Korporativ xızmet shinası
Korporativ xızmet shinası (ESB) (ingl. enterprise service bus; ESB) xızmetke-baǵdarlanǵan arxitekturada (SOA) óz-ara tásir etetuǵın programmalıq támiynat qosımshaları arasında baylanıs sistemasın ámelge asıradı. Ol bólistirilgen esaplaw ushın programmalıq támiynat arxitekturasın kórsetedi hám ulıwma klient-server modeliniń arnawlı variantı bolıp, onda hár qanday qosımsha server yamasa klient retinde jumıs islewi múmkin. ESB qosımshalar arasındaǵı joqarı dárejeli protokol baylanısına qatnaslı tezlik hám iykemlilikti támiyinleydi. Onıń tiykarǵı qollanılıwı geterogen hám quramalı xızmet landshaftlarınıń kárxana qosımshaların integraciyasında (EAI) bolıp tabıladı.
Arxitektura
Korporativ xızmet shinası koncepciyası kompyuter apparatlıq arxitekturasında tabılatuǵın shina koncepciyasına, joqarı ónimli kompyuter operaciyalıq sistemalarınıń modulli hám parallel dizaynı menen birge uqsas keledi. Arxitekturanı islep shıǵıw ilhamlanıwı tarmaqta óz aldına jaylastırılıwı, islewi, geterogen hám bólek bolıwı kútilgen erkin baylanısqan programmalıq támiynat komponentlerin (xızmetler dep ataladı) ámelge asırıwdı súwretlew ushın standart, strukturalanǵan hám ulıwma maqsetli koncepciyanı tabıw edi. ESB sonday-aq Dúnya júzilik tordıń ishki qabıl etilgen tarmaq dizaynın qosıp, xızmetke-baǵdarlanǵan arxitektura ushın keń tarqalǵan ámelge asırıw úlgisi bolıp tabıladı.
Korporativ xızmet shinası koncepciyaları yamasa ámelge asırıwları ushın global standartlar joq.[1] Xabarǵa-baǵdarlanǵan aralıq programmalıq támiynattı támiyinlewshilerdiń kópshiligi xızmetke-baǵdarlanǵan arxitektura ushın de-fakto standart retinde korporativ xızmet shinası koncepciyasın qabıl etti. ESB-nı ámelge asırıw texnologiyalıq freymvorler retinde xabar gezekleri menen birge waqıyalar menen basqarılatuǵın hám standartlarǵa tiykarlanǵan xabarǵa-baǵdarlanǵan aralıq programmalıq támiynattan paydalanadı. Biraq, ayırım programmalıq támiynat islep shıǵarıwshılar shina koncepciyasınıń áhmiyetli tárepin qabıl etpesten, bar aralıq programmalıq támiynat hám baylanıs sheshimlerin ESB retinde qayta belgileydi.
Funkciyaları
ESB bólek hám óz aldına kompyuterler tarmaqlarında islep turǵan óz aldına xızmetlerge zamanagóy operaciyalıq sistemalardıń dizayn koncepciyasın qollanadı. Parallel operaciyalıq sistemaları sıyaqlı, ESB klient sorawların tiyisli juwap beriwshi xızmetlerge qabıl etiw, awdarıw hám baǵdarlawdan basqa tovar xızmetlerin támiyinleydi.
ESB-nıń tiykarǵı wazıypaları:
- Xızmetler arasında xabarlardı baǵdarlaw
- Xızmetler arasında xabar almasıwdı baǵdarlawdı baqlaw hám basqarıw
- Baylanıs etiwshi xızmet komponentleri arasındaǵı talastı sheshiw
- Xızmetlerdi jaylastırıw hám versiyalawdı basqarıw
- Artıqsha xızmetlerden paydalanıwdı tártiplestiriw
- Waqıyalardı basqarıw, maǵlıwmatlardı transformaciyalaw hám kartaǵa túsiriw, xabar hám waqıyalardı gezekke qoyıw hám tártiplestiriw, qáwipsizlik yaki qatelerdi basqarıw, protokoldı konvertaciyalaw hám baylanıs xızmetiniń tiyisli sapasın támiyinlew sıyaqlı tovar xızmetlerin támiyinlew.
Tariyxı
"Korporativ xızmet shinası" terminin birinshi ret járiyalanǵan qollanılıwı 2002-jılǵı Gartner Group-tan Roy V. Shultege hám Devid Chappelldiń "Korporativ xızmet shinası" kitabına tiyisli. Kóp kompaniyalar frazanı oylap tapqanı ushın maqtanısh etse de, intervyuda Shulte bul frazanı birinshi ret Candle dep atalǵan kompaniyadan esitkenin hám bılay dedi: "ESB-nıń eń tikkeley ata-babası 1998-jılǵı Candle-nıń Roma ónimi edi",[2] onıń Bas Arxitektorı hám patent ótinish iyesi Gari Aven edi. Roma birinshi ret 1998-jılı satılǵan, bul onı bazardaǵı birinshi kommerciyalıq ESB etti, biraq Sonic-tıń 2002-jılǵı ónimi de bazardaǵı erte ESB-lardıń biri edi.[3]
- Xızmet – xabar almasıw arqalı basqa xızmetler menen baylanısatuǵın iteraciyasız hám óz aldına orınlanatuǵın programmalardı bildiredi.
- Shina – kompyuter apparatlıq shinasına uqsas túrde qollanıladı.
- Korporativ – koncepciya dáslep korporaciya ishinde korporativ qosımsha integraciyasınıń kompleksliligin azaytıw ushın oylap tabıldı; zamanagóy Internet baylanısı endi korporativ subekt penen sheklenbegenlikten, sheklew eskirgen.
KXSH (ESB) programmalıq támiynat sıpatında
KXSH biznes qosımshaları arasında isleytuǵın hám olar arasındaǵı baylanıstı támiyinleytuǵın programmalıq támiynat túrinde ámelge asırıladı. Ideal jaǵdayda, KXSH shinadaǵı qosımshalar menen barlıq tikkeley baylanıstı almastıra alıwı kerek, sonda barlıq baylanıs KXSH arqalı ámelge asadı. Bul maqsetke erisiw ushın, KXSH óziniń quramındaǵı qosımshalar usınatuǵın funkcionallıqtı mánili túrde qamtıwı kerek. Bul ádette kárxana xabar modeli arqalı ámelge asadı. Xabar modeli KXSH jiberetuǵın hám qabıllaytuǵın standart xabarlar toplamın anıqlaydı. KXSH xabardı alǵanda, onı sáykes qosımshaǵa jiberedi. Kóbinese, sol qosımsha birdey xabar modeli menen rawajlanbaǵanlıqtan, KXSH xabardı qosımsha túsine alatuǵın formatqa ózgertiwi kerek. Programmalıq támiynat adapteri bul ózgertiwlerdi ámelge asırıw wazıypasın orınlaydı, fizikalıq adapterge uqsas.[4]
KXSH-lar kárxana xabar modelin dál dúziwge hám qosımshalar usınatuǵın funkcionallıqtı durıs jobalawǵa tiykarlanadı. Eger xabar modeli qosımsha funkcionallıǵın tolıq qamtımasa, onda sol funkcionallıqtı qáleytuǵın basqa qosımshalar shinanı aylanıp ótiwge hám sáykes kelmeytuǵın qosımshalardı tikkeley shaqırıwǵa májbúr bolıwı múmkin. Bunday islew KXSH modeli principlerin buzadı hám bul arxitekturanı qollanıwdıń kóplegen artıqmashlıqların joq qıladı.
KXSH-nıń kórkemligi onıń platformaǵa ǵárezsiz tábiyatında hám hár qanday jaǵdayda hár nárse menen integraciyalaw múmkinshiliginde. Qosımshalar ómirlik ciklın basqarıw vendorları XBA-nı qabıl etkende ózleriniń integraciya ónimlerinde barlıq KXSH múmkinshiliklerin haqıyqattan qollanıwı áhmiyetli. Sonlıqtan, KKI vendorları ushın mashqalalar hám múmkinshilikler arzan, ańsat konfiguraciyalanatuǵın, intuitiv, qollanıwǵa qolaylı hám tutınıwshılar tańlaǵan hár qanday qurallarǵa ashıq bolǵan integraciya sheshimin usınıwdan ibarat.
Derekler
- ↑ Lapeira. «ESB is an architectural style, a software product, or a group of software products?». Artifact Consulting. — „The first thing an ESB architect should have in mind is that as of 2010 there is no global standard for ESB.“. 8-avgust 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-aprel 2010-jıl.
- ↑ McKendrick. «The great ESB squabble of 2005» (en). ZDNet. Qaraldı: 31-dekabr 2020-jıl.
- ↑ «Difference between a Message Broker and an ESB». Qaraldı: 19-iyul 2017-jıl.
- ↑ «Enterprise Service Bus [Book]».