Niderlandiya monarxları dizimi
Niderlandiya monarxı (De Koning Van Nederland) — Niderlandiyada mámleketti basqarıwdı konstituciyaǵa muwapıq ámelge asırıwshı mámleket basshısı. Taxt miyrasxorlıǵı qaytıs bolǵan yamasa waz keshken monarxtan jınısına qaramastan er yaki hayal násilindegi úlken perzentine ótedi. 1815-jılı payda bolǵan, usı waqıttan baslap Niderlandiyada Oran dinastiyası húkimdarlıq etedi.
Atqarıw hákimiyatı monarxtıń qolında bolıp, ol húkimetti siyasiy partiyalar menen kelisilgen halda dúzedi. Nızam shıǵarıwshı hákimiyat eki palatalı General shtatlarǵa tiyisli. Taxt miyrasxorınıń nekesi parlament tárepinen tastıyıqlanıwı kerek, parlament ruxsatısız nekeden ótken shahzada yaki malika taxt miyrasxorlıǵı huqıqınan ayırıladı.
Barlıq nizamlar General shtatlar tárepinen qabıl etilgennen keyin patsha tárepinen tastıyıqlanadı. Monarx patsha shańaraǵı aǵzaları hám monarx tárepinen tayınlanǵan mámleket ǵayratkerleri hám siyasatshılardan ibarat bolǵan Mámleket keńesiniń baslıǵı bolıp, olar nızam shıǵarıwshılıq iskerliginde qatnasadı.
Monarx ordenler menen sıylıqlawı múmkin (Niderlandiya Arıslan ordeni, Oran-Nassau ordeni hám Villem áskeriy ordeni).
Patsha shańaraǵı altı saraydı, sonıń ishinde, Amsterdamdaǵı Patsha sarayın iyeleydi. Monarx ózine miyras etıp qaldırılǵan múlkten miyras salıǵın tólemeydi.
Niderlandiya monarxları dizimi
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]| Portret | Atı | Tuwılǵan sáne | Qaytıs bolǵan sáne | Húkimdarlıqtıń baslanıwı | Húkimdarlıqtıń tamamlanıwı | |
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Villem I Villem Frederik (Shahzada Villem IV Oranlı) |
1772-jılı 24-avgust | 1843-jılı 12-dekabr | 1815-jılı 15-mart | 1840-jılı 7-oktyabr | 1840-jılı taxttan waz keshti |
 |
Villem II Villem Frederik Georg Lodeveyk |
1792-jılı 6-dekabr | 1849-jılı 17-mart | 1840-jılı 7-oktyabr | 1849-jılı 17-mart | aldıńǵınıń ulı |
 |
Villem III Villem Aleksandr Paul Frederik Lodeveyk |
1817-jılı 17-fevral | 1890-jılı 23-noyabr | 1849-jılı 17-mart | 1890-jılı 23-noyabr | aldıńǵınıń ulı |
 |
Vilgelmina Vilgelmina Elena Polina Mari |
1880-jılı 31-avgust | 1962-jılı 28-noyabr | 1890-jılı 23-noyabr | 1948-jılı 4-sentyabr | aldıńǵınıń qızı; 1948-jılı taxttan waz keshken |
 |
Yuliana Yuliana Emma Luiza Mari Vilgelmina |
1909-jılı 30-aprel | 2004-jılı 20-mart | 1948-jılı 4-sentyabr | 1980-jılı 30-aprel | aldıńǵınıń qızı; 1980-jılı taxttan waz keshken |
 |
Beatriks Beatriks Vilgelmina Armgard |
1938-jılı 31-yanvar | Házir tiri | 1980-jılı 30-aprel | 2013-jılı 30-aprel | aldıńǵınıń qızı; 2013-jılı taxttan waz keshken |
 |
Villem-Aleksandr Villem-Aleksandr Klaus Georg Ferdinand |
1967-jılı 27-aprel | Házir tiri | 2013 30-aprel | Házirgi waqıt | aldıńǵınıń ulı |