıń elementleri (aymaqlıq qorǵanıw) menen aralastırdı. Milanda Rokkonıń qol astında oynaǵan hám dáslep Rokkonıń katenachcho sistemasınıń tásirine túsken italiyalı menedjer Djovanni Trapattoni 1970-jıllardan baslap bul sistemanıń tiykarǵı jaqlawshılarınıń biri boldı hám onı úlken tabıs penen qollandı.

Katenachchonıń házirgi qollanılıwı

Qorǵanıw taktikalarınıń tuwındıları

Hújim etiw niyeti az bolǵan júdá qorǵanıwshı strukturalar – olar kóbinese «anti-futbol» yamasa «avtobustı toqtatıw» dep ataladı hám geyde Xose Mourino hám Diego Simeone sıyaqlı menedjerler tárepinen qollanılǵan – kóbinese ekspertler, menedjerler hám oyınshılar tárepinen qálegen túrde hám nadurıs Katenachcho dep ataladı. Biraq bul sistemanıń dáslepki dizaynınan shetke shıǵadı; katenachcho usaǵan shólkemlesken sistema bolıp, taktikalıq tártipti hám tereń, awır hám sabırlı qorǵanıwdı toptıń aldında – hátte artında – qollansa da, ol házir eski bolǵan adamdı-adam qorǵawdı, artqı qatardı qorǵaw hám toptı qaytarıp alǵannan keyin oyındı baslaw wazıypası júklengen liberonı, sonday-aq gol urıw ushın tosattan qarsı hújimlerdi de qollanǵan.[46][47][48][49]

Italiya futbolı

Katenachcho óziniń tariyxıy baylanısı sebepli Italiya milliy komandası hám Italiya klub komandaları menen baylanıstırılsa da, zamanagóy futbolda Seriya A hám Italiya milliy komandaları tárepinen onı ádewir siyrek qollanadı. Olar bunıń ornına teńsalmaqlı taktika hám formaciyalardı qollanıwdı maqul kóredi, kóbinese 5-3-2 yamasa 3-5-2 sistemasın paydalanadı.[50] Mısalı, menedjer Chezare Prandellidiń basshılıǵında, Italiya milliy komandası da dáslep 3-5-2 formaciyasın qollandı. Bul formaciyanı Yuventus menedjeri Antonio Konte aldıńǵı Seriya A máwsiminde ligadaǵı tabısınan keyin keń qollanǵan edi. Prandelli top oynaytuǵın liberonı qollansa da, ol hújimshi qanat qorǵawshıların hám Italiya menen kóbirek hújimge baǵdarlanǵan usıldı qollandı. UEFA Evro-2012 S toparınıń dáslepki eki oyınında bul sistema Ispaniya hám Xorvatiya menen bolǵan eki oyında da 1-1 esabındaǵı teńlik penen juwmaqlandı. Keyin ol pley-off basqıshları ushın stilli hújimshi, iyelewge tiykarlanǵan sistemaǵa ótti, olardıń 'standart' 4-4-2 romb formaciyasın qollanıp; bul ózgeris nátiyjeli boldı, komanda finalǵa shekem jetti, biraq sol jerde usınday kóbirek hújimge baǵdarlanǵan Ispaniya komandasınan jeńiliske ushıradı. Ispaniya tiki-taka dep atalatuǵın pasqa tiykarlanǵan strategiyanı qollandı.[51][52][53][54] The Guardian gazetasınıń jurnalisti Rob Smit UEFA Evro-2012-de Ispaniyanıń soqqı beriwshisiz formaciyasın hám tiki-takanıń ayrıqsha túrin sınǵa aldı. Ol oyınnıń hújim tárepine itibardıń jetispewi gollardıń azayıwına alıp kelgenin hám komandanıń tınımsız pas beriwi hám toptı iyelewge bolǵan qızıǵıwshılıǵı shınında zeriktiretuǵının ayttı. Ol bunı «Tiki-takanachcho» dep atadı, bul qorǵanıwǵa baǵdarlanǵan katenachcho taktikalıq sistemasına silteme edi. Biraq, tiki-taka negizinde kóbirek hújimge baǵdarlanǵan gollandlı total futbol strategiyasınan kelip shıqqan edi.[55] Prandelli 2013-jılǵı FIFA Konfederaciyalar Kubogınıń yarım finalında Ispaniyaǵa qarsı kóbirek shólkemlesken hám qorǵanıwshı 3-4-3 formaciyasın qollandı. Ol Ispaniyanıń iyelew oyının keńisliklerdi qısqartıw arqalı toqtatıwǵa hám keyin qarsı hújimge ótiwge háreket etti. Bul sistema kóbirek nátiyjeli boldı, Italiya bir neshe múmkinshilikler jarattı hám tek golsız teńlikten keyingi penaltiler seriyasında ǵana jeńiliske ushıradı.[56][57]

