Maǵlıwmatlardı saqlaw
Maǵlıwmat saqlaw (ingl. Data storage) ‒ informaciyanı (maǵlıwmattı) saqlaw ortalıǵına jazıw (saqlaw) bolıp tabıladı. Qolda jazıw, fonografiyalıq jazıw, magnitlik lenta hám optikalıq disklerdiń barlıǵı saqlaw ortalıqlarınıń mısalları bolıp tabıladı. Ayırım adamlar RNK hám DNK sıyaqlı biologiyalıq molekulalardı maǵlıwmat saqlaw dep esaplaydı.[1] Jazıw derlik hár qanday energiya túri menen ámelge asırılıwı múmkin. Elektron maǵlıwmat saqlaw maǵlıwmatlardı saqlaw hám qayta alıw ushın elektr energiyasın talap etedi.
Cifrlı, mashina oqıy alatuǵın ortalıqta maǵlıwmat saqlaw ayırım jaǵdaylarda cifrlı maǵlıwmat dep ataladı. Kompyuter maǵlıwmatların saqlaw - ulıwma maqsetli kompyuterdiń tiykarǵı funkciyalarınıń biri. Elektron hújjetler qaǵaz hújjetlerge qaraǵanda ádewir az orın iyeleydi.[2] Shtrix-kodlar hám magnitlik sıya menen belgilewdi tanıw (MICR) - qaǵazǵa mashina oqıy alatuǵın maǵlıwmatlardı jazıwdıń eki usılı.
Jazba ortalıǵı - bul informaciyanı saqlaytuǵın fizikalıq material. Jańadan dóretilgen informaciya tarqatıladı hám tórt saqlaw ortalıǵında - baspa, film, magnit hám optikalıq - saqlanıwı múmkin, sonday-aq tórt informaciya aǵımında - telefon, radio hám televidenie[3] hám Internette kóriwge yaki esitiwge, sonday-aq tikkeley baqlawǵa boladı. Cifrlı informaciya elektron ortalıqlarda kóp túrli jazba formatlarında saqlanadı.
Elektron ortalıqlarda, maǵlıwmatlar hám jazba ortalıqları geyde "baǵdarlama" dep ataladı, biraq bul sóz ádette kompyuter baǵdarlamaların súwretlew ushın qollanıladı. (Dástúrli óner) statikalıq ortalıqlarda, boyawlar sıyaqlı óner materialları hám úskene, hám ortalıq dep esaplanıwı múmkin, sebebi úskeneniń mum, kómir yaki por materialı ortalıqtıń betiniń bir bólegine aylanadı.
Ayırım jazba ortalıqları ya dizayn boyınsha, ya tábiyatı boyınsha waqıtsha bolıwı múmkin. Waqıtasha organikalıq birikpeler qorshaǵan ortalıqtı saqlaw ushın yaki maǵlıwmatlardı waqıt ótiwi menen joǵaltıw ushın qollanılıwı múmkin. Tútin signalları yamasa aspanǵa jazıw sıyaqlı maǵlıwmatlar tábiyatı boyınsha waqıtsha. Ózgeriwsheńlikke baylanıslı, gaz (mısalı, atmosfera, tútin) yaki kól sıyaqlı suyıqlıq beti, eger ulıwma esapqa alınsa, waqıtsha jazba ortalıǵı dep esaplanıwı múmkin.
Global sıyımlılıq, cifrlastırıw hám tendenciyalar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]2003-jılǵı UC Berkeley esabatında 2002-jılı shama menen bes ekzabayt jańa informaciya óndirilgeni hám bul maǵlıwmatlardıń 92% qattı disklerde saqlanǵanı bahalanǵan. [4] Bul 2000-jılı islep shıǵarılǵan maǵlıwmatlardan eki ese kóp edi. 2002-jılı telekommunikaciya sistemaları arqalı berilgen maǵlıwmatlar kólemi shama menen 18 ekzabayttı quradı - bul turaqlı yadta jazılǵannan úsh yarım ese kóp. 2002-jılı telekommunikaciyalanǵan informaciyanıń 98% telefon qońırawlarınan ibarat boldı. Izertlewshilerdiń jańadan saqlanǵan informaciyanıń (qısılmaǵan) ósiw pátiniń eń joqarı bahası jılına 30% ten astı.
Sheklengen izertlewde, International Data Corporation 2007-jılı cifrlı maǵlıwmatlardıń ulıwma kólemi 281 ekzabayt bolǵanın hám óndirilgen cifrlı maǵlıwmatlardıń ulıwma kólemi birinshi ret global saqlaw sıyımlılıǵınan asıp ketkenin bahaladı.[5]
2011-jılǵı Science Magazine maqalasında 2002-jıl informaciyanı saqlaw ushın cifrlı dáwirdiń baslanıwı dep bahalandı: bul dáwirde analog saqlaw qurılmalarına qaraǵanda cifrlı saqlaw qurılmalarında kóbirek informaciya saqlanadı. 1986-jılı dúnyanıń informaciyanı saqlaw qábiletiniń shama menen 1% cifrlı formatta bolǵan; bul 1993-jılǵa kelip 3% ke, 2000-jılǵa kelip 25% ke hám 2007-jılǵa kelip 97% ke ósti. Bul sanlar 1986-jılı úsh qısılǵan ekzabayttan kem hám 2007-jılı 295 qısılǵan ekzabaytqa tuwrı keledi. Cifrlı saqlaw kólemi shama menen hár úsh jılda eki ese arttı.[6]
2023-jılı shama menen 120 zettabayt maǵlıwmat payda boladı dep bahalanbaqta, bul 2010-jılǵa salıstırǵanda 60 ese kóp, hám 2025-jılǵa kelip 181 zettabaytqa deyin ósedi dep kútilmekte.[7]
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ Hubert. „DNA seen through the eyes of a coder“ (9-yanvar 2021-jıl). Qaraldı: 12-sentyabr 2022-jıl.
- ↑ Rotenstreich. „The Difference between Electronic and Paper Documents“. George Washington University. 20-fevral 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-aprel 2016-jıl.
- ↑ Lyman. „HOW MUCH INFORMATION 2003?“. UC Berkeley, School of Information Management and Systems (23-oktyabr 2003-jıl). 8-dekabr 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-noyabr 2017-jıl.
- ↑ Maclay. „Amount of new information doubled in last three years, UC Berkeley study finds“. University of California, Berkeley (28-oktyabr 2003-jıl). Qaraldı: 7-sentyabr 2022-jıl.
- ↑ Theirer. „IDC's "Diverse & Exploding Digital Universe" report“ (14-mart 2008-jıl). Qaraldı: 14-mart 2008-jıl.
- ↑ Hilbert. „Video animation on The World's Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information from 1986 to 2010“ (15-iyun 2011-jıl). 18-yanvar 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi.
- ↑ Duarte. „Amount of Data Created Daily (2023)“ (3-aprel 2023-jıl). Qaraldı: 28-avgust 2023-jıl.