Sadıq Nurımbetov

[[Fayl:|280px|súwret]]
Tuwılǵan sánesi	1900
Qaytıs bolǵan sánesi	1972

S. Nurımbetov XX ásir qaraqalpaq ádebiyatında, ásirese, poeziya janrında belgili ornı bar hayırlarımızdıń biri. Talant iyesiniń dóretiwshilik jolı 1920-jıllardan baslanadı. Shayır 1900-jılı Kegeyli rayonınıń aymaǵındaǵı házirgi Qaniyaz Hábibullaev atındaǵı ijara xojalıǵınıń Nókis awılında tuwıladı. Ol jaslayınan ákeden jetim qalıp, aǵası Sıdıq shayırdıń qolında tárbiyalanadı. Sadıqtıń shayırshılıq talantınıń payda bolıwına aǵası Sıdıq Toqpan ulı menen xalıq awızeki kórkem dóretpeleriniń bay dástúrleri unamlı tásir jasaǵan. Shayır 1919 — 1923-jıllar aralıǵında «Dawıtkól», «Tillaxan», «Kókshiyel», «Jańabergen», «Esetseń» degen qosıqların jazadı. Bul qosıqlardıń mazmunı shayırdıń ómir bayanı menen tıǵız baylanıslı ekenligin «Dawıtkól» qosıǵındaǵı «Men de keldim Dawıtkóldi panalap» yamasa «Kókshiyel» qosıǵındaǵı «Biraz adam awqat etken Kókshiyel» sıyaqlı qosıq qatarlarında ayqın kórinip turadı. Shayır da kópshilik xalıq sıyaqlı sol jerlerde turmıs keshirgen. Sonlıqtan da, bul qosıqlar usı jerlerdiń tábiyatın táriyiplew hám ayırım adamlardıń minez-qulqındaǵı ersi háreketlerdi sınǵa alıw usılında jazıladı. 30-jılları turmısımızda mádeniy aǵartıw, bilimlendiriw jumısları qolǵa alındı, bul adamlardıń sana-seziminiń rawajlanıwına úlken tásir jasadı. Burın Dawıtkól menen Kókshiyeldiń arasında ómir súrgen Sadıq shayırdı húkimet basshıları 1939-jılı respublikamızdıń orayı Tórtkúlge shaqırtıp aladı hám usı jılı ol Jazıwshılar awqamına aǵza boladı. Shayırdıń Ekinshi jer júzilik urısınan burın «Biziń Watan» (1940) degen qosıqlar toplamı basılıp shıqsa, urıs jılları «Jeńimpaz xalıq» (1942) hám «Batırlar alǵa» (1944) degen eki toplamı jarıq kórdi. Urıstan sońǵı jılları shayır dóretiwshiligi burınǵıǵa qaraǵanda tez pát penen óskenligin «Baxtiyar» (1950), «Túlkishek» (1956), «Farhad» (1958, 1978), «Jipekshi Jańıl» (1961), «Jańa zaman jırları» (1962), «Aqlıǵım» (1965), «Qanalaslar» (1968), «Shıǵarmalarınıń eki tomlıǵı» (1960, 1972) poeziyalıq toplamları sıpatlap beredi. S. Nurımbetov dáwir jańalıǵın lirikalıq qosıqlarında ǵana emes «Berdaq», «Qamarı», «Teńizde», «Baxtiyar», «Jipekshi Jańıl», «Qanalaslar» dástanları menen poemalarında kórkemlep súwretledi. Ol sonıń menen bir qatarda balalardıń da súyikli shayırına aylandı. Balalarǵa arnap jumbaqlar, jańıltpashlar, qosıqlar hám poemalar jazdı. Shayır «Qanalaslar» dástanı ushın 1970-jılı Berdaq atındaǵı Respublikalıq sıylıqtıń laureatı bolıwǵa miyasar boldı. S. Nurımbetovtıń kórkem ádebiyat maydanındaǵı islegen xızmetleri ushın 1942-jılı «Qaraqalpaqstan xalıq shayırı», 1957-jılı «Ózbekstan xalıq jırshısı» degen húrmetli ataqları berildi. Elimizdiń belgili shayırı Sadıq Nurımbetov 1972-jılı qaytıs boldı.

Derekler

• K. Mámbetov, K. Palımbetov, Nókis Bilim, 2019-jıl