Italiyanıń aldıńǵı bir neshe trenerleri, mısalı Chezare Maldini hám Djovanni Trapattoni, xalıqaralıq dárejede katenachcho elementlerin kóbirek qollandı,[58][59] biraq ekewi de qatnasqan turnirlerde uzaqqa bara almadı. Maldinidiń basshılıǵında Italiya 1998-jılǵı FIFA Jáhán Kubogınıń sherek finalında 0-0 esabındaǵı teńlikten keyin penaltiler seriyasında úy iyeleri Franciyaǵa jeńildi.[60] Al Trapattoni 2002-jılǵı FIFA Jáhán Kubogınıń ekinshi basqıshında úy iyeleriniń biri bolǵan Qubla Koreyaǵa altın gol esabında erte jeńiliske ushıradı,[61] hám keyin UEFA Evro-2004-te birinshi basqıshqa shıǵıp qaldı.[62] Basqa italiyalı menedjerler kóbinese katenachcho sistemasınan shetlesken, biraq sonda da bul strategiyanıń ayırım táreplerin óz oyın stiline kirgizgen hám kúshli qorǵanıw bólimin saqlap qalǵan. Dino Zofftıń 5–2–1–2 sisteması dáslep Italiya milliy quramasın basqarǵan aldıńǵı trenerlerdiń qorǵanıwǵa tiykarlanǵan usılınan anaǵurlım parıq qıldı, jas oyınshılardı kirgizip hám kóbirek tartımlı hám hújimge baǵdarlanǵan usıldı qabıl etti.[63][64] Sonda da, ol libero, tıǵız qorǵanıw sızıǵın paydalandı hám UEFA Evro-2000 yarım finalında úy iyeleriniń biri Niderlandiyaǵa qarsı oyında, quramanıń on adamǵa qısqarǵanda, katenachchonı jaqsı qollandı. Match dawamında onıń qorǵanıwshıl oyın stili ushın ǵalaba xabar qurallarında sınǵa ushırasa da, 0–0 esabındaǵı teńlikten keyin penaltiler seriyasında jeńiske erisip, finalǵa jollamanı qolǵa kirgizdi.[65][66][67][68] Finalda Italiya tek altın gol qaǵıydası boyınsha Franciyaǵa jeńildi.[69][70]

Burın, ekinshi tárepten, Azelo Vichini Italiyanı UEFA Evro-1988 hám 1990-jılǵı FIFA Jáhán Kubogınıń yarım finalına shekem jetkizgen edi, sońǵısı óz jerinde ótkerilgen bolıp, bul jetiskenlik kóbirek tartımlı, hújimge baǵdarlanǵan iyelew tiykarındaǵı sistema arqalı ámelge asırılǵan edi. Bul sistema bekkem qorǵanıw sızıǵı hám italiyalı zona mista («aralas zona» italiyansha) usılınıń elementleri, yaǵnıy gioco all'italiana menen biriktirilgen edi, bul aymaqlıq belgilew hám adamǵa qarsı belgilew sistemalarınıń, mısalı katenachchonıń aralas túri edi. Sońǵı turnirde Vichini dáwirinde olardıń kóbirek agressiv hújim usılına qaramastan, Italiya dáslep birinshi raundta qıynaldı, biraq keyin nokaut basqıshlarında formasın qayta taptı hám qorǵanıwshı quramalarǵa qarsı bes qıyın oyında kishkene jeńislerge eristi. Bul oyınlarda olar az gol urdı, biraq onnan da az qáwip tuwdırdı, yarım finalǵa shekem barlıǵı jeti gol urıp, birde-bir gol jibermedi. Keyin Italiya Argentina menen tıǵız yarım finalda 1–1 esabınan soń penaltiler seriyasında jeńildi, bunıń sebebi kóbinese Karlos Bilardonıń qorǵanıwǵa tiykarlanǵan strategiyası edi. Sońınan Argentina finalda Franc Bekkenbauer basshılıǵındaǵı ádewir hújimshil Germaniya komandasına 1–0 esabında jeńildi. Keyin Italiya úshinshi orın ushın oyında Angliyanı 2–1 esabında jeńip, qola medaldı qolǵa kirgizdi.[71][72][73]

Vichininiń Italiya milliy quramasınıń treneri sıpatındaǵı dawamshısı Arrigo Sakki de óziniń kóbirek hújimge baǵdarlanǵan taktikalıq filosofiyasın, ol Milan menen júdá tabıslı bolǵan edi, Italiya milliy quramasına engiziwge háreket etti. Onıń taktikası gollandlı total futboldan ilham alǵan bolıp, agressiv joqarı pressing sistemasın qollandı. Bul sistema 4-4-2 formaciyasın, tartımlı, tez, hújimshil hám iyelewge tiykarlanǵan oyın stilin paydalandı, sonday-aq aymaqlıq belgilew hám ofsayd duzaǵın oynaytuǵın joqarı qorǵanıw sızıǵı sıyaqlı innovaciyalıq elementlerdi de qollandı. Bul sistema qorǵanıw bekkemligin saqlap qalıwǵa qaramastan, italiyalı futboldaǵı aldıńǵı sistemalardan ádewir ózgeshe edi. Dáslep Italiya bul sistemanı tabıslı túrde qaytalawda qıynaldı hám aralas nátiyjelerge eristi. Sakkidiń basshılıǵında Italiya áste baslanıwdan soń 1994-jılǵı FIFA Jáhán Kubogınıń finalına shekem jetti, biraq qorǵanıwǵa baǵdarlanǵan Braziliya komandası menen 0-0 esabındaǵı oyınnan keyin penaltiler seriyasında jeńildi. Keyinirek Evro-1996 da birinshi raundta shıǵıp qaldı.[74][75]

Burın, 1978-jılǵı FIFA Jáhán Kubogında, Enco Bearcottıń Italiya quraması da kóbinese tartımlı, hújimge baǵdarlanǵan, pas beriwge, kreativlikke, qozǵalısqa, hújim sheberligine hám texnikaǵa tiykarlanǵan iyelew oyının qabıl etti. Bul oyınshılarınıń jeke sheberligine baylanıslı edi; aldıńǵı úshlik te qarsılas qorǵawshıların aljastırıw ushın bir-biri menen poziciyaların jiyi ózgertip turdı. Italiya turnirdi tórtinshi orında juwmaqladı, eki jıldan keyin UEFA Evro-1980 de óz jerinde usı nátiyjeni qaytaladı. 1982-jılǵı FIFA Jáhán Kubogında Bearcot onıń ornına kóbirek iykemli hám teńsalmaqlı taktikalıq tásildi qabıl etti. Bul zona mista sistemasına tiykarlanǵan bolıp, qorǵanıw hám kreativ wazıypalardı atqarǵan Gaetano Shirea libero bolǵan iykemli 4-3-3 formaciyasın paydalandı. Qurama shólkemlesken hám qorǵanıwda júdá nátiyjeli bolıp, olar tez qarsı hújimlerden alǵa shıǵıp gol urıwǵa da, kerek bolǵanda toptı iyelep turıwǵa da qábiletli edi. Sistema júdá nátiyjeli bolıp shıqtı hám Italiya chempionlıq ataǵın jeńip aldı.[76][77] Bearcottıń Italiya quraması jáne de bekkemligi, agressivligi hám qorǵanıw kúshi menen tanılǵan edi. Olardıń quramasında yarım qorǵawshı Marko Tardelli hám qorǵawshılar Klaudio Jentile hám Djuzeppe Bergomi sıyaqlı qattı takling isleytuǵın bir qatar oyınshılar bar edi.[78] Quramanıń stopperi yamasa adamdı jabıwshı oraylıq qorǵawshısı bolǵan Jentile Italiyanıń Argentinaǵa qarsı ekinshi basqısh matchında Diego Maradonanı qattı fizikalıq jabıwı sebepli mediada belgili dárejede jaman atqa iye boldı. Bul strategiya dawlı bolǵanına qaramastan, nátiyjeli bolıp shıqtı. Jentile argentinalı pleymeykerdiń oyınǵa tásirin tolıq joq etti hám Italiya matchta 2-1 esabı menen jeńiske eristi.[79]

Usıǵan uqsas, Italiya 2006-jılǵı FIFA Jáhán Kubogı waqtında trener Marchello Lippi basshılıǵında tabıslı túrde kóbirek hújimge baǵdarlanǵan usıldı qollandı. Bunda quramanıń 23 oyınshısınan rekordlıq 10-ı dárwazaǵa gol urdı hám komanda jámi 12 gol urıp, chempionlıq ataǵın jeńip aldı. Sonda da, komandanıń shólkemlesken qorǵanıw sızıǵı tek eki gol jiberdi, olardıń hesh biri oyın dawamında urılmadı.[80][81] Pútkil turnir dawamında olardıń kóbirek hújimge baǵdarlanǵan oyın stiline qaramastan, Avstraliyaǵa qarsı ekinshi basqısh matchınıń 50-minutında Marko Materaccidiń qızıl kartochka alıwı sebepli Italiya quraması on adamǵa qısqarǵanda, trener Lippi italiyalılardıń formaciyasın qorǵanıwǵa baǵdarladı. Bul haqqında «The Guardian» britaniya gazetası: «Italiyanıń qorqaq usılı, tap Katenachchonıń ullı ustazı Xelenio Errera Marchello Lippidiń janın iyelep alǵanday kórinis boldı» dep jazdı. On adamlıq komanda 4-3-2 sxeması menen oynap atır edi, bul komandanıń ádettegi 4-4-2 sistemasınan tek bir yarım qorǵawshı kem edi. Qattı ayqas penen ótken bul matchta Italiya taza esap saqlap qaldı hám dawlı qosımsha waqıt penaltiyi arqalı 1-0 esabında jeńiske eristi.[82]

