Kontentke ótiw

Trener (sport)

Wikipedia — erkin enciklopediya

Sport treneri − bul sport komandasın yamasa sportshını baǵdarlaw, kórsetpe beriw hám shınıqtırıw menen shuǵıllanatuǵın adam.

Tariyxı

«Coach» sóziniń dáslepki mánisi at jegilgen arba bolıp, ol usınday kólikler birinshi ret islengen Vengriyadaǵı Koch qalasınıń atınan kelip shıqqan. XIX ásirdiń basında Oksford universitetiniń studentleri bul sózdi jeke oqıtıwshıǵa qarata qollanǵan, ol qábileti tómenirek studentti at aydaǵanday imtixanlardan ótkerip jiberedi dep esaplanǵan.[1]

Britaniya XIX ásirde sporttıń statusın kóteriwde jetekshi boldı. Sporttıń professionallasıwı ushın «trener» lawazımı ornatılıwı kerek edi. Ol áste-aqırın Viktoriya dáwirinde professionallasıp, 1914-jılǵa kelip tolıq qáliplesti. Birinshi jáhán urısı waqtında áskeriy bólimler fizikalıq shınıǵıwdı qadaǵalaw hám ruwxıy kóterińkilik payda etetuǵın komandalardı qáliplestiriw ushın trenerlerdi izlep taptı.

Nátiyjelilik

Djon Vudenniń trenerlik filosofiyası jobalastırıw, shólkemlestiriw hám túsiniwdi xoshametlegen, hám bilimniń áhmiyetli ekenin, biraq nátiyjeli trener bolıw ushın hámme nárse emes ekenin aytqan. Dástúrli túrde trenerlik sheberlik yamasa nátiyjelilik jeńis-jeńilis procenti, oyınshılardıń qanaatlