Kontentke ótiw

Skaner

Wikipedia — erkin enciklopediya
Qaqpaǵı ashıq turǵan tegis skaner (Epson Perfection V850 Pro). Hújjetler yamasa súwretler shiyshe betine (platenge) bet tómen qoyıladı.

Súwret skaneri (kóbinese tek skaner dep qısqartıladı) — bul optikalıq usıllar menen súwretlerdi, basılǵan tekstti, qoljazbanı yamasa obyektti skanerlep, onı cifrlı súwretke aylandıratuǵın qurılma. Úyde hám keńsede eń kóp qollanılatuǵın skaner túri - bul tegis skaner, onda hújjet shiyshe betine qoyıladı. Betti bir qatar rolikler járdeminde súwret sensorı arqalı jıljıtatuǵın bet beriletuǵın skaner hújjettiń bir betin yamasa avtomat hújjet beriwshi sıyaqlı bir neshe betti skanerlew ushın qollanılıwı múmkin. Qol skaneri - bul súwret skaneriniń portativ nusqası bolıp, ol hár qanday tegis bette qollanılıwı múmkin. Skanerlengen nárseler ádette skaner jalǵanǵan kompyuterge júklep alınadı, biraq ayırım skanerler skanerlengen nárselerdi óz aldına flesh qurılmalarında (mısalı, yad kartaları hám USB disklerinde) saqlay aladı.

Zamanagóy skanerler ádette súwret sensorı retinde zaryad baylanısqan qurılma (CCD) yamasa kontaktlı súwret sensorın (CIS) paydalanadı, al burınıraq islep shıǵarılǵan hám ele de eń joqarı súwret sapası ushın qollanılatuǵın barabanlı skanerler súwret sensorı retinde fotokóbeytkish trubkanı (PMT) paydalanadı. Ápiwayı yamasa arnawlı joqarı ajıratımlılıqtaǵı kameralardı paydalanatuǵın hújjet kameraları hújjetlerdi bir waqıtta súwretke túsiredi.

Tariyxı

Aldıńǵı qurılmalar

Faks hám sım arqalı súwret jiberiw

Súwret skanerleri erte dáwirdegi faksimile (faks) hám sım arqalı súwret jiberiw mashinalarınıń miyrasxorları dep esaplanadı. Skanerlerden ayırmashılıǵı, bul qurılmalar súwretlerdi jergilikli qayta islew hám saqlaw ushın emes, al uzaq aralıqlarǵa jiberiw ushın qollanılǵan[1][2]. Faks mashinasın dóretiwdegi eń dáslepki talpınıs 1843-jılı shotlandiyalı saat ustası Aleksandr Beyn tárepinen patentlengen, biraq hesh qashan óndiriske shıǵarılmaǵan. Onıń dizaynında mayatnik penen baylanısqan metall qálem kóterińki súwreti bar mıs plastinka boylap jıljıydı. Qálem plastinkanıń kóterińki bólimine tiygende, eki sım arqalı qabıllaǵıshqa impuls jiberedi, qabıllaǵıshta bolsa basqa mayatnik penen baylanısqan elektrod bar. Elektroximiyalıq sezgir eritpe menen sińdirilgen qaǵaz bólegi elektrodtıń astında jaylasqan hám impuls elektrodqa jetken sayın reńin ózgertedi[3][4].

1847-jılı inglis fizigi Frederik Beykuell birinshi isleytuǵın faks mashinasın islep shıqtı. Beykuelldiń mashinası Beynnikine uqsas edi, biraq qalayı folga menen qaplanǵan aylanbalı barabandı paydalandı, folgaǵa ótkizgish emes sıya menen súwret salınıp, baraban boylap skanerleytuǵın qálem folganıń ótkizgish noqatına tiygende eki sım arqalı impuls jiberedi. Qabıllaǵıshta ximiyalıq islew berilgen qaǵaz betine tiyetuǵın elektrod bar, elektrod impuls alǵanda qaǵazdıń reńi ózgeredi; nátiyjede dáslepki súwrettiń keri kontrastlı (kók fonda aq) kóshirmesi payda boladı. Beykuelldiń faks mashinası Beynnikinen biraz tabıslıraq boldı, biraq sol sinxronizaciya máseleleri qıyınshılıq tuwdırdı. Tis dóńgelek hár mayatnik terbelisinde mıs plastinka menen qaǵazdı birge alǵa jıljıtadı; waqıt ótiwi menen, nátiyjede mıs plastinkanıń quramalı kóshirmesi payda boladı. Beynniń sistemasında transiver menen qabıllaǵıshtıń mayatnikleri quramalı úylesimde bolıwı áhmiyetli, bolmasa kóshirilgen súwret buzılıp shıǵadı. 1862-jılı Djovanni Kazelli pantelegraf penen bul máseleni sheshti, bul birinshi turaqlı xızmetke qoyılǵan faks mashinası edi. Tiykarınan Beynniń dizaynına tiykarlanǵan bul qurılma transiver hám qabıllaǵıshtıń mayatniklerin eki magnitli retlegish arasına ornalastırıw arqalı tolıq sinxronizaciyanı támiyinledi. Bul retlegishler mayatniktiń hár terbelisinde magnitlenip, terbelistiń maksimum hám minimum noqatlarına jetkende magnitsizlenedi[5].

1893-jılı amerikalı injener Elisha Grey telautograftı tanıstırdı. Bul birinshi keń kommerciyalıq tabısqa erisken faks mashinası bolıp, qabıllaǵıshta x hám y kósherleri boyınsha qozǵalıstı awdaratuǵın baylanıs sterjenlerin paydalanıp, qálemdi qaǵaz boylap jıljıttı hám onı tek transiver barabanı boylap qozǵalǵanda ǵana urdı. Ol ápiwayı keńse qaǵazın paydalana alǵanlıqtan, bizneste hám emlewxanalarda keń qollanıldı. 1902-jılı nemis injeneri Artur Korn fototelautograftı tanıstırdı. Bul faks mashinası metall baraban hám qálemge isenbesten, kóshiriletuǵın qaǵazdı skanerlew ushın jaqtıǵa sezgir selen yacheykasın paydalandı. Ol Greydiń mashinasınan da kóbirek kommerciyalıq tabısqa eristi hám 1900-jıllardıń basınan baslap dúnya júzi boyınsha gazetalar tárepinen qollanılǵan sım foto (telefotografiya dep te ataladı) mashinaları ushın tiykar boldı.

Analog skanerler

XX ásirdiń ortasında cifrlı súwret islew payda bolmastan burın, «skaner» termini dáslep ofset baspa mashinalarında qollanılatuǵın analog úskenelerge qatnaslı edi. Bul analog skanerler óz maqsetine qaray dizaynı boyınsha hár qıylı boldı: ayırımları túsli ashıq aydın plenkada saqlanǵan súwretlerdi dáslepki súwretti kóp muǵdarda basıp shıǵarıw ushın qollanılatuǵın reń ajıratıw plastinkalarına skanerlegen bolsa, basqaları ápiwayı cian, majenta hám sarı (CMY) plastinkalardı cian, majenta, sarı hám qara (CMYK) túslerge aylandırıw ushın qollanılǵan, bul qarańǵıraq, bayıraq reńler menen basıp shıǵarıwdı támiyinlegen - bul process sol waqıtta kásipte tús dúzetiw dep atalǵan (zamanagóy, kinematografiyalıq mánisi menen baylanıssız). CMY-dan CMYK-ǵa ótiw burın maskalaw sıyaqlı usıllardı óz ishine alǵan júdá qol menen islenetuǵın process edi. Analog skanerler bul processti úlken dárejede avtomatlastırdı.

Aleksandr Myurrey hám Richard Mors 1937-jılı Istmen Kodak kompaniyasında birinshi analog reńli skanerdi oylap taptı hám patentledi. Olardıń mashinası barabanlı skaner dizaynına iye bolıp, barabanǵa ornatılǵan túsli móldir plenkanı súwretke túsirgen, plenkanıń astına jaqtılıq deregi jaylastırılǵan, hám úsh fotoelement qızıl, jasıl hám kók reń filtrleri menen móldir plenkanıń hár bir noqatın oqıp, súwretti úsh elektron signalǵa aylandırǵan. Myurrey hám Morstıń dáslepki dizaynında, baraban úsh tokar stanogına jalǵanǵan bolıp, olar CMY yarım tonlı noqatlardı úsh ofset cilindrine tikkeley oyıp salǵan. Patent huqıqları 1946-jılı Printing Developments Incorporated (P.D.I.) kompaniyasına satıldı, olar dizayndı jetilistirip, negativtegi noqatlardı súwretke túsiriw ushın fotoelektron kóbeytkish trubkanı qollandı, bul kúsheytilgen signal payda etken, keyin bul signal RGB signalların reń dúzetilgen CMYK mánislerine qayta isleytuǵın arnawlı kompyuterge jiberilgen. Qayta islengen signallar sońınan CMYK yarım tonlı noqatların ofset cilindrlerine oyıp salatuǵın tórt tokar stanogına jiberiledi[6][7].

