Kontentke ótiw

Múyesh soqqısı

Wikipedia — erkin enciklopediya
Djermeyn Djenas («Tottenxem Xotspur») «Manchester Yunayted»ke qarsı múyesh soqqısın orınlap atır. «Tottenxem» oyınshıları (kók reńli) toptı dárwazaǵa baǵıtlaw ushın poziciyaǵa ótiwge háreket etpekte, al «Yunayted» oyınshıları (qızıl reńli, dárwazaman sarı reńli) qorǵanıwǵa háreket etpekte. Járdemshi tóreshi (jasıl reńli, bayraq penen) múyeshtiń sheńber tárizli aymaǵınıń ishinen tebiliwin támiyinleydi.
Alessandro Del Pero «Sidney FK» ushın múyesh soqqısın orınlap atır.
Futbol maydanınıń múyesh aymaǵı.

Múyesh soqqısı, ádette «múyesh» dep te aytıladı, bul associaciyalıq futbol oyınında dárwaza sızıǵınan sırtqa shıǵıp ketkende, biraq gol urılmaǵan hám aqırǵı ret qorǵanıwshı komanda oyınshısına tiygen top penen oyındı qayta baslaw usılı. Soqqı top dárwaza sızıǵınan ótken jerge eń jaqın maydannıń múyeshinen orınlanadı.

Múyesh soqqıları hújim etiwshi komanda ushın jaqsı gol urıw múmkinshiligi dep esaplanadı, biraq penalti yamasa shtraf maydanshasınıń shetine jaqın jerden urılatuǵın tikkeley erkin soqqı sıyaqlı úlken múmkinshilik emes.

Basqa oyınshı tiymey turıp, tikkeley múyeshten urılǵan gol Olimpiko golı[1] yamasa siyregirek qollanılatuǵın Olimpiada golı dep ataladı.

Beriw

Múyesh soqqısı sonday-aq tómendegi siyrek jaǵdaylarda óz dárwazasına gol urılǵannıń ornına beriledi, eger top komandanıń dárwazasına kirse hám onı aqırǵı bolıp qorǵanıwshı komandanıń aǵzası tiygizgen bolsa:

Múyesh soqqısı top dárwaza ramkasınan tısqarı tolıq sızıqtan ótkende hám onı aqırǵı bolıp sol maydanshanıń aqırındaǵı qorǵanıwshı komandanıń aǵzası tiygizgende beriledi. Bul qaǵıyda boyınsha, bul tiyiw qasaqana bolǵanı yamasa bolmaǵanı áhmiyetke iye emes; múyesh soqqısın utıw ushın toptı qarsılasqa qaray tebiwge ruqsat etiledi.

  • oyındı baslawdan,[2] erkin soqqıdan (tikkeley yamasa tikkeley emes),[3] shetten kirgiziwden,[4] dárwaza aldı soqqıdan,[5] yamasa múyesh soqqısınan[6] keyin tikkeley.
  • tómen taslanǵan toptan, eger topqa keminde eki oyınshı tiymegen bolsa.[2]

Múyesh soqqısı top oyınnan shıqqan jerge jaqın bolǵan múyeshten urıladı.

Procedura

Oyınshı múyesh soqqısın orınlaydı
  • Járdemshi tóreshi múyesh soqqısı beriliwi kerek ekenin dáslep bayraǵın kóterip, sońınan onı maydanshanıń óz tárepindegi múyesh maydanına qaratıp kórsetiw arqalı belgi beredi; biraq bul soqqınıń qaysı tárepten urılıwı kerekligin kórsetpeydi. Bas tóreshi múyesh soqqısın qolın joqarı kóterip, soqqı urılatuǵın múyesh maydanına qaraw arqalı belgileydi.
  • Top qozǵalıssız hám jerde, oyın maydanınıń ishindegi múyesh bayraǵınan bir yard (1 metr) radiuslı sheńber payda etken múyesh maydanınıń ishinde bolıwı kerek.[7][8]
  • Top oyınǵa kirgizilgenshe barlıq qarsılas oyınshılar múyesh maydanınan keminde 10 yard (9,15 metr) aralıqta turıwı kerek. Bul qaǵıydanı orınlawda tóreshige járdem beriw ushın qálegen jaǵdayda dárwaza sızıǵı hám shet sızıǵında múyesh maydanınan 10 yard aralıqta belgiler qoyılıwı múmkin.[9]
  • Top tebilip, anıq qozǵalǵanda oyınǵa kirgizilgen bolıp esaplanadı; onıń múyesh maydanınan shıǵıwı shárt emes.
  • Múyesh soqqısın orınlaǵan oyınshı top basqa oyınshıǵa tiymegenshe onı ekinshi márte tiye almaydı.
  • Hújimshi tárep múyesh soqqısınan tikkeley gol urıwı múmkin, biraq bul siyrek ushırasadı. Óz dárwazasına tikkeley gol urılıwı múmkin emes: eger múyesh soqqısınan keyin top tuwrıdan-tuwrı hújimshi komandanıń óz dárwazasına kirip ketse (bul júdá siyrek jaǵday), qarsılas komandaǵa múyesh soqqısı beriledi.
  • Múyesh soqqısınan keyin toptı tuwrıdan alǵan hújimshi oyınshı ofsayd ushın jazalanbaydı.

Buzıwshılıqlar

Eger soqqı qozǵalıstaǵı top penen yaki nadurıs orınnan orınlansa, múyesh soqqısı qayta orınlanadı.[10]

Qarsılas oyınshılar joqarıda aytılǵanday talap etilgen aralıqqa sheginiwi kerek. Bunı dárhal orınlamaw tártip buzıwshılıq bolıp esaplanıwı hám sarı kartochka menen jazalanıwı múmkin.[11]

Oyındı qayta baslawdı hádden tıs keshiktirgen oyınshı eskertiw aladı.[12]

Soqqı beriwshiniń toptı basqa oyınshı tiymegenshe ekinshi márte tiyiwi qaǵıyda buzıwshılıq bolıp esaplanadı; bul jaǵdayda qorǵanıwshı komandaǵa buzıwshılıq bolǵan jerden janapay erkin soqqı beriledi,[13] eger ekinshi tiyiw qolǵa tiyiw sıyaqlı awır buzıwshılıq bolmasa, bul jaǵdayda qorǵanıwshı komandaǵa tuwrıdan erkin soqqı beriledi.

Múyesh soqqısın orınlaw hám qorǵanıw taktikaları

Liverpul (qızıl) oyınshıları Chelsidiń (kók) múyesh soqqısınan qorǵanıwǵa tayarlanıp atır.
Belgiyanıń Eden Azarı (shep tárepte, sarı) 2018-jılǵı FIFA Jáhán chempionatında Angliyaǵa (qızıl) qarsı qısqa múyesh soqqısın orınlaw múmkinshiligine iye.

Keń tarqalǵan taktika - bir neshe hújimshiniń dárwaza aldında jaqın turıwı, sońınan múyesh soqqısın orınlawshı toptı olardıń bas penen dárwazaǵa kirgiziwi ushın jiberedi.

Qorǵanıwshı komanda toptıń qorǵanıwı ańsat bolǵan aymaqqa jiberiliwin májbúrlew maqsetinde oyınshılardan diywal payda etiwdi tańlawı múmkin. Degen menen, bul jiyi qollanılmaydı, óytkeni qorǵanıwshı oyınshılar top oyınǵa kirgizilgenshe onnan keminde 10 yard aralıqta turıwı kerek.

Qorǵanıwshı komanda sonday-aq dárwazamannan tısqarı dárwazanı qosımsha qorǵaw ushın bir yaki eki dárwaza baǵanasınıń qasına oyınshı qoyıw-qoymawdı tańlawı múmkin. Dárwaza baǵanasınıń qasına oyınshı qoyıwdıń mánisi - dárwaza maydanınıń kóbirek qorǵalıwın támiyinleydi hám ofsayd duzaǵın qoyıw múmkinshiligin joǵaltpaydı, óytkeni múyesh soqqısınan keyingi birinshi tiyisiwde ofsayd qollanılmaydı, hám bul dárwazamannıń turǵan ornı hám/yamasa jetiw múmkinshiligin tolıqtıradı.

Qorǵanıwshı komanda jáne de múyesh soqqısın qorǵaw ushın qansha oyınshı kerek ekenin sheshiwi kerek. Komandalar barlıq oyınshıların qorǵanıw maydanına shegindiriwi múmkin, biraq bul top qaytarıp alınǵan jaǵdayda qarsı hújim etiw múmkinshiligin azaytadı hám sonıń nátiyjesinde, hújim etip atırǵan tárepke dárwazaǵa hújim etiwge kóbirek oyınshı jiberiwge múmkinshilik beredi. Barlıq oyınshılardı qorǵanıw maydanına shegindiriw jáne de eger top dáslepki kese pastan keyin shıǵarılsa, hújim etip atırǵan komandanıń toptı qayta iyelep alıwı hám jańa hújim baslawı itimal ekenin ańlatadı.

Eger múyesh soqqısı sıyaqlı standart jaǵday oyınnıń aqırǵı minutlarında bir gol ayırma menen utılıp atırǵan komandaǵa berilse hám bunnan keyin gol jiberiw áhmiyetsiz bolsa (mısalı, nokaut turnirinde), komanda barlıq oyınshıların, sonıń ishinde dárwazamanın da, hújimge jiberiwi múmkin.

Adam qorǵawı hám aymaqlıq qorǵaw

Múyesh soqqıların qorǵawda qollanılatuǵın eki keń tarqalǵan strategiya adam qorǵawı hám aymaqlıq qorǵaw dep ataladı. Adam qorǵawında hár bir qorǵanıwshı oyınshıǵa múyesh soqqısı waqtında bir hújimshi oyınshını qorǵaw tapsırıladı, olardıń maqseti hújimshi oyınshınıń toptı bası menen urıwına jol qoymaw boladı. Ekinshi taktika, aymaqlıq qorǵawda, hár bir oyınshıǵa shtraf maydanınıń belgili bir bólegin (olardıń «zonasın») qorǵaw tapsırıladı. Aymaqlıq qorǵawdaǵı oyınshılardıń maqseti - eger top olardıń aymaǵına kirse, onı birinshi bolıp jetip, hújimshi oyınshı jetpesten burın qáwipli aymaqtan shıǵarıp jiberiw.

Alternativ taktikalar

Soqqı beriwshi kese pas beriwdiń ornına, hújimshi komanda ushın alternativ strategiya - qısqa múyesh soqqısı. Top soqqı beriwshige jaqın turǵan oyınshıǵa berilip, dárwazaǵa jaqınlasıw ushın jaqsıraq múyesh ámelge asırıladı.

Waqıttı sozıwǵa háreket etip atırǵan komandalar hújim etiwdiń ornına toptı maydannıń múyeshinde múmkinshilik bolǵanınsha uzaq uslap turıwı múmkin.

Múyesh soqqısınan tuwrı gol urıw: Olimpiko gol

Sesareo Onzari Argentina ushın Urugvayǵa qarsı Estadio Sportivo Barrakasta gol urdı. Bul 1924-jılı múyesh soqqısınan tuwrı urılǵan birinshi gol edi.

Eger soqqıǵa jetkilikli burılıs berilse hám/yamasa samal dárwazaǵa qaray esip tursa, múyesh soqqısınan gol urıw múmkin. Eger múyesh soqqısınan gol urılsa, ádette dárwazaman ayıplı dep esaplanadı.[14]

Bunday gol Olimpiada golı yamasa Olimpiko gol dep ataladı. 1924-jıl 14-iyunda IFAB bunday usılda gol urıwdı rásmiy túrde nızamlastırdı; usınday birinshi gol 1924-jıl 2-oktyabrde Argentinalı Sesareo Onzari tárepinen jańa ǵana 1924-jılǵı Olimpiada chempionı bolǵan Urugvayǵa qarsı urıldı.[15][16]

On jıllar dawamında inglis tilinde sóylesiwshiler ulıwma «Olympic goal» terminin qollandı. Biraq XXI ásirde Latın Amerikasında keń qollanılatuǵın ispan hám portugal tilindegi «gol olímpico» termininen kelip shıqqan «Olimpico goal» termininiń qollanılıwı arttı. Maks Bretos onı AQSHtaǵı Fox Soccer Channel kanalında qollandı, bul sol jerdegi sport mádeniyatına latın amerikalılardıń tásirin kórsetedi. 2020-jılǵı Tokio Olimpiadasınıń qola medal ushın oyınında Megan Rapinoeniń golı haqqında derlik barlıq xabarlarda ol «Olimpiko gol» dep ataldı.

Belgili mısallar

  • FIFAnıń aytıwınsha, múyesh soqqısınan birinshi gol 1924-jıl 21-avgustta Shotlandiyada Billi Alston tárepinen urılǵan bolsa da, haqıyqatında, Alstonnıń golı eki kúnnen keyin 1924-jıl 23-avgustta bas penen urılǵan edi. Sol kúni Alston Shotlandiya ekinshi divizionınıń matchında «Sent-Bernards» komandası atınan «Albion Rovers» komandasına qarsı gol urdı.
  • Angliyada dizimge alınǵan birinshi Olimpiko gol 1924-jıl 11-oktyabrde «Xaddersfild Taun» komandasınıń oyınshısı Billi Smit tárepinen urıldı.
  • Portugaliyalı futbolshı Juan Morais 1964-jılǵı Evropa Kubogı jeńimpazları kubogınıń finalında «Sporting» (Lissabon) komandası ushın múyesh soqqısınan tuwrı gol urdı, aqırında bul matchtıń hám kuboktıń táǵdirin sheshti.
  • Stiv Stonton Irlandiya Respublikası ushın eki Olimpiko gol urdı: birinshi ret 1992-jılǵı AQSH Kubogında Portugaliyaǵa qarsı (1992-jıl 7-iyun), ekinshi ret 1994-jılǵı Jáhán chempionatınıń saylaw turnirinde Arqa Irlandiyaǵa qarsı 1993-jıl 31-martta.[17][18]
  • AQSHtan Megan Rapinoe Olimpiada oyınlarında birinshi Olimpiko goldı 2012-jılǵı hayallar arasındaǵı yarım final matchında Kanadaǵa qarsı urdı,[19] sonıń menen birge 2020-jılǵı qola medal ushın matchta Avstraliyaǵa qarsı da urdı.[20]
  • Erler arasındaǵı Jáhán chempionatında birinshi Olimpiko gol 1962-jılǵı turnirdiń topar basqıshında Kolumbiya menen Sovet Awqamı arasındaǵı matchta Markos Koll tárepinen urıldı,[21][22] biraq Kubadan kelgen jańa xabarlarǵa qaraǵanda, Xose Magrinya bunı 1938-jılı-aq Rumıniyaǵa qarsı oyında iske asırǵan eken.[23]
  • 2012-jıldıń yanvar ayında Pol Ouens kúshli samaldan paydalanıp, Irlandiya Premer-ligasında «Kolreyn» komandasınıń «Glenavon»dı 3:1 esabı menen jeńgen oyınınıń ekinshi yarımında eki goldı tuwrı múyesh soqqısınan urdı.[24]
  • 2015-jılǵı AFF Hayallar chempionatında Vetnamnıń óz maydanında Malayziyanı 7:0 esabı menen jeńgen oyınında Nguen Txi Tuyet Dung eki goldı hár eki tárepten hám hár eki ayaǵı menen tuwrı múyesh soqqısınan urdı. Ol jáne bir Olimpiko goldı 2022-jılǵı AFK Hayallar Aziya kubogında aymaqlıq básekilesi Myanmaǵa qarsı oyında urdı.
  • 2019-jılǵı FIFA Hayallar Jáhán chempionatında Elis Kellond-Nayt Avstraliya ushın 83-minutta tuwrı múyesh soqqısınan gol urıp, esaptı Norvegiya menen 1:1 ge teńlestirdi. Keyin Norvegiya penaltiler seriyasında jeńiske eristi.
  • «Melburn Viktori» komandası 2021-jılǵı W-Liga úlken finalın Kira Kuni-Kross 120-minutta tuwrı múyesh soqqısınan gol urǵannan keyin jeńip aldı.[25][26]
  • Moxsin Ál-Xaldi 2022-jılǵı FIFA Jáhán chempionatına qatnasıw ushın úshinshi basqısh kvalifikaciyasında Vetnamǵa qarsı oyında tuwrı múyesh soqqısınan gol urıp, Omandı alǵa shıǵardı. Ol Qıtayǵa qarsı oyında jáne bir usınday gol urıwı múmkin edi, biraq Amjad Ál-Xartidiń topqa azǵana tiyip ketiwi buǵan kesent etti.
  • «Manchester Yunayted» hayallar komandasınıń yarım qorǵawshısı Keyti Zelem 2022-jıldıń 6-martında FA Hayallar Super ligasında «Lester Siti»ge qarsı 4:0 esabı menen jeńiske erisken oyında eki Olimpiko gol urdı.
  • Duglas Luis 2022-jıldıń 31-avgustında Premer-ligada «Aston Villa»nıń «Arsenal»ǵa 2:1 esabı menen jeńilgen oyınında tuwrı múyesh soqqısınan gol urdı. Bul onıń bir hápte ishinde tuwrı múyesh soqqısınan urǵan ekinshi golı edi, bunnan aldın ol EFL Kubogında «Aston Villa»nıń «Bolton Uonderers»tı 4:1 esabı menen jeńgen oyınında da usınday gol urǵan edi.
  • Kler Emsli 2023-jıldıń 23-mayında Milliy Hayallar Futbol ligasınıń «Endjel Siti» menen «OL Reyn» arasındaǵı oyınında tuwrı múyesh soqqısınan gol urdı, biraq oyın 4:1 esabı menen jeńiliw menen tamamlandı.[27]
  • Keyti Makkeyb 2023-jıldıń 26-iyulında FIFA Hayallar Jáhán chempionatınıń topar basqıshında Irlandiya komandasınıń Kanadaǵa 1:2 esabı menen jeńilgen oyınında tuwrı múyesh soqqısınan gol urdı.
  • Tristan Borxes 2023-jılǵı Kanada Premer-ligasınıń finalında qosımsha waqıtta Olimpiko gol urıp, «Forj» komandasına «Kavalri»di 2:1 esabı menen jeńip, liga chempionlıǵın qolǵa kirgiziwge járdem berdi.[28]
  • Djeyms Uord-Prouz 2024-jıldıń 6-aprelinde Premer-ligadaǵı «Vest Xem Yunayted» penen «Vulverxempton Uonderers» arasındaǵı oyında Olimpiko gol urıp, komandasınıń 2:1 esabı menen jeńisine járdem berdi.
  • Kristian Pulishich 2024-jıldıń 22-oktyabrinde UEFA Chempionlar ligasında «Milan»nıń «Bryugge»ni 3:1 esabı menen jeńgen oyınında Olimpiko gol urdı.[29]
  • Son Xın Min 2024-jıldıń 19-dekabrinde Liga Kubogınıń sherek finalında «Tottenxem Xotspur»dıń «Manchester Yunayted»ti 4:3 esabı menen jeńgen oyınında tórtinshi gol sıpatında Olimpiko urdı.[30]
  • Mateus Kunya 2024-jıldıń 26-dekabrinde Premer-ligada «Vulverxempton Uonderers»tıń «Manchester Yunayted»ti 2:0 esabı menen jeńgen oyınında Olimpiko gol urdı.[31]
  • Neymar 2025-jıldıń 23-fevralında Kampeonato Paulista turnirinde «Santos»tıń «Inter de Limeyra»nı 3:0 esabı menen jeńgen oyınında Olimpiko gol urdı.[32]

Oyındı qayta baslawdıń múyeshi, ózine gol urıwdıń ornına

Oyındı qayta baslawdıń kópshilik usılları oyındı qayta baslawdan keyin birden ózine gol urıwǵa ruqsat bermeydi; eger top tuwrı dárwazaǵa kirse, onıń ornına múyesh beriledi. Bul qaǵıyda mına jaǵdaylarda qollanıladı: oyındı baslaw, dárwazadan urıw, toptı jerge taslaw, shetten kirgiziw, múyeshten urıw hám erkin urıw (tuwrıdan-tuwrı yamasa janapay). Bunday waqıyalar júdá siyrek boladı hám geypara jaǵdaylarda ádetten tıs yamasa ayrıqsha jaǵdaylardı talap etedi (mısalı, múyeshten urılǵan top maydannıń pútkil uzınlıǵı boyınsha júrip, basqa oyınshılar tiygizbesten urıwshınıń óz dárwazasına kiriwi kerek).

1983–84-jıllardaǵı Inglis Úshinshi divizionı oyınında, Uolli Daunzdıń erkin urıwdan bergen pasın saq bolmaǵan Deyv Bizant qabıl ete almaǵanda, «Milluoll»ǵa «Uimbldon»ǵa qarsı múyeshtiń ornına nadurıs túrde gol esaplanǵan.[33] 2002–03-jıllardaǵı FA Premer-ligası oyınında, Olof Mellbergtiń shetten kirgizgen pasın «Aston Villa»nıń dárwazamanı Piter Enkelman qabıl ete almay qalǵanda, «Birmingem Siti» óz jergilikli básekilesine qarsı gol urdı. Enkelman ashıq aydın túrde táshwishlenip, keyin topqa tiymegenin hám goldıń esaplanbawı kerekligin ayttı. Onıń reakciyası tóreshi Devid Ellereyge Enkelmannıń topqa azǵana tiygenin kórsetken bolıwı múmkin; trener Grem Teylor bunıń Enkelmannıń múyesh qaǵıydasın bilmegenin kórsetetuǵının ayttı, biraq Enkelman bunı biykarladı.[34][35][36]

Tariyxı

Alǵı sóz

1895-jılı Tomas M.M. Xemi tárepinen salınǵan «Múyesh soqqısı» atlı súwret, 1895-jılǵı «Sanderlend» hám «Aston Villa» arasındaǵı matchtı sáwlelendiredi.
Hár jılǵı Oksford penen Kembridj arasındaǵı matchtaǵı múyesh soqqısı (1905-jılı járiyalanǵan fotosúwret)

Futbol Associaciyasınıń dáslepki 1863-jılǵı qaǵıydaları boyınsha, dárwaza sızıǵınan artqa urılǵan top házirgi regbidegidey qabıl etilgen: eger hújim qılıwshı oyınshı toptı birinshi bolıp jerge tiygizse, hújim qılıwshı komandaǵa dárwazaǵa erkin urıw berilgen (regbidegi konversiyaǵa uqsas), al eger qorǵanıwshı oyınshı toptı birinshi bolıp jerge tiygizse, qorǵanıwshı komandaǵa dárwazadan urıw berilgen. Keyin bul qaǵıydalar ápiwayılastırılıp, 1867-jılǵa kelip qaysı komanda topqa tiygenine qaramastan, barlıq jaǵdaylarda dárwazadan tebiw beriletuǵın boldı.