Italiya milliy komandasındaǵı xızmeti dawamında, Konte Italiyanıń dástúrli taktikalıq tiykarlarına qayttı. Sol waqıttaǵı komandadaǵı talantlardıń jetispewshiligi hám tiykarǵı oyınshılardıń jaraqatları sebepli, ol kóbirek shólkemlesken, qorǵanıwǵa baǵdarlanǵan hám qarsı hújim islewge tiykarlanǵan usıldı qabıl etti. Ol UEFA Evro-2016da iyilgish 3-5-2 formaciyasın qollandı. Bunda keń yarım qorǵawshılar yamasa qanat qorǵawshıları hújim waqtında 3-3-4 formaciyasında qanat hújimshileri sıpatında, al toptı qorǵaw waqtında 5-3-2 formaciyasında tolıq qorǵawshılar sıpatında xızmet atqardı.[83][84][85] Konteniń taktikası nátiyjeli boldı, Italiya sherek finalǵa shekem jetti hám tek penaltiler seriyasında Germaniyaǵa jeńildi.[86][87][88][89][90][91] Komandanıń qorǵanıw bekkemligine qaramastan, ol ǵalaba xabar qurallarındaǵı komandanıń oyın stili katenachchoǵa tiykarlanǵan degen pikirlerdi biykarladı, ásirese Italiyanıń 1/8 finalda hújimshil oyın kórsetip, qorǵanıw chempionı Ispaniyanı 2-0 esabında jeńgeninen keyin.[92][93][94] Italiyanıń UEFA Evro-2020 jeńisli kampaniyası dawamında, Roberto Manchini - burın qorǵanıwǵa baǵdarlanǵan hám pragmatik basqarıwshı sıpatında tanılǵan - jaslar dárejesinde Mauricio Viskididiń, sonday-aq Seriya A-da Mauricio Sarri, Roberto De Dzerbi hám Jan Pero Gasperinidiń jumıslarına tiykarlanıp, 4-3-3 formaciyasın hám tartımlı, hújimshi stildi qollandı. Bul stil toptı iyelew waqtında iyilgish pas almasıwǵa - Marko Verratti, Jorjino hám Nikolo Barelladan ibarat orta maydan úshliginiń oyın tárizine tiykarlanǵan - hám toptı joǵaltqanda energiyalı basım hám qarsı basım etiwge tiykarlanǵan edi. Chempionlıq jolında Manchinidiń komandası iri xalıqaralıq turnirde Italiya komandası tárepinen urılǵan gollar rekordın jańaladı.[95][96][97][98]

Basqa mısallar

Katenachcho óziniń taza formasında sońǵı jıllarda ádewir jetiskenliklerge eristi.[99] Germaniyalı trener Otto Rexagel 2004-jılǵı UEFA Evrosında óziniń Greciya komandası ushın usınday qorǵanıw usılın qollandı. Komanda toptıń artında tereńnen qorǵanıp, qarsılaslarına basım kórsetti, al Trayanos Dellas qorǵanıw sızıǵınıń artında libero bolıp háreket etti. Rexagel basshılıǵında Greciya turnirge deyin autsayder dep esaplanǵanına qaramastan, kútilmegen jeńiske eristi.[100] Qorǵanıwǵa kúshli itibar qaratılǵanına qaramastan, tek bir Greciyanıń oyını qosımsha waqıtqa sozıldı, onı grekler Trayanos Dellastıń «Altın golı» menen jeńdi. Trappatonidiń ózi de 2005-jılı Benfika menen Portugaliya chempionatın - klubtıń 11 jıl ishindegi birinshi titulın utıwda bul sistemanıń aspektlerin tabıslı qollandı. Ol sonday-aq óz karerası dawamında bir neshe Italiya klubları menen óziniń «gioco all'italiana» yamasa «zona mista» taktikalıq sistemasında bul strategiyanıń elementlerin tabıslı paydalandı. Bul sistema golland total futbolınan alınǵan aymaqlıq qorǵanıw menen italiyalı katenachchodaǵı adamdı jeke qadaǵalaw aspektlerin biriktirgen edi.[101][102]

Turnirdiń aldıńǵı basılımlarınan parqlı, 2018-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatında bir neshe komanda toptı kóbirek iyelep turǵan qarsılaslarına qarsı qorǵanıw stilin tańlap hám tereń, tártipli hám tar qorǵanıw sızıǵın saqlap, qarsı hújimler arqalı gol urıwǵa umtılıp tabısqa eristi. Xorvatiya jaqında qıyın paslar hám tez qarsı hújimler arqalı jetiskenlikke eriskeniniń ústine, ǵalaba xabar qurallarında «bunker» (xorvat tilinde «bunkerica») dep atalatuǵın taktikalıq usıl menen de tabısqa eristi.[103] Bul usıl derlik barlıq oyınshılardıń toptıń artında turıwı, taktikalıq qáteler arqalı oyınnıń pátin páseytiw, waqıttı sozıw hám jeńis ornına komandaǵa kerek bolǵan nátiyje ushın oynaw menen sıpatlanadı. Bul usıl ádette tek júdá tabıslı komandalarǵa qarsı hám kóbinese sırtqı maydan oyınlarında qollanıladı.

Miyras

Taza katenachcho endi Italiya futbolında burınǵıday keń tarqalmaǵan bolsa da, shet el ǵalaba xabar quralları Seriya A hám Italiya milliy komandasın miyrimsiz qorǵanıw taktikası menen baylanıstırıwdı dawam etpekte, ásirese 1990-jıllardaǵı AC Milan hám 2010-jıllardan baslap Yuventustıń tiykarınan italiyalılardan quralǵan qorǵanıw sızıqları dıqqat orayında boldı.[104] Rob Bagchi Britaniyanıń The Guardian gazetasında bılay dep jazdı: «Italiya sonday-aq qábilet, sabırlılıq hám aqıl-parasatqa tolı qorǵawshılardı jetilistirgen. Hár bir Djentilege qarsı bir Alessandro Nesta bar edi»[105] Sınshılar hám Seriya A-da oynaǵan sırt elli futbolshılar italiyalı qorǵawshılardı «qarańǵı óner sheberleri» dep sıpatladı,[106][107][108] olardı Makiavelli filosofiyasına tiykarlanıp, hiylekerlik hám esaplı usıllar menen ne bolsa da jeńiske erisiwge umtıladı dep esapladı.[109] Tariyxshı Djon Fut bul kózqarastı bılay juwmaqladı: «taktikalar náziklik hám miyrimsizliktiń birikpesi... 'Taktikalıq qáte' italiyalı qorǵawshılar ushın kúndelikli turmıs».[110]

Derekler

  1. ↑ Elbech. «Background on the Intertoto Cup». Mogiel.net (Pawel Mogielnicki). Qaraldı: 14-may 2012-jıl.
  2. ↑ Sahu. «World Football: The 5 Greatest Tactical Innovations in Football History». Bleacher Report (2-avgust 2011-jıl). Qaraldı: 25-may 2020-jıl.
  3. ↑ Chatterjee. «Football Tactics For Beginners: Catenaccio». thefalse9.com (9-yanvar 2015-jıl). Qaraldı: 25-may 2020-jıl.
  4. ↑ «Alfonso Aparicio: santo y seña del Atlético de Madrid» (es). martiperarnau.com. Qaraldı: 1-iyul 2020-jıl.
  5. ↑ Fernando Nogueras. «Vida y obra del catenaccio (III) La historia de Helenio Herrera» (es). Soy Calcio (14-aprel 2020-jıl). Qaraldı: 1-iyul 2020-jıl.
  6. ↑ Ginés. «Helenio Herrera. El 'mago' que inventó el catenaccio» (es-ES). Football Citizens (3-iyun 2015-jıl). Qaraldı: 1-iyul 2020-jıl.
  7. ↑ Grandi storie. L'allenatore. Pp. 2. Storie di Calcio Webarxiv úlgisinde qátelik: |url= qiymatini tekshiring. Bos.
  8. ↑ Andrea Schianchi. «Nereo Rocco, l'inventore del catenaccio che diventò Paròn d'Europa» (it). La Gazzetta dello Sport (2-noyabr 2014-jıl). Qaraldı: 5-noyabr 2015-jıl.
  9. ↑ «Storie di schemi: l'evoluzione della tattica» (it). Storie di Calcio (24-dekabr 2015-jıl). Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  10. ↑ «Nereo Rocco» (it). Storie di Calcio. Qaraldı: 5-noyabr 2015-jıl.
  11. ↑ Chichierchia. «Piccola Storia della Tattica: la nascita del catenaccio, il Vianema e Nereo Rocco, l'Inter di Foni e di Herrera (IV parte)» (it). mondopallone.it (8-aprel 2013-jıl). 20-avgust 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  12. ↑ Brigante. «LAVAGNA TATTICA, il catenaccio all'italiana» (it). Invasore di Campo. Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  13. ↑ «Genoa: Top 11 All Time» (it). Storie di Calcio (9-avgust 2017-jıl). Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  14. ↑ «What Nereo Rocco would say about AC Milan and the Azzurri». Calciomercato (21-noyabr 2017-jıl). Qaraldı: 24-fevral 2020-jıl.
  15. ↑ «El Paròn Nereo Rocco, l'allenatore della prima Coppa Campioni» (it). Pianeta Milan (20-may 2019-jıl). 24-fevral 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-fevral 2020-jıl.
  16. ↑ Fontana. «La storia della tattica: dal Catenaccio al calcio totale» (it). Eurosport (12-avgust 2014-jıl). Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  17. ↑ «Il Padova di Nereo Rocco: La Leggenda del Santo Catenaccio» (it). Storie di Calcio (26-noyabr 2015-jıl). Qaraldı: 25-may 2020-jıl.
  18. ↑ Aquè. «Breve storia del catenaccio» (it). Ultimo Uomo (25-mart 2020-jıl). Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  19. ↑ «Helenio Herrera: More than just catenaccio». FIFA. 16-yanvar 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-sentyabr 2014-jıl.
  20. ↑ «Mazzola: Inter is my second family». FIFA. 22-fevral 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 11-sentyabr 2014-jıl.
  21. ↑ «La leggenda della Grande Inter» (it). Inter.it. 19-oktyabr 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-sentyabr 2014-jıl.
  22. ↑ «La Grande Inter: Helenio Herrera (1910-1997) – "Il Mago"» (it). Sempre Inter (15-oktyabr 2012-jıl). Qaraldı: 10-sentyabr 2014-jıl.
  23. ↑ «Great Team Tactics: Breaking Down Helenio Herrera's 'La Grande Inter'». Bleacher Report. Qaraldı: 10-sentyabr 2014-jıl.
  24. ↑ „Helenio Herrera: The Innovator Who Single-Handedly Changed the Beautiful Game“. Sports Illustrated. 7 August 2019. Qaraldı: 22 May 2020.
  25. ↑ «Profilo: Helenio Herrera» (it). UEFA (4-sentyabr 2016-jıl). Qaraldı: 22-may 2020-jıl.
  26. ↑ Smyth (25 October 2016). "World Cup final 1970: Brazil v Italy – as it happened". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/blog/2016/oct/25/world-cup-final-1970-brazil-v-italy-as-it-happened. 
  27. ↑ Brian Glanville. «Obituary: Ferruccio Valcareggi». The Guardian (5-noyabr 2005-jıl). Qaraldı: 2-aprel 2015-jıl.
  28. ↑ Molinaro. «1970 World Cup: Pele takes his final bow». CBC Sports (21-noyabr 2009-jıl). Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  29. ↑ «VALCAREGGI Ferruccio: una vita nel pallone» (it). storiedicalcio.altervista.org (9-fevral 2016-jıl). Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  30. ↑ Viner (13 July 2009). "Great Sporting Moments: Brazil 4 Italy 1, 1970 World Cup final". The Independent. https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/great-sporting-moments-brazil-4-italy-1-1970-world-cup-final-1741232.html. 
  31. ↑ «Ferruccio VALCAREGGI (I)» (it). magliarossonera.it. Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  32. ↑ CROSETTI (3 November 2005). "Esce Mazzola, entra Rivera così la staffetta ha fatto storia". La Repubblica. https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2005/11/03/esce-mazzola-entra-rivera-cosi-la-staffetta.html. 
  33. ↑ BRERA (30 May 1986). "VIGILIA MUNDIAL PENSANDO AL ' 70". La Repubblica. https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1986/05/30/vigilia-mundial-pensando-al-70.html. 
  34. ↑ «CALCIO - LA STORIA DEL CALCIO» (it). Treccani: Enciclopedia dello Sport. Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  35. ↑ "Relentless attack captures European Cup". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/1967/may/25/championsleague.sport. 
  36. ↑ "Murdoch the true Lionheart". The Daily Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/scottish-premier/3005452/Murdoch-the-true-Lionheart.html. 
  37. ↑ "LOCAL HEROES: THE LISBON LIONS". http://www.chrishunt.biz/features40.html. 
  38. ↑ «Celtic win European Cup 1967». BBC Sport. Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  39. ↑ "From 2-3-5 to gegenpress: how football's tactical fads have come and gone". The Daily Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/sport/football/12019180/From-2-3-5-to-gegenpress-how-footballs-tactical-fads-have-come-and-gone.html. 
  40. ↑ Siregar. «What is Total Football? Famous tactics explained: the clubs, countries & players to use it». Goal.com (13-dekabr 2018-jıl). Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  41. ↑ "The Question: How will football tactics develop over the next decade?". The Guardian. https://www.theguardian.com/sport/blog/2009/dec/23/the-question-football-tactics-develop-decade. 
  42. ↑ «Milan 4–1 Ajax». UEFA. Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  43. ↑ "Il mondo ai piedi del Milan di Rocco". La Gazzetta dello Sport. https://www.gazzetta.it/Dream_Cup/Primo_Piano/2007/07_Luglio/Milan_69.shtml. 
  44. ↑ «1972 final highlights: Ajax 2-0 Inter». UEFA (25-yanvar 2015-jıl). Qaraldı: 21-may 2020-jıl.
  45. ↑ «Ajax enjoy early success». UEFA. 3-mart 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-mart 2008-jıl.
  46. ↑ Wilson, Jonathan (22 September 2009). "The Question: Could the sweeper be on his way back?". https://www.theguardian.com/football/blog/2009/sep/22/football-tactics-trends. 
  47. ↑ Chakraborty. «The beauty of 'Catenaccio' style of Football». Sportskeeda.com (2-iyun 2012-jıl). Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  48. ↑ Zico. «Catenaccio rules!». sportskeeda.com (7-iyun 2010-jıl). Qaraldı: 19-may 2020-jıl.
  49. ↑ Lahm, Philipp (28 May 2021). "Manchester City and Chelsea continue to learn the lessons of Sacchi's revolution". https://www.theguardian.com/football/2021/may/28/manchester-city-and-chelsea-continue-to-learn-the-lessons-of-sacchis-revolution. 
  50. ↑ Will Tidey. «4-2-3-1 Is the New Normal, but Is Serie A's 3-5-2 the Antidote?». BleacherReport.com (8-avgust 2012-jıl). Qaraldı: 4-yanvar 2013-jıl.
  51. ↑ Fleming. «Prandelli's revolution». Football Italia (26-iyun 2012-jıl). Qaraldı: 26-fevral 2020-jıl.
  52. ↑ Hayward, Paul (29 June 2012). "Euro 2012: Cesare Prandelli gets Italy playing with as much heart as head to reach final against Spain". https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/euro-2012/9365975/Euro-2012-Cesare-Prandelli-gets-Italy-playing-with-as-much-heart-as-head-to-reach-final-against-Spain.html. 
  53. ↑ «L'Italia che cambia: per ogni ct c'è un modulo diverso» (it). sport.sky.it (20-dekabr 2016-jıl). 20-yanvar 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 26-fevral 2020-jıl.
  54. ↑ "Napolitano a Prandelli "Se andava via mi sarei arrabbiato" –". La Repubblica online, www.repubblica.it. 2 July 2012. http://www.repubblica.it/speciali/calcio/europei/polonia-ucraina2012/squadre/italia/2012/07/02/news/tornata_la_nazionale-38404614/. 
  55. ↑ Smyth, Rob (30 June 2012). "Euro 2012: Spain wear tag of boring for lack of excitement and goals". https://www.theguardian.com/football/blog/2012/jun/30/euro-2012-spain-boring. 
  56. ↑ Lopresti. «Italy and Spain Renew Rivalry in 1st Euro 2016 Knockout Round» (en). Bleacher Report (25-iyun 2016-jıl). Qaraldı: 28-may 2024-jıl.
  57. ↑ Zucker. «Confederations Cup 2013 Results: Score and Highlights from Spain vs. Italy» (en). Bleacher Report (27-iyun 2013-jıl). Qaraldı: 29-may 2024-jıl.
  58. ↑ «Mondiali: Trapattoni, "Catenaccio"? Noi giochiamo così...» (it). ADNKronos (4-iyun 2002-jıl). Qaraldı: 19-aprel 2013-jıl.
  59. ↑ Foot, John. Winning at All Costs: A Scandalous History of Italian Soccer. Nation Books, 24 August 2007. 
  60. ↑ Bortolotti. «CALCIO - COMPETIZIONI PER NAZIONALI» (it). Treccani: Enciclopedia dello Sport (2002). Qaraldı: 26-fevral 2020-jıl.
  61. ↑ Vincenzi, Massimo (19 June 2002). "Vieri la star Maldini il peggiore". https://www.repubblica.it/online/mondiali2002/pagelloneita/pagelloneita/pagelloneita.html. 
  62. ↑ «Cassano's last-gasp winner all for nought as Trapattoni pays price for early exit». The Guardian (23-iyun 2004-jıl). Qaraldı: 6-fevral 2015-jıl.
  63. ↑ Veltroni, Walter (12 September 2015). "Zoff: "Berlusconi, Bearzot e Totti. Vi svelo tutto"". https://www.corrieredellosport.it/news/calcio/2015/09/12-3939595/zoff_berlusconi_bearzot_e_totti_vi_svelo_tutto/. 
  64. ↑ «Juventus rallies around stricken legend Dino Zoff». The Score (28-noyabr 2015-jıl). Qaraldı: 26-noyabr 2016-jıl.
  65. ↑ Giancarlo Mola. «Italia, finale da leggenda Olanda spreca e va fuori» (it). La Repubblica (29-iyun 2000-jıl). Qaraldı: 18-may 2015-jıl.
  66. ↑ Casert, Raf (30 June 2000). "Pele picks France in Euro final". Canadian Broadcasting Corporation. https://www.cbc.ca/sports/soccer/pele-picks-france-in-euro-final-1.209184. 
  67. ↑ MARCO E. ANSALDO (18 May 1990). "SUBITO LIBERO DA QUESTA JUVE". http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1990/05/18/subito-libero-da-questa-juve.html. 
  68. ↑ ANDREA COCCHI. «Bearzot, un genio della tattica» (it). Mediaset (8-iyul 2012-jıl). Qaraldı: 9-mart 2017-jıl.
  69. ↑ "2000, Italia battuta in finale. L'Europeo alla Francia". http://www.ilsole24ore.com/art/SoleOnLine4/Sport/europei-nella-storia/europei-nella-storia-2000.shtml?uuid=9c1964f2-313d-11dd-9186-00000e251029&DocRulesView=Libero. 
  70. ↑ Ivan Speck. «Zoff resigned after attack from Berlusconi». espnfc.com (4-iyul 2000-jıl). Qaraldı: 28-aprel 2016-jıl.
  71. ↑ «La storia della Nazionale ai Mondiali» (it). FIGC (22-may 2014-jıl). Qaraldı: 19-fevral 2020-jıl.
  72. ↑ Scime. «Por qué el penal más polémico de los Mundiales fue un error en Italia 1990 y hoy no sería cuestionado» (es). Infobae (7-iyun 2018-jıl). Qaraldı: 29-iyun 2019-jıl.
  73. ↑ Jones. «Losers Cried Foul : Bad Game in '90 Cup Final Might End Up Good for Game». Los Angeles Times (28-aprel 1994-jıl). Qaraldı: 29-iyun 2019-jıl.
  74. ↑ «Sacchi to take over at Parma». ESPN.com Soccernet (9-yanvar 2001-jıl). Qaraldı: 31-mart 2016-jıl.
  75. ↑ CATALANO. «USA 94 E L'ITALIA DI ARRIGO SACCHI» (it). rivistacontrasti.it (23-mart 2018-jıl). Qaraldı: 26-fevral 2020-jıl.
  76. ↑ «Bearzot: 'Football is first and foremost a game'». FIFA. 12-mart 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-mart 2017-jıl.
  77. ↑ Brian Glanville. «Enzo Bearzot obituary». The Guardian (21-dekabr 2010-jıl). Qaraldı: 6-noyabr 2017-jıl.
  78. ↑ «Top 50 Hardest Footballers». The Times (13-avgust 2007-jıl). 19-oktyabr 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 22-aprel 2015-jıl.
  79. ↑ Hirshey. «Soccer isn't for ballerinas». ESPN FC (29-aprel 2010-jıl). Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  80. ↑ «Italy of '06 in numbers». FIFA (1-iyul 2016-jıl). 20-may 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-fevral 2020-jıl.
  81. ↑ «Italy conquer the world as Germany wins friends». FIFA (28-may 2007-jıl). 14-may 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-fevral 2020-jıl.
  82. ↑ "Totti steps up to redeem erratic Italy". 27 June 2006. http://football.guardian.co.uk/worldcup2006/matchreport/0,,1806835,00.html. 
  83. ↑ Ducker (15 June 2016). "Italy hail the new 'special one' Antonio Conte". https://www.telegraph.co.uk/football/2016/06/15/italy-hail-the-new-special-one-antonio-conte/. 
  84. ↑ Horncastle. «Italy's start to Euro 2016 shows you should never underestimate them». ESPN FC (21-iyun 2016-jıl). 10-iyul 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-iyul 2016-jıl.
  85. ↑ Bull (11 June 2016). "Euro 2016 tactics: Italy go back to basics with focus on defence". https://www.telegraph.co.uk/football/2016/06/11/euro-2016-tactics-italy-go-back-to-basics-with-focus-on-defence/. 
  86. ↑ Marcotti. «Antonio Conte's scheme works as Italy beat Belgium, but it wasn't perfect». ESPN FC (13-iyun 2016-jıl). 15-iyun 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-iyun 2016-jıl.
  87. ↑ Macintosh. «Antonio Conte guides Italy to tactical masterclass over Belgium». ESPN FC (13-iyun 2016-jıl). 14-iyun 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-iyun 2016-jıl.
  88. ↑ Moore (27 June 2016). "Italy vs Spain Euro 2016 reaction: Antonio Conte hails his Azzurri side despite 'not the rosiest period in talent'". https://www.independent.co.uk/sport/football/international/italy-vs-spain-euro-2016-reaction-antonio-conte-hails-his-azzurri-side-despite-not-the-rosiest-a7106536.html. 
  89. ↑ Bull (2 July 2016). "How Antonio Conte made Italy genuine Euro 2016 contenders". https://www.telegraph.co.uk/football/2016/07/02/how-antonio-conte-made-italy-genuine-euro-2016-contenders/. 
  90. ↑ John Robertson. «4 ways Antonio Conte can implement his Italian style at Chelsea». FourFourTwo (24-iyun 2016-jıl). 20-avgust 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-may 2017-jıl.
  91. ↑ Bull (2 July 2016). "Germany vs Italy, Euro 2016: Germans win the shootout after Bonucci penalty cancels out Ozil opener". https://www.telegraph.co.uk/football/2016/07/01/germany-vs-italy-euro-2016-quarter-final-live/. 
  92. ↑ «Conte: 'Italy not Catenaccio!' - Football Italia». football-italia.net (27-iyun 2016-jıl). Qaraldı: 28-may 2024-jıl.
  93. ↑ Lowe (26 June 2016). "Italy v Spain: a blood-stained rivalry that may be about to spill over again". https://www.theguardian.com/football/blog/2016/jun/26/spain-italy-euro-2016-last-16. 
  94. ↑ «Horncastle: Italy Conte's greatest test» (en). ESPN.com (2-iyun 2016-jıl). Qaraldı: 28-may 2024-jıl.
  95. ↑ Askew. «How did Roberto Mancini's new-look Italy win Euro 2020?» (en). holdingmidfield.com. Holding Midfield (18-iyul 2021-jıl). Qaraldı: 18-iyul 2021-jıl.
  96. ↑ Bandini (10 June 2021). "Renaissance man: how Mancini turned Italy from mess to winning machine" (in en). http://www.theguardian.com/football/2021/jun/10/renaissance-man-how-mancini-turned-italy-from-mess-to-winning-machine. 
  97. ↑ «Mancini: 'No more defensive Italy». Football Italia (5-fevral 2020-jıl). Qaraldı: 25-iyul 2021-jıl.
  98. ↑ Marcotti. «Mancini promised Italy change. And he delivered». ESPN.com (12-iyul 2021-jıl). Qaraldı: 25-iyul 2021-jıl.
  99. ↑ Charlie Eccleshare. «As Napoli bring 'Sarri-ball' to Man City, a glossary of football's tactical systems». The Daily Telegraph (17-oktyabr 2017-jıl). Qaraldı: 20-oktyabr 2018-jıl.
  100. ↑ Tosatti. «La Grecia nel mito del calcio. Con il catenaccio» (it). Corriere della Sera (5-iyul 2004-jıl). Qaraldı: 19-aprel 2013-jıl.
  101. ↑ «GIOVANNI TRAPATTONI: l'allenatore-icona. Biografia e aneddoti» (it). Pianeta Milan. Qaraldı: 20-may 2020-jıl.
  102. ↑ „Giovanni Trapattoni: A Career of 2 Halves That Defined the Golden Era of Calcio at Juventus“. Sports Illustrated. 12 August 2019. Qaraldı: 20 May 2020.
  103. ↑ «Navijači podijeljeni nakon ispadanja, Dalić na udaru zbog jedne stvari: 'Taj lik je mrtav...» (hr-HR). Net.hr (23-mart 2025-jıl). Qaraldı: 23-mart 2025-jıl.
  104. ↑ David Hytner (17 December 2012). "Santi Cazorla's hat-trick at Reading gives Arsène Wenger breathing space". 
  105. ↑ Rob, Bagchi (4 June 2008). "Dark arts and cool craft of Italy's defensive fraternity". 
  106. ↑ Smith, Rory. Mister: The men who taught the world how to beat England at their own game. Simon & Schuster, 2010. 
  107. ↑ Malyon, Ed (14 June 2016). "Belgium 0-2 Italy: Azzurri stun Red Devils in Lyon thriller - 5 things we learned". 
  108. ↑ Ridley, Ian (9 October 1997). "Football: Sheringham reveals Italy's dark arts". 
  109. ↑ Garganese, Carlo (4 March 2014). "Four World Cups and 28 European trophies - why are Italy the most successful football nation in history?". Goal.com. 
  110. ↑ Foot, John. Calcio: A History of Italian Football. Harper Perennial, 2010. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Katenachcho&oldid=122257» saytınan alınǵan