I1948-jılı Interchemical Corporation kompaniyasınıń xızmetkeri Artur Xardi hám Massachusets texnologiya institutınıń xızmetkeri F. L. Vyurcburg birinshi analog, túsli planshetli súwret skanerin oylap taptı, bul reńli negativten tús dúzetilgen litografiyalıq plastinalar jasaw ushın arnalǵan edi. Bul sistemada,[8] reńli negativten úsh tús-ajıratılǵan plastina (CMY mánisleri) noqat oyıw arqalı tayarlanadı hám skaner tósegine jaylastırıladı. Hár bir plastinanıń ústinde qattı bekitilgen, birdey aralıqta jaylasqan jaqtılıq nur proektorları bar, olar jaqtılıq nurın plastinanıń bir múyeshine fokuslandıradı. Úsh plastinanı óz ishine alǵan pútkil tósek gorizontal baǵdarda artqa hám aldıǵa qaray qozǵalıp, plastinanıń qarama-qarsı múyeshlerine jetedi; tósektiń hár bir gorizontal terbelisi menen, tósek plastinanıń pútkil vertikal maydanın qamtıw ushın bir adım tómenge jıljıydı. Bul process júrip atırǵanda, plastinanıń belgili bir noqatına fokuslanǵan jaqtılıq nurı shaǵılısıp, proektordıń janındaǵı fotoelementke túsedi. Hár bir fotoelement analog súwret processorına jalǵanǵan, ol Noygebauer teńlemelerin qollanıp CMY mánisleriniń ulıwma shaǵılısıwın bahalaydı hám tórtinshi, ekspoziciyalanbaǵan litografiyalıq plastina ústinde turǵan jaqtılıq proektorına signal shıǵaradı. Bul plastina reń dúzetilgen, úziliksiz reńli noqat oyıwın aladı, ol ya cian, ya majenta, ya sarı mánislerden ibarat boladı. Tórtinshi plastina basqa ekspoziciyalanbaǵan plastina menen almastırıladı, hám process úsh tús dúzetilgen plastina - cian, majenta hám sarı - jasalǵansha qaytalanadı. 1950-jıllarda Radio Corporation of America (RCA) kompaniyası Xardi hám Vyurcburgtıń patentin alıp, proektor hám fotoelement dúzilisin plastinanıń bir noqatına fokuslanǵan video kamera trubkası menen almastırdı.

Cifrlı súwret tarawında qollanılıwı

Kompyuterge skanerlengen birinshi súwret Rassel A. Kirshdiń jańa tuwılǵan ulı Uoldenniń súwreti boldı (1957).

Birinshi cifrlı súwret islew sisteması 1920-jılı jaratılǵan Bartleyn sisteması edi. Onı oylap tapqan eki adamnıń atı menen atalǵan bul sistema - Garri G. Bartolomyu hám Meynard D. Makfarleyn - bes hár túrli ekspoziciya dárejesinde proekciyalanǵan film negativinen alınǵan súwret penen oyılǵan cink plastinaların qollandı, bul bes kvantlaw dárejesine sáykes keledi. Barlıq bes plastina uzın, motorlı aylanbalı cilindrge bekitiledi, bes birdey aralıqtaǵı kontaktlar hár bir plastina boylap bir baslaw noqatınan skanerleydi. Bartleyn sisteması dáslep tek telegraf arqalı qollanıldı, bunda bes bitli Bodo kodı súwrettiń kúlreńli cifrlı kórinisin jiberiw ushın paydalanıldı. 1921-jılı sistema avtonomlı rejimde islew ushın ózgertildi, bunda bes bitli qaǵaz lenta tesiwshi óziniń kontaktlarǵa jalǵanıwına baylanıslı tesikler jasadı. Nátiyjede bes kúlreńli dárejesi bar saqlanǵan cifrlı súwret payda boldı. Súwretti qayta islep shıǵarıw tesilgen tesikler ústinen ótetuǵın shıraq járdeminde ámelge asırıldı, bul film negativine bes hár qıylı jaqtılıq intensivligin túsirdi[9].