Bul dáwirde Sheffild átirapındaǵı klublar futboldıń óz ayrıqsha túrin oynaǵan. Jańadan qurılǵan Sheffild Futbol Associaciyası tárepinen 1867-jıldıń mart ayınıń basında járiyalanǵan nızamlarda uqsas qaǵıyda bar edi: qaysı komanda topqa tiygenine qaramastan, top dárwaza sızıǵınan ótken hár bir jaǵdayda dárwazadan tebiw berilgen.

Bul erte qaǵıydalardaǵı bir másele 1867-jılǵı FA jıynalısında aytılǵan:[37]

Bir tárep ekinshi tárepke qaraǵanda anaǵurlım hálsizirek bolǵan jaǵdayda, oyınshılar qasaqana toptı óz dárwaza sızıqlarınıń artına jiberiw arqalı (geypara jaǵdaylarda onı ózleri sol jerge tebiw arqalı) kóp waqıt joǵaltqan, ásirese waqıtqa qarsı oynaǵanda.

Sheffild qaǵıydalarına kirgiziliwi

Múyesh bayraǵınan toptı oyınǵa kirgiziw haqqındaǵı erte nızam álleqashan Sheffild Mexanikler Futbol Klubı tárepinen 1865-66-máwsimde qollanılǵan edi:[38]

Top sızıqtan shıqqanda, oǵan birinshi tiygen tárep onı sızıqtıń shetine, ol shıqqan jerge alıp keliwi hám keminde altı yard tuwrı ılaqtırıwı kerek, hám ol hesh bir oyınshıǵa tiymey turıp jerge tiyiwi kerek, tek dárwaza tárepten shıǵarılǵan jaǵdayda ǵana ol múyesh bayraǵına alıp barılıp, sol jerden oyınǵa kirgiziliwi kerek.

Múyesh soqqısınıń ózi 1867-jıldıń 22-martında járiyalanǵan «Sheffild Deyli Telegraf» gazetasınıń redaktorına jazılǵan xatta usınılǵan. «Ruj» laqabı menen jazǵan avtor sol waqıttaǵı qaǵıydanıń «ádepsiz hám namıssız oyınǵa úlken túrtki etiwshi kúsh ekenin, sebebi qorǵanıwshı tárep ushın toptıń óz dárwaza sızıǵınan ótiwine jol qoyıw anıq paydalı ekenin, olarda erkin urıwdıń úlken artıqmashlıǵı bar» ekenin aytqan. Bunıń ornına, Ruj bılay dep usınıs bergen: «top dárwaza sızıǵınıń artına urılǵanda, oyınshılar sızıqqa qaray juwırıwı kerek, al sızıqqa birinshi jetken tárep eń jaqın múyesh bayraǵınan toptı oyınǵa kirgiziwi kerek».[39]

Múyesh soqqısı keyingi jılı Sheffild futbolına engizildi, bul Norfolk F.K. usınǵan qaǵıyda ózgerisi nátiyjesinde boldı. 1868-jıldıń oktyabr ayında qabıl etilgen nızam bılay edi:

Top dárwazanıń sızıǵınan asıp ketkende, ol qaysı táreptiń dárwazasınıń artına ketken bolsa, sol tárep onı óz dárwazasınıń shegarasınan altı yard ishte turıp oyınǵa kirgiziwi kerek. Toptı usılay oyınǵa kirgizetuǵın tárep onı qálegen usılda ádil urıwǵa haqılı; qarsılas tárep topqa altı yardtan jaqın keliwine ruqsat etilmeydi. Top dárwaza sızıǵınıń artına ketkende, onı shıǵarǵan tárepke qarsı táreptiń oyınshısı onı eń jaqın múyesh bayraǵınan oyınǵa kirgizedi; top urılǵanǵa shekem hesh bir oyınshınıń oǵan altı yardtan jaqın keliwine ruqsat etilmeydi.

Múyesh soqqısınıń bul Sheffild formasınıń házirgi versiyasınan eki áhmiyetli ayırmashılıǵı bar edi:

  • Múyesh soqqısı hújimshi yaki qorǵanıwshı tárepke beriliwi múmkin edi, bul toptı dárwaza sızıǵınıń artına qaysı komanda urǵanına baylanıslı edi.
  • Top tuwrı kese sızıqtıń ústinen ketkende, qaysı komanda urǵanına qaramastan, qorǵanıwshı komandaǵa dárwazadan urıw huqıqı beriletuǵın edi.

Sheffild klubları múyesh soqqısınıń usı formasın 1877-jılı Futbol Associaciyasınıń qaǵıydaların tolıq qabıl etkenge shekem saqlap qaldı.

Associaciyalıq futbolǵa engiziliwi

1872-jılı Sheffild Associaciyası múyesh soqqısın Futbol Associaciyasınıń kodeksine tabıslı túrde engizdi. Jańa FA qaǵıydası joqarıda aytılǵanday Sheffild qaǵıydası menen birdey edi.

1873-jılǵı ózgerisler

Keyingi jılı, 1873-jılı, FA qaǵıydası Greyt Marlou FK usınısı boyınsha tiykarınan házirgi formasına qayta jazıldı:

  • Hújimshi komanda toptı dárwaza sızıǵınıń artına urǵanda, qorǵanıwshı komandaǵa dárwazadan urıw huqıqı berildi.
  • Qorǵanıwshı komanda toptı dárwaza sızıǵınıń artına urǵanda, hújimshi komandaǵa múyeshten urıw huqıqı berildi.

1873-jılǵı FA qaǵıydasında bılay delingen:

«Eger top qarsılas táreptiń bir oyınshısı tárepinen dárwaza sızıǵınıń artına urılsa, ol qaysı komandanıń dárwaza sızıǵınıń artına ketken bolsa, sol komandanıń qálegen oyınshısı tárepinen eń jaqın dárwaza baǵanasınan altı yard ishte turıp oyınǵa kirgiziledi; biraq eger ol óz dárwaza sızıǵı bolǵan táreptiń bir oyınshısı tárepinen urılsa, qarsılas táreptiń oyınshısı onı eń jaqın múyesh bayraǵı baǵanasınan oyınǵa kirgizedi. Eki jaǵdayda da hesh bir basqa oyınshınıń top urılǵanǵa shekem oǵan altı yardtan jaqın keliwine ruqsat etilmeydi.»

Keyingi rawajlanıwlar

Ataması

«Múyesh soqqısı» ataması birinshi ret 1883-jılǵı nızamlarda payda boldı. Bunnan aldın «múyesh bayraǵınan tebiw» sóz dizbegi qollanılǵan (1875).

Soqqınıń ornı

1874-jılı soqqını múyesh bayraǵınıń ózinen emes, al onnan bir yard ishinen turıp orınlawǵa ruqsat etildi.

Basqa oyınshılardıń ornı

Dáslep, múyesh soqqısı waqtında barlıq basqa oyınshılarǵa toptan altı yard uzaqlıqta turıw talap etildi; 1888-jılı bul barlıq qarsılas oyınshılarǵa ózgertildi. 1913 hám 1914-jıllarda aralıq altı yardtan on yardqa kóbeytildi.[40][41][42] 2006-jılı minimal aralıq toptan emes, al múyesh maydanshasınan on yard etip belgilendi.[43]

Toptı oyınǵa kirgiziw

1905-jılı top oyınǵa kirgizilmesten aldın «tolıq aylanıwı yamasa óziniń sheńberiniń uzınlıǵın júrip ótiwi» kerek dep belgilendi. 1997-jılı bul talap alıp taslandı: top tebilip hám qozǵalǵan hámme waqıtta oyınǵa kirgizildi.[44] 2016-jılı top «anıq» qozǵalıwı kerek dep belgilendi.[45]

Múyesh soqqısınan offsayd

1872-jılı birinshi ret engizilgende, múyesh soqqısı tek múyesh bayraǵınıń ózinen orınlanıwı kerek edi, bul hújimshi oyınshınıń tikkeley múyesh soqqısınan ofsayd jaǵdayında bolıwın múmkin emes etti. 1874-jılı soqqını múyesh bayraǵınan bir yardqa shekem alıslıqtan orınlawǵa ruqsat etildi, bul oyınshınıń toptan aldında turıp ofsayd jaǵdayında bolıw múmkinshiligin ashtı. 1882-jıldıń dekabr ayında ótkerilgen Xalıqaralıq futbol konferenciyasında oyınshınıń múyesh soqqısında ofsayd halatında bolmawı kelisip alındı; bul ózgeris 1883-jılı Oyın nızamlarına kirgizildi.

Múyesh soqqısınan gol urıw

1872-jılı birinshi ret engizilgende, múyesh soqqısınan tikkeley gol urıwǵa sheklew joq edi. 1875-jılı bul qadaǵan etildi, biraq keyinirek 1924-jıldıń 14-iyunında ótkerilgen Xalıqaralıq futbol associaciyaları keńesiniń (IFAB) jıynalısında keyingi máwsimnen baslap nızamlastırıldı hám házir Olimpiko gol dep ataladı.[46] 1997-jılı nızamlarǵa múyesh soqqısınan tikkeley óz dárwazasına gol urıw múmkinshiligin saplastırıw ushın ózgerisler kirgizildi.[47]

Múyesh soqqısınan topqa eki márte tiyiw

Dáslebinde 1872-jılı engizilgende, múyesh soqqısınan driblingke sheklew joq edi. 1875-jılı bul ózgertildi: oyınshıǵa múyesh soqqısın orınlaǵannan keyin, top basqa oyınshıǵa tiymesten aldın topqa qayta tiyiw qadaǵan etildi.

1924-jılı bul sheklew abaysızda alıp taslandı, múyesh soqqısınan tikkeley gol urıwǵa ruqsat beriwshi nızam ózgerisiniń kútilmegen nátiyjesi sıpatında.[48] Bul múmkinshilikti sol jıldıń 15-noyabrinde Arsenalǵa qarsı oyında Everton qanat hújimshisi Sem Chedjzoy paydalandı.[49] Noyabr ayınıń aqırında Xalıqaralıq futbol associaciyaları keńesi driblingtiń qaytadan qadaǵan etilgeni haqqında shúgıl kórsetpeler shıǵardı.[50] Nızam keńestiń kelesi jıllıq jıynalısında, 1925-jılı driblingti qadaǵan etiw ushın rásmiy túrde ózgertildi.[51][52]

Qaǵıydanı buzǵanı ushın jaza

1882-jılı múyesh soqqısın orınlaǵan oyınshı toptı basqa oyınshı tiymegenshe qayta tiygeni ushın janapay erkin soqqı beriletuǵın boldı.

1905-jılı múyesh soqqısında hár qanday qaǵıyda buzılǵanı ushın janapay erkin urıw beriletuǵın boldı.

Bul jazalar 1924-jılı joqarıda aytılǵanday, abaysızda nızamlardan alıp taslandı. 1930-jılı eki jaza da qayta tiklendi.[53] 1973-jılı eki ret tiyiwden basqa qaǵıyda buzıwlar ushın jaza qayta tebiwge ózgertildi.[54]

Maydan belgileri

Bir yardlıq sherek sheńber maydan belgisi birinshi ret 1938-jılı Oyın Nızamlarında anıq kórsetilgen, biraq maydan sızılmasında 1902-jıldan baslap-aq payda bolǵan.[55] 1995-jılı Oyın Nızamları múyesh bayraǵınan 11 yard uzaqlıqta dárwaza sızıǵında qosımsha belgilerge ruqsat beriw ushın anıq ózgertildi, bul tóreshige múyesh soqqısınan minimal aralıqtı saqlawdı qadaǵalawǵa járdem berdi.[56] 2008-jılı usınday qosımsha belgilerge shetki sızıqlarına tuwrı múyeshli etip ruqsat berildi. (1977-jılı Shotlandiya futbol associaciyası usı maqsette 11 yard radiuslı sherek sheńber qosımsha maydan belgisin usınǵan edi, biraq bul usınıs qabıl etilmedi).[57]

Teń esaptı sheshiw quralı sıpatında qollanılıwı

1920-jıllardıń basında ayırım qayırqomlıq oyınları qayta oynawdan qashıw ushın múyesh soqqılardı teń esaptı sheshiw quralı sıpatında qollana basladı.[58] Oǵan juwap retinde, 1923-jılı oyın nızamlarına gol urıwdıń jalǵız esap alıw usılı ekenligi hám teń sanda gol urılǵan oyın teń tamamlanǵanı haqqında anıq kórsetpe kirgizildi. Soǵan qaramastan, Dublin Qala Kubogı (1960-jıllarǵa shekem) hám Dublin hám Belfast qalaaralıq Kubogı (1940-jıllarda) shıǵıp qalıw basqıshlarında múyesh soqqıları sanın teń esaptı sheshiw quralı sıpatında qollandı.[59][60] Múyesh soqqıların bunday maqsette qollanıw Xalıqaralıq Futbol Associaciyaları Keńesi tárepinen heshqashan tastıyıqlanbadı, al 1970-jılı XFAK penalti seriyasın teń esaptı sheshiwdiń tastıyıqlanǵan usılı sıpatında maqulladı.[61]

Derekler

  1. ↑ Westwood. «USWNT star Rapinoe stuns Matildas with 'Olimpico' goal from a corner in Olympic bronze match». Sporting News (5-avgust 2021-jıl). Qaraldı: 7-avgust 2021-jıl.
    Kelly. «What is an 'Olimpico' goal & which players have scored them?». Goal.com (5-avgust 2021-jıl).
  2. ↑ 2,0 2,1 «Laws of the Game 21/22». Qaraldı: 14-oktyabr 2021-jıl.
  3. ↑ «Laws of the Game 21/22». Qaraldı: 14-oktyabr 2021-jıl.
  4. ↑ «Laws of the Game 21/22». Qaraldı: 14-oktyabr 2021-jıl.
  5. ↑ «Laws of the Game 21/22». Qaraldı: 14-oktyabr 2021-jıl.
  6. ↑ «Laws of the Game 21/22». Qaraldı: 14-oktyabr 2021-jıl.
  7. ↑ «Laws of the Game: Law 17: Corner Kick: Procedure» (2019). Qaraldı: 22-sentyabr 2019-jıl.
  8. ↑ «Laws of the Game: Law 1: The Field of Play: The Corner Area» (2019). Qaraldı: 22-sentyabr 2019-jıl.
  9. ↑ «Laws of the Game: Law 1: The Field of Play: Field Markings» (2019). Qaraldı: 22-sentyabr 2019-jıl.
  10. ↑ «Laws of the Game: Law 17: Corner Kick: Offences and Sanctions» (2019). Qaraldı: 22-sentyabr 2019-jıl.
  11. ↑ «Laws of the Game: Law 12: Fouls and Misconduct: Disciplinary Action» (2019). 3-fevral 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 22-sentyabr 2019-jıl.
  12. ↑ «Laws of the Game 2019/20». IFAB. 3-iyun 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-fevral 2020-jıl.
  13. ↑ «Law 17 - The corner kick». Laws of the Game. FIFA. 8-oktyabr 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  14. ↑ Freddi. «Gol olimpico». When Saturday Comes (mart 2003). 24-noyabr 2009-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-noyabr 2009-jıl.
  15. ↑ «Getting to grips with the 'gol olímpico'». Off the ball. FIFA (2-yanvar 2015-jıl). 13-avgust 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-avgust 2017-jıl.
  16. ↑ Barnade. «El gol olímpico cumple 80» (es). Clarín (oktyabr 2004). Qaraldı: 17-noyabr 2009-jıl.
  17. ↑ McCarry. «It's exactly 20 years since Stan's corner-kick goal against Northern Ireland». The 42 (31-mart 2013-jıl).
  18. ↑ «Score direct fom a corner kick : Irish internationals Johnny Gavin & Steve Staunton» (31-dekabr 2022-jıl).
  19. ↑ Wahl, Grant (6 August 2012). „Olympics: USA vs Canada“. Sports Illustrated. 8 August 2012da túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25 August 2017. {{cite magazine}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem); Wahl, Grant (6 August 2012). „Unquiet American“. Sports Illustrated.
  20. ↑ Gastelum, Andrew (5 August 2021). „Megan Rapinoe Scores Olimpico Goal in Olympics to Help USWNT Win Bronze“. Sports Illustrated. Qaraldı: 5 August 2021.
  21. ↑ «Olympic goal scorer Marcos Coll dies aged 81».
  22. ↑ McVeigh, Niall (12 June 2018). "Golden Goal: Marcos Coll scores from a corner for Colombia v USSR (1962)". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/2018/jun/12/golden-goal-marcos-coll-scores-from-a-corner-for-colombia-v-ussr-1962. 
  23. ↑ «El Nuevo Blog del Futbol Cubano: El primer gol olímpico en la historia de los mundiales lo anoto un cubano y no un colombiano.». El Nuevo Blog del Futbol Cubano (23-may 2020-jıl). Qaraldı: 9-mart 2023-jıl.
  24. ↑ BartholomaeusBaer. «Paul Owens scores two direct corners in a game» (22-yanvar 2012-jıl). 22-dekabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  25. ↑ «Melbourne Victory score direct from corner to beat Sydney to W-League title». The Guardian (11-aprel 2021-jıl). Qaraldı: 22-noyabr 2021-jıl.
  26. ↑ «Melbourne Victory beat Sydney FC 1-0 to win W-League grand final in extra time». ABC News (11-aprel 2021-jıl). Qaraldı: 22-noyabr 2021-jıl.
  27. ↑ Staff and news service reports | news@scng. com. «OL Reign, Megan Rapinoe dice up Angel City FC» (en-US). Daily News (27-may 2023-jıl). Qaraldı: 23-mart 2024-jıl.
  28. ↑ Wharnsby. «Borges scores 'Olympico' goal as Forge FC completes comeback to win 4th CPL title». CBC Sports (28-oktyabr 2023-jıl). Qaraldı: 29-oktyabr 2023-jıl.
  29. ↑ «Pulisic scores 'Olimpico' goal for Milan in UCL» (en). ESPN.com (22-oktyabr 2024-jıl). Qaraldı: 22-oktyabr 2024-jıl.
  30. ↑ «Son scores direct from a corner as Tottenham beats Man United 4-3 in the English League Cup» (en). AP News (19-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 20-dekabr 2024-jıl.
  31. ↑ «Wolves pile misery on Man United after Bruno Fernandes red card» (en). ESPN (26-dekabr 2024-jıl). Qaraldı: 28-dekabr 2024-jıl.
  32. ↑ «Neymar silences jeering fans in Brazil with outrageous 'Olimpico' goal for Santos - 'They provoked me'» (en). TNTsports (23-fevral 2025-jıl). Qaraldı: 24-fevral 2025-jıl.
  33. ↑ Who Invented the Stepover?: and other crucial football conundrums, 7 November 2013. 
  34. ↑ "Freak goal stuns Taylor". BBC Sport. 17 September 2002. http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/2262629.stm. 
  35. ↑ Wrong side of the laws. November 2002. http://www.wsc.co.uk/the-archive/108-Referees/2724-wrong-side-of-the-laws. 
  36. ↑ "Enckelman: I knew the rules". TheGuardian.com. 17 September 2002. https://www.theguardian.com/football/2002/sep/17/newsstory.sport6. 
  37. ↑ The Football Association. 1867-03-02. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Football_Association_(Bell%27s_Life_in_London)_1867-03-02.png. 
  38. ↑ Rules in 1866. 22 February 1935. 
  39. ↑ To the editor of the Sheffield Daily Telegraph. 22 March 1867. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Letter_to_the_editor_(Sheffield_Daily_Telegraph)_1867-03-22.png. 
  40. ↑ «International Football Association Board: 1913 Minutes of the Annual General Meeting».
  41. ↑ «International Football Association Board: 1914 Minutes of the Annual General Meeting».
  42. ↑ The Laws of 1913 are ambiguous: Law 7, which governs goal-kicks and corner-kicks, states "an opponent shall not be allowed within six yards of the ball until it is kicked off"; but Law 10, which governs several types of set-piece kicks, was changed to state that "the kicker's opponents shall not approach within 10 yards of the ball until the kick is taken". The Football Association used the new 10-yard rule for goal-kicks and corner-kicks during the 1913-14 season, while the Scottish Football Association used the older 6-yard rule -- see The New Free Kick Law. 6 October 1913.  This ambiguity was resolved in 1914 by requiring a 10-yard radius in both laws.
  43. ↑ «Agenda of the 120th Annual General Meeting of the International Football Association Board» (2006). Qaraldı: 13-yanvar 2020-jıl.
  44. ↑ «International Football Association Board: 1997 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 3-dekabr 2019-jıl.
  45. ↑ «IFAB: Law Changes 2016-17». 15-iyun 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-dekabr 2019-jıl.
  46. ↑ «Minutes of the AGM of the IFAB». SSBRA (14-iyun 1924-jıl). 16-iyun 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 29-noyabr 2009-jıl.
  47. ↑ «International Football Association Board: 1997 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 8-oktyabr 2018-jıl.
  48. ↑ «International Football Association Board: 1924 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 16-oktyabr 2018-jıl.
  49. ↑ That Corner Kick Rule. 19 November 1924. 
  50. ↑ Corner Kick Ruling. 29 November 1924. 
  51. ↑ Off-Side Change Carried. 23 June 1925. 
  52. ↑ «International Football Association Board: 1925 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 16-oktyabr 2018-jıl.
  53. ↑ «International Football Association Board: 1930 Minutes of the Annual General Meeting». — „LAW 10 (last sentence) Re-insert the words 'corner kick'“. Qaraldı: 27-dekabr 2019-jıl.
  54. ↑ «International Football Association Board: 1973 Minutes of the Annual General Meeting». — „For any other infringement the kick shall be retaken“. Qaraldı: 27-dekabr 2019-jıl.
  55. ↑ «International Football Association Board meeting 1902». www.englandfootballonline.com.
  56. ↑ «International Football Association Board: 1995 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 13-yanvar 2020-jıl.
  57. ↑ «International Football Association Board: 1977 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 13-yanvar 2020-jıl.
  58. ↑ En Passant. 1923-04-02. 
  59. ↑ Farrell. «The 1945 Inter-City Cup: War, Goals, Controversy and death by corner kicks». Bohemian FC (1-oktyabr 2015-jıl). Qaraldı: 16-avgust 2017-jıl.
  60. ↑ DeLoughry. «Ireland - Dublin City Cup Winners». Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (28-may 2015-jıl). Qaraldı: 16-avgust 2017-jıl.
  61. ↑ «International Football Association Board: 1970 Minutes of the Annual General Meeting». Qaraldı: 24-yanvar 2019-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Múyesh_soqqısı&oldid=121275» saytınan alınǵan