Modelge tiykarlanǵan arxitektura

Modelge tiykarlanǵan arxitektura (MDA) ‒ bul programmalıq támiynat sistemaların islep shıǵıw ushın programmalıq támiynattı proektlestiriw usılı. Ol modeller retinde súwretlengen specifikaciyalardı strukturalastırıw ushın qaǵıydalar jıynaǵın támiyinleydi. Modelge tiykarlanǵan arxitektura - bul domen injeneriyasınıń bir túri hám programmalıq támiynat sistemaların modelge tiykarlanǵan injeneriyalawdı qollap-quwatlaydı. Ol 2001-jılı Object Management Group (OMG) tárepinen iske qosılǵan.

Sholıw

Model Driven Architecture® (MDA®) «fizikalıq, shólkemlestiriw hám I.T. sistemalarınıń tolıq ómirlik ciklin qollap-quwatlawda modellerden hám arxitekturadan mánis alıw ushın usıldı támiyinleydi». Model - bul sistemanıń abstrakciyasınıń (súwretleniwi). MDA® konceptual kózqarastan eń kishi ámelge asırıw detallarına shekem túrli abstrakciya dárejelerinde modellerdi islep shıǵarıw arqalı mánis beredi. OMG ádebiyatı usınday úsh abstrakciya dárejesi yaki arxitekturalıq kózqaraslar haqqında aytadı: Esaplawdan ǵárezsiz model (CIM), Platformadan ǵárezsiz model (PIM) hám Platformaǵa tiyisli model (PSM). CIM sistemanı konceptual táripte súwretleydi, PIM onı ámelge asırıw ushın paydalanılıwı múmkin bolǵan texnologiyalarǵa itibar bermesten sistemanıń esaplaw aspektlerin súwretleydi, al PSM sistemanı ámelge asırıw ushın zárúr bolǵan texnikalıq detallardı támiyinleydi. Biraq, OMG Guide bul úsh arxitekturalıq kózqarastıń paydalı ekenligin, biraq kóp múmkin bolǵan kózqaraslardıń tek úshewi ekenligin atap ótedi.

OMG shólkemi kóbinese Usınıslar sorawlarına (RFP) juwap retinde ámelge asırıwdan góre specifikaciyalardı támiyinleydi. Ámelge asırıwlar jeke kompaniyalar yaki ashıq derekli toparlar tárepinen keledi.

Baylanıslı standartlar

MDA modeli bir neshe standartlar menen baylanıslı, sonıń ishinde Unified Modeling Language (UML), Meta-Object Facility (MOF), XML Metadata Interchange (XMI), Enterprise Distributed Object Computing (EDOC), Software Process Engineering Metamodel (SPEM) hám Common Warehouse Metamodel (CWM). «Modelge tiykarlanǵan arxitektura» terminindegi «arxitektura» sózi modellenip atırǵan sistemanıń arxitekturasına emes, al MDA ushın texnologiyalıq tiykar bolıp xızmet etetuǵın túrli standartlar hám model formalarınıń arxitekturasına tiyisli ekenligin este saqlań.

MDA payda bolǵanda Executable UML paydalanılǵan UML profili edi. Házirgi waqıtta OMG onıń ornına fUML-ge itibar bermekte. (fUML ushın háreket tili ALF bolıp tabıladı.)

Tovar belgisi

Object Management Group Model Driven Architecture terminin hám onıń MDA abbreviaturasın, sonday-aq tómendegi terminlerdiń tovar belgilerin iyeleydi: Model Based Application Development, Model Driven Application Development, Model Based Application Development, Model Based Programming, Model Driven Systems hám basqalar.

Modelge tiykarlanǵan arxitektura temaları

MDA usılı

OMG Model Driven Architecture®-nı alǵa qaray injeneriyaǵa, yaǵnıy abstrakt, adam tárepinen islep shıǵılǵan modellestiriw diagrammalarınan (mısalı, klass diagrammalarınan) kod islep shıǵarıwǵa baǵdarlaydı. OMG-nıń ADTF (Analiz hám Joybarlaw boyınsha jumısshı toparı) bul jumıstı basqaradı. Biraz hazil menen topar kerі injeneriyanı úyreniwdi ADM (MDA kerіsinshe) dep atadı. ADM Architecture-Driven Modernization degendi bildiredi. ADM-niń maqseti eski sistemalardı modelge tiykarlanǵan kerі injeneriyalaw ushın standartlardı islep shıǵarıw bolıp tabıladı. Knowledge Discovery Metamodel (KDM) bul jumıslardıń eń alǵa ilgerlegeni bolıp tabıladı hám informaciya sistemaların túrli aktivler (programmalar, specifikaciyalar, maǵlıwmatlar, test faylları, maǵlıwmatlar bazası sxemaları hám t.b.) boyınsha súwretleydi.

Proektlerdi ámelge asırıw ushın paydalanılatuǵın koncepciyalar menen texnologiyalar hám arxitekturalardı ámelge asırıw ushın paydalanılatuǵın koncepciyalar menen texnologiyalar óz tempinde ózgerip atırǵanlıqtan, olardı ajıratıw sistema islep shıǵarıwshılarına eki tarawda da eń jaqsı hám eń qolaylısın tańlaw imkaniyatın beredi. Joybar funkcionallıq (paydalanıw jaǵdayı) talaplardı qanaatlandıradı, al arxitektura masshtablılıq, isenimlilik hám ónimlilik sıyaqlı funkcionallıq bolmaǵan talaplar ámelge asırılatuǵın infrastrukturanı támiyinleydi. MDA platformadan ǵárezsiz model (PIM) funkcionallıq talaplardı qanaatlandıratuǵın konceptual joybardı súwretleydi, ámelge asırıw texnologiyaları menen programmalıq támiynat arxitekturalarındaǵı ózgerislerge shıdamlı boladı dep boljaydı.

Modelge tiykarlanǵan arxitektura ushın modeldi transformaciyalaw túsinigi ayrıqsha áhmiyetke iye. Modeldi transformaciyalaw ushın OMG tárepinen QVT dep atalatuǵın ayrıqsha standart tili anıqlanǵan.

MDA quralları

OMG shólkemi kóbinese Usınıslar sorawlarına (RFP) juwap retinde ámelge asırıwdan góre ulıwma specifikaciyalardı támiyinleydi. OMG ulıwma procesti MDA Guide dep atalatuǵın dokumentte jazıp qoyǵan.

Ápiwayılastırıp aytqanda, MDA qural - bul modellerdi yamasa metamodellerdi islep shıǵarıw, interpretaciyalaw, salıstırıw, teńlestiriw, ólshew, tastıyıqlaw, transformaciyalaw hám t.b. ushın paydalanılatuǵın qural. Tómendegi bólimde «model» hár qanday model (mısalı, UML modeli) yaki metamodel (mısalı, CWM metamodeli) mánisinde túsiniledi. Hár qanday MDA usılında bizde eki túrdegi model bar: baslanǵısh modellerdi adam agentleri qol menen jaratadı, al tuwındı modeller programmalar tárepinen avtomat túrde jaratıladı. Mısalı, analitikalıq ayrım ápiwayı biznes jaǵdayına baqlaw júrgiziw arqalı UML baslanǵısh modelin jaratıwı múmkin, al Java modeli bul UML modelinen Modeldi transformaciyalaw operaciyası arqalı avtomat túrde tuwılıwı múmkin.

MDA qural modellerdi tolıqlıǵı, sáykes kelmewshilikleri yaki qáte hám eskertiw shártleri boyınsha tekseriw ushın paydalanılıwı múmkin bolǵan qural bolıwı múmkin.

Ayırım qurallar joqarıda keltirilgen funkciyalardıń birewinen kóbirek orınlaydı. Mısalı, ayrım jaratıw qurallarında transformaciya hám test imkaniyatları da bolıwı múmkin. Tek jaratıw ushın, tek grafikalıq kórsetiw ushın, tek transformaciya ushın hám t.b. arnalǵan basqa da qurallar bar.

OMG specifikaciyaların ámelge asırıw jeke kompaniyalar yamasa ashıq kodlı toparlar tárepinen keledi. OMG specifikaciyaların ámelge asırıwdıń bir áhmiyetli deregi - bul Eclipse Foundation (EF). OMG modellestiriw standartlarınıń kópshilik ámelge asırıwların Eclipse Modeling Framework (EMF) yaki Graphical Modeling Framework (GMF) ishinde tabıwǵa boladı, Eclipse fondı GMT retinde túrli profildegi basqa da qurallardı islep shıǵarmaqta. Eclipse-niń OMG specifikaciyalarına sáykesligi kóbinese qatań emes. Bul, mısalı, EMF óz Ecore ámelge asırıwı menen jaqınlastıratuǵın OMG-nıń EMOF standartı ushın da durıs. QVT standartın ámelge asırıwshı M2M joybarında yaki MOF2Text standartın ámelge asırıwshı M2T joybarında kóbirek mısallardı tabıwǵa boladı.

Adam MDA qurallarınıń dizimi menen UML qurallarınıń dizimin aljastırmawǵa itibar beriw kerek, birinshi atalǵanı ádewir keń. Bul ayırmashılıqtı «ózgermeli metamodel quralları» hám «turaqlı metamodel quralları» dep ayırıp, ulıwmalastırıwǵa boladı. UML CASE quralı ádette «turaqlı metamodel quralı» bolıp esaplanadı, óytkeni ol tek UML metamodeliniń belgili bir versiyası (mısalı, UML 2.1) menen islewge qatań túrde dúzilgen. Kerisinshe, basqa qurallar ózleriniń ishki universal múmkinshilikleri arqalı qálegen metamodellerge yaki metamodellerdiń belgili bir túrine beyimlese aladı.

Ádette MDA quralları ápiwayı arxitektura specifikaciyasına itibar beredi, geypara jaǵdaylarda qurallar arxitekturadan ǵárezsiz (yamasa platformadan ǵárezsiz) boladı.