Súwretlerdi cifrlı túrde kompyuterde saqlaytuǵın birinshi skaner 1957-jılı Milliy Standartlar Byurosında (NBS, keyin NIST) Rassel A. Kirsh basshılıǵındaǵı komanda tárepinen jasalǵan barabanlı skaner boldı. Ol belgili bir noqatta jaqtılıqtı anıqlaw ushın fotoelektronlı kóbeytkish trubkanı paydalandı hám kompyuter oqıy alatuǵın hám yadqa saqlay alatuǵın kúsheytilgen signal shıǵardı. Sol waqıtta tańlanǵan kompyuter SEAC meynfreymi edi; SEAC isley alatuǵın maksimal gorizontal ajıratımlılıq 176 piksel edi. Bul mashinada skanerlengen birinshi súwret Kirshdiń úsh aylıq ulı Uoldenniń fotosúwreti boldı[10].

1969-jılı Dacom kompaniyası 111 faks mashinasın shıǵardı, bul mashina kompyuter járdeminde maǵlıwmatlardı qısıwdı qollanǵan birinshi cifrlı faks mashinası boldı. Ol tegis stol dizaynın qollanıp, xat qaǵazına shekem 1-bitli monoxrom (qara hám aq) rejimde úziliksiz skanerlew múmkinshiligine iye edi[11][12].

ECRM Autokon 1000DE, a standalone flatbed scanner for newspaper and commercial applications
Autokon qara hám aq tegis stol óz aldına skaneri

Cifrlı súwretti qayta islew ushın qollanılǵan birinshi tegis stol skaneri 1975-jılı AM International kompaniyasınıń sıńar kompaniyası ECRM Inc. tárepinen shıǵarılǵan Autokon 8400 boldı[13][14][15]. Autokon 8400 11 na 14 dyuymge shekem bolǵan betlerdi maksimal 1000 sızıq/dyuym ajıratımlılıq penen skanerlew ushın lazer nurın paydalandı. Bul skaner tek 1-bitli monoxrom rejimde skanerley alsa da, onıń ishki processorı yarım tonlı súwretlerdi islep shıǵarıw, fokustı jumsartıw, kontrasttı dúzetiw hám anamorflı buzılıwlardı dúzetiw sıyaqlı basqa da funkciyalardı orınlay alatuǵın edi[16]. Autokon 8400 plastinkalar islep shıǵarıw ushın negativ jasaw maqsetinde film jazıw qurılmasına yamasa qosımsha súwret islew hám cifrlı saqlaw ushın meynfreym yaki minikompyuterge jalǵanıwı múmkin edi[17]. Autokon 8400 gazetalarda keń qollanıldı - 1985-jılǵa kelip ECRM kompaniyası gazeta baspaxanalarına 1000 dana jetkerip bergen edi - biraq onıń sheklengen ajıratımlılıǵı hám maksimal skanerlew ólshemi onı kommerciyalıq baspa ushın jaramsız etti. 1982-jılı ECRM Autokon 8500 di tanıstırdı, ol 1200 sızıq/dyuymge shekem skanerley alatuǵın edi. Sol jılı ECRM niń tórt básekilesi, sonıń ishinde Scitex, Agfa-Gevaert hám Linotype-Hell kommerciyalıq tegis stol skanerlerin shıǵardı, olardıń hámmesi úlkenirek súwretlerdi joqarıraq ajıratımlılıqta skanerley alatuǵın edi. ECRM 1985-jılı Autokon 8400/8500 diń kemshiliklerin saplastırıw ushın Autokon 1000DE di shıǵardı. 1000DE (cifrlı jaqsılaw) súwretti ayqınlastırıw ushın mikroprocessordı qollandı, al 8400 bolsa analog elektronikası hám optikalıq usıldı paydalanǵan edi. Autokon 1000DE de analog aylandırma basqarıw ornına sensorlı panel bar edi. Autokon 1000DE tek bir yarım tonlı (qara hám aq) súwret talap etiletuǵın kommerciyalıq hám gazeta ortalıqlarında qollanıldı. Ádette Autokon 8400 óz aldına shıǵarıw qurılması bolıp, skanerlep, keyin jaqtıǵa sezgir, orama formattaǵı bromid qaǵazǵa yamasa plenkaǵa shıǵaratuǵın edi, al Autokon 1000DE kóbinese Apple Macintosh yamasa jeke kompyuterlerge HighWater Designs sıyaqlı arnawlı interfeysler arqalı jalǵanatuǵın edi. Sońǵı Autokon keńirek formatlı, tek onlayn qurılma bolıp, túrli súwretlerdi skanerlewde juwaptı jaqsılaw ushın qızıl hám jasıl lazerlerdi paydalandı.

1977-jılı Raymond Kurcveyl óziniń jańadan ashılǵan Kurzweil Computer Products kompaniyası arqalı Kurzweil Reading Machine ni shıǵardı, bul zaryadtı baylanıslı qurılma (CCD) súwretlew elementi bar birinshi tegis stol skaneri edi[18][19]. Kurzweil Reading Machine soqır adamlarǵa Brayl jazıwına awdarılmaǵan kitaplardı oqıwǵa járdem beriw ushın oylap tabılǵan edi. Ol súwret skaneri hám Data General Nova minikompyuterinen ibarat bolıp, sońǵısı súwret islew, optikalıq hárip tanıw (OCR) hám sóylew sintezin orınlaytuǵın edi.

1980-jıllardıń ortasında jeke kompyuterler ushın birinshi skanerler payda boldı, 1984-jıldıń dekabr ayında Macintosh ushın ThunderScan menen baslandı[20]. Endi Gercfeld tárepinen dizayn islengen hám Thunderware Inc. tárepinen shıǵarılǵan ThunderScan, Apple kompaniyasınıń ImageWriter printeriniń sıya lentası kartridji menen birdey formadaǵı plastik korpusqa ornatılǵan arnawlı súwret sensorın óz ishine aladı. ThunderScan ImageWriter diń lenta tasıwshısına ornatıladı hám bir waqıtta hám ImageWriter ge, hám Macintosh ke jalǵanadı. ThunderScan tárepinen basqarılatuǵın ImageWriter diń karetkası bir waqıtta 200 dpi (dyuymge noqat) qánigeliginde bir qatardı skanerlew ushın shepten ońǵa qaray jıljıydı, al karetkanıń qaytıwı skanerdi skanerlenetuǵın bette tómenge jıljıtıwǵa xızmet etedi. ThunderScan Macintosh tıń birinshi skaneri boldı hám jaqsı satıldı, biraq júdá áste isleytuǵın edi hám tek 1-bitli monoxrom rejiminde súwretlerdi skanerley alatuǵın edi[21][22]. 1999-jılı Canon bul ideyanı IS-22 menen rawajlandırdı, bul sıya shashıratıwshı printerlerge ornatılıp, olardı betli skanerlerge aylandıratuǵın kartridj edi[23].

1985-jıldıń basında IBM PC ushın birinshi jalpaq skaner, Datacopy Model 700 shıǵarıldı. CCD súwret elementine tiykarlanǵan Model 700, xat ólshemindegi hújjetlerdi 1-bitli monoxrom rejiminde maksimal 200 dpi qánigelikte skanerley alatuǵın edi. Model 700 PC ǵa jalǵanıw ushın arnawlı interfeys kartası menen birge keletuǵın edi, al Model 700 ushın qosımsha OCR programmalıq támiynat kartası hám programmalıq paket satılatuǵın edi[24]. 1985-jıldıń aprel ayında LaserFAX Inc. IBM PC ushın birinshi CCD tiykarındaǵı reńli jalpaq skanerdi, SpectraSCAN 200 di tanıstırdı. SpectraSCAN 200 CCD ústine tús filtrlerin jaylastırıw arqalı hám túsli kóshirmeni jaratıw ushın hár skanerlewde tórt ótiw (hár bir tiykarǵı tús ushın úshew hám qara ushın birew) arqalı isleytuǵın edi. SpectraSCAN 200 ge xat ólshemindegi betti 200 dpi qánigelikte skanerlew ushın eki-úsh minut kerek bolatuǵın edi; onıń kúlreńli analogı, DS-200, sol ólshem hám ruqsatta skanerlew ushın tek 30 sekund alatuǵın edi[25][26].

Jeke kompyuterler ushın birinshi salıstırmalı túrde arzan jalpaq skaner 1987-jıldıń fevral ayında Hewlett-Packard kompaniyasınıń ScanJet modeli menen payda boldı. Bul skaner 4-bitli (64 reńli) kúlreńli súwretlerdi maksimal 300 dpi qánigelikte skanerley alatuǵın edi[27][28]. 1988-jıldıń basına kelip, Gartner Dataquest maǵlıwmatları boyınsha, ScanJet barlıq skanerler satılıwınıń 27 procentin quradı (dollar kólemi boyınsha). 1989-jıldıń fevral ayında kompaniya ScanJet Plus ti tanıstırdı, ol bit tereńligin 8 bitke (256 reń) kóbeytti, al bahası dáslepki ScanJet tiń 1990 AQSH dollarınan (2024-jılǵı 5,048 dollarǵa teń) tek 200 AQSH dollarına qımbat edi. Bul bazardaǵı uqsas yamasa tómenirek ózgesheliklerge iye kúlreńli skanerlerdiń bahasınıń aytarlıqtay túsiwine alıp keldi[29][30] [31]. Bul skanerlerdi qollap-quwatlaytuǵın programmalıq hám apparatlıq támiynat islep shıǵarıwshı úshinshi tárep baǵdarlamashılardıń sanı aytarlıqtay ósti, bul óz gezeginde skanerdi jeke kompyuter paydalanıwshıları arasında keń tarqalıwına alıp keldi. 1999-jılǵa kelip, ortasha reńli skanerdiń bahası 300 AQSH dollarına (2024-jılǵı 566 dollarǵa teń) tústi. Sol jılı Computer Shopper jurnalı 1999-jıldı «skanerler aqırında keń tarqalǵan tovarǵa aylanǵan jıl» dep járiyaladı[32].

Derekler

  1. ↑ Trussell, H. J.; M. J. Vrhel. Fundamentals of Digital Imaging. Cambridge University Press, 2008. ISBN 9780521868532. 
  2. ↑ Yule, J. A. C.. Principles of Color Reproduction: Applied to Photomechanical Reproduction, Color Photography, and the Ink, Paper, and Other Related Industries. GATFPress, 2000. ISBN 088362222X. 
  3. ↑ Hanes, David; Gonzalo Salgueiro. Fax, Modem, and Text for IP Telephony. Cisco Press, 2008. ISBN 9781587052699. 
  4. ↑ Solymar, Laszlo. Getting the Message: A History of Communications. Oxford University Press, 2021. ISBN 9780198863007. 
  5. ↑ Huurdeman, Anton A.. The Worldwide History of Telecommunications. Wiley, 2003. ISBN 9780471205050. 
  6. ↑ Hunt, R. W. G.. The Reproduction of Colour. Wiley, 2005 — 519–523 bet. ISBN 9780470024263. 
  7. ↑ Molla, Rafiqul K.. Electronic Color Separation. R. K. Printing and Publishing, 1988. ISBN 0962045306. 
  8. ↑ Hand, Di; Steve Middleditch. Design for Media: A Handbook for Students and Professionals in Journalism, PR, and Advertising. Taylor & Francis, 2014. ISBN 9781317864011. 
  9. ↑ Dougherty, Edward R.. Electronic Imaging Technology. SPIE Optical Engineering Press, 1999. ISBN 9780819430373. 
  10. ↑ Loubere, Philip. A History of Communication Technology. Taylor & Francis, 2021. ISBN 9780429560712. 
  11. ↑ Rosenwald, Jeffrey (February 1988). Getting the Fax Straight. Dalton Communications. https://link.gale.com/apps/doc/A6501274/GPS?u=wikipedia. 
  12. ↑ Costigan, Daniel M.. Fax: The Principles and Practice of Facsimile Communication. Chilton Book, 1971 — 213 bet. ISBN 9780801956416. 
  13. ↑ Bruno, Michael H. (May 1983). Solving the Equipment/Technology Equation. Maclean Hunter Publishing. https://books.google.com/books?id=hU4gAQAAMAAJ. 
  14. ↑ Bruno, Michael H. (October 1985). Scaling the Heights of High Technology. Maclean Hunter Publishing. https://books.google.com/books?id=hU4gAQAAMAAJ. 
  15. ↑ Banks, W. H.. Advances in Printing Science and Technology: Proceedings of the 17th International Conference of Printing Research Institutes, Saltsjöbaden, Sweden, June 1983. Pentech, 1984. ISBN 978-0-7273-0109-3. 
  16. ↑ Wallis, L. W.. A Concise Chronology of Typesetting Developments, 1886–1986. Severnside Printers, 1988. ISBN 0853315388. 
  17. ↑ Staff writer (February 1981). Exhibitor listing for Atlantic City ANPA/RI Conference: AM ECRM. Duncan McIntosh. p. 60. https://archive.org/details/sim_editor-publisher_1981-05-09_114_19/page/60/. 
  18. ↑ Arnst, Catherine (February 9, 1976). System 'Reads' Printed Pages to Blind. CW Communications. https://books.google.com/books?id=hFovUfeJp0wC&pg=PA6. 
  19. ↑ Peres, Michael R.. The Focal Encyclopedia of Photography. Taylor & Francis, 2012. ISBN 9781136106132. 
  20. ↑ Bobker, Steven (March 1990). Bobker's Dozen: Good Things and Small Packages. IDG Communications. https://link.gale.com/apps/doc/A8090704/GPS?u=wikipedia. 
  21. ↑ Hertzfeld, Andy; Steve Capps. Revolution in The Valley: The Insanely Great Story of How the Mac Was Made. O'Reilly Media, 2005. ISBN 9780596007195. 
  22. ↑ McNeill, Dan (August 1985). Image Processing: The computer becomes a copier. McGraw-Hill. https://archive.org/details/popular-computing-1985-08/page/n69/. 
  23. ↑ Staff writer (December 1997). Output Puts Out. https://books.google.com/books?id=Tyh48FdECXYC&pg=PA88. 
  24. ↑ Bermant, Charles (December 11, 1984). Hardware At COMDEX: Peripherals Dominate. Ziff-Davis. https://archive.org/details/PC-Mag-1984-12-11/page/n57/. 
  25. ↑ Rosenthal, Steve (July 9, 1985). Scanners at a Glance. Ziff-Davis. https://books.google.com/books?id=SprPDrQRvM8C&pg=PA128. 
  26. ↑ Doherty, Rick (April 8, 1985). LaserFAX Is 1st Graphics Scanner Computer System. UBM LLC. p. 45. https://link.gale.com/apps/doc/A617831/GPS?u=wikipedia. 
  27. ↑ Bridges, Linda (March 3, 1987). New HP Laser Printer Compact, Less Expensive. Ziff-Davis. pp. 1 et seq. https://link.gale.com/apps/doc/A4683850/GPS?u=wikipedia. 
  28. ↑ Dickman, Chris. ScanJet Unlimited. Peachpit Press, 1990 — iii–iv bet. ISBN 9780938151098. 
  29. ↑ Bannister, Hank (January 12, 1988). Mac market proving receptive to scanner use. Ziff-Davis. pp. 94 et seq. https://link.gale.com/apps/doc/A6172276/GPS?u=wikipedia. 
  30. ↑ Cavuoto, James (September 1989). Desktop Scanners: Users Benefit from Advances in Gray Scale, Color, and Resolution. PennWell Publishing. pp. 43 et seq. https://link.gale.com/apps/doc/A7646738/GPS?u=wikipedia. 
  31. ↑ Peripheral Visions. Computer Information Publishing. August 1994. pp. 33–47. https://books.google.com/books?id=U88jAQAAMAAJ&q=%22scanjet+was+the%22. 
  32. ↑ Labriola, Don (January 1999). Scanner: HP ScanJet 5100C Series. SX2 Media Labs. https://link.gale.com/apps/doc/A53342675/GPS?u=wikipedia. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Skaner&oldid=177106» saytınan alınǵan