Metabolizm
Metabolizm bul ximiyalıq háreketler sisteması járdeminde tiri janlardıń basqa zatlardan, máselen azıq-awqattan kúsh (energiya) alıwı. Bul, máselen, kimnińdur qanday jiyilikte awqatlanıwına baylanıslı. Eger olar ash bolsa, olardıń zat almasıwı tez tómenlep ketedi. Metabolizm sińdiriw ham dem alıw hám t.b.larda qatnasatuǵın barlıq organlardı támiyinlew ushın energiyadan paydalanadı. Bul ómirlik protsesslerdi ámelge asırıw ushın qollanılǵan energiya muǵdarı "Tiykarǵı zat almasıw tezligi" dep ataladı. Organizm qansha úlken bolsa, onıń zat almasıw tezligide sonsha tómen boladı. Bunıń sebebi tómen kólemnıń maydanǵa qatnasında.