Parij tınıshlıq shártnaması (1815)

1815-jılǵı Parij tınıshlıq shártnaması — jetinshi antifrancuz koaliciya qatnasıwshıları (Rossiya, Ullı Britaniya, Avstriya hám Prussiya) hám Franciya ortasında dúzilgen tınıshlıq shártnaması. Franciyanıń wákilleri dáslep Taleyran, keyin Rishelyo, Rossiyanıń wákilleri Razumovskiy hám Kapodistriy, Prussiyanıń wákilleri Gardenberg hám Gumboldt, Avstriyanıń wákilleri Metternix hám Vissenburg, Angliyanıń wákilleri R. S. Kaslri hám Vellington edi.

Prussiya oǵan Elzastı beriwdi kúsh penen talap etti, biraq Rossiya áyyemnen Franciya aymaqlarına hár qanday basqınshılıqqa qarsılıq kórsetti; oǵan Angliya qosıldı hám Prussiya beriliwge májbúr boldi. Franciya uliwma alǵanda 1790-jıl shegaralarına qaytarıldı; biraq, onnan keyin Avinon hám Elzas hám Lotaringiyada burın oǵan qaraslı bolmaǵan kishi aymaqlar qaldırıldı. Ol Prussiyaǵa Saarluya hám Saarbryukendi ózine tiyisli aymaqlar menen, Niderlandiyaǵa — Bulon gercoglıgı hám Filippvil hám Marienburg qorǵanların, Bavariyanı — Landau qalası menen (Pfalcta) Lauterdiń shep jaǵasın, Sardiniyanı - Savoyyaniń bir bólegin qaytarıp beriwi kerek edi; Monako ǵárezsiz knyazlik sıpatında qayta tiklendi.

Bunnan tısqarı, Franciyaǵa 700 million frank kontribuciya tólew minnetlemesi júklendi, ol bes jıl ishinde tólewi kerek edi; tólewden aldın ol óz aymaǵınıń bir bólegin awqamlaslardıń 150 mıń adamlıq armiyası tárepinen basıp alınıwına razı boliwi kerek edi. Urıs waqtında francuzlar túrli muzeyler hám qoymaxanalardan urlap ketken barlıq kórkem óner hám ádebiyat shiǵarmaları tiyisliligi boyınsha qaytarılıwı kerek edi. Qosimsha statyada mámleketler qul sawdasın pútkilley joq etiw sharaların kóriw minnetlemesin aldı. Arnawlı akt penen mámleketler Shveycariya aymaǵınıń biytárepligi hám qol qatılmaslıǵın kepilledi; basqa arnawlı akt penen tórt awqamlas mámleket, eger kerek bolsa, qurallı kúsh penen Parij tınıshlıǵınıń tiykarların qollap-quwatlaw hám Bonapartlar shańaraǵınıń aǵzaların hesh qanday jaǵdayda da Franciya taxtına kirgizbew minnetlemesin aldı.