Mitoxondriya

Mitoxondriya (grekshe «mitos» — jip hám grekshe «xondro» — túyirtpekli (dánesheli) degen sózlerden alınǵan) — bir hám kóp kletkalı organizmlerdiń barlıq eukariot kletkalarında boladı. Mitoxondriyalardıń haywan hám ósimlik dúnyasında bunday keń tarqalıwı olardıń kletkada zárúr áhmiyetke iye ekenliginen derek beredi.Mitoxondriyalar hár qıylı formalarda: domalaq, jalpaq, cilindr tá riz li hám hátte jip tárizli kóriniste de ushırasadı. Olar 0,2 mkm den 15–20 mkm úlkenlikke iye. Jip tárizli formalarınıń uzini 15–20 mkm ge deyin baradı. Hár qıylı toqımalardaǵı mitoxondriyalardıń sanı birdey emes. Olardıń sanı kletkanıń funkcional iskerligine baylanıslı. Ushatuǵın quslardıń kókirek bulshıq etlerinde mito xond riya lar sanı ushpaytuǵın quslarǵa salıstırǵanda júdá kóp boladı. Mitoxondriya larda eki qabat: sırtqı hám ishki membranalar bar. Sırtqı membrana tegis, ishkisi bolsa búrmeli bolıp, kristallar dep ataladı. Kristallar membranasında júdá kóp fermentler jaylasqan. Olar energiya almasıwında qatnasadı. Mitoxondriyalar yarım avtonom organoid bolıp olardıń membranalar aralıq boslıǵında DNk, RNk hám ribosomalar boladı. Mitoxondriya bóliniw jolı menen kóbeyedi. Mitoxondriyalar bóliniwinen aldın olardıń DNksi eki ese artadı. Mitoxondriyalardıń tiykarǵı wazıypası energiya payda etiw, yaǵnıy ATF tı sintezlew bolıp esaplanadı.