Kontinental blokada

Rossiyaǵa Napoleon basqınshılıǵınan aldınǵı Evropa:

  Franciya imperiyası

  Satellit mámleketler

  Kontinental blokadada qatnasqan mámleketler

Kontinental blokada (fr. Blocus continental) — 1806-1814-jılları Franciya imperatorı Napoleon I tárepinen óziniń tiykarǵı dushpanı Ullı Britaniyaǵa qarata ótkerilgen ekonomikalıq hám siyasiy ilajlar sisteması.

Tariyxı

Ekonomikalıq blokada ideyası Ullı Britaniyaǵa basım ótkeriwdiń nátiyjeli quralı sıpatında Franciya Konventı dáwirinde payda boldı, jámiyetlik qutqarıw Komiteti 1793-jılı-aq bul ilajdı belgilep, derlik tek Angliyadan keletuǵın kóplegen fabrika ónimlerin alıp kiriwdi qadaǵan etti hám ulıwma tek Franciyaǵa dos bolǵan mámleketlerden fabrika ónimlerin alıp kiriwge ruxsat berildi. Bul qadaǵan etiwler vandemyer II nıń 18 dekreti menen bekkemlengen hám uliwma, bryumyer V niń 10 nizamı menen saqlap qalinǵan. Nátiyjede, Amyen pitiminen keyin de kóplegen inglis tovarları Franciyaǵa alıp kiriletuǵın tovarlardan shıǵarıp taslandı, bul bolsa urıstıń tez qayta baslanıwına úlken úles qostı. Urıs penen birge, biytárep mámleketlerdıń Angliya teńizde biytárep kemelerge salıstırǵanda ústemlik etkenligi sebepli ózine iyelep alǵan «huqıqları» ústinen shaǵım etiwleri de qaytadan baslandı. 1798-jılı Britaniya húkimeti biytárep kemelerge dushpan mámleket ónimlerin Angliya portlarına yamasa Rossiya portlarına alıp kiriwge ruxsat berdi hám bul qaǵıyda 1803-jılı tastıyıqlandı. Ásirese, Amerika kemeleri Batıs Hindstannıń francuz hám ispan koloniyaları hám inglis portları arasında dáldalshı bolıp xızmet etken keń kólemli sawda inglislerdiń narazılıǵına sebep boldı, ásirese amerikalılar tez arada óz huqıqlarınan asıp, Franciya hám Gollandiyaǵa usı mámleketlerdiń koloniyalarınan tovarlar alıp kiriwdi basladı.

Biraq, birinshi ret ámelde Angliya ekonomikalıq blokadasın 1800-1801-jıllar shegarasında Pavel I qollanadı. Ol 1800-jıldıń ortalarınan baslap Sankt-Peterburgta baslanǵan Angliyanı kontinental blokadalaw boyınsha Napoleon joybarı koncepciyasınıń birinshi oylap tabıwshısı bolip tabıladı.

Franciya óziniń koloniallıq siyasatın ámelge asırıw ushın qúdiretli qarsılas - Ullı Britaniyaǵa dus keldi. Biraq, 1805-jılı 21-oktyabrde bolip ótken Trafalgar urısınan keyin Napoleon I teńizde derlik jalǵız kúshli oyinshiǵa aylanǵan Angliyaǵa qarsı gúresiw imkaniyatınan ayırıldı. Ol Angliya ushın barlıq Evropa portların jabıw arqalı onıń sawdasına ziyan jetkeriwge, Franciya sanaatı hám awıl xojalıǵı paydasına Ullı Britaniya sawdası hám ekonomikasına qatań soqqı beriwge qarar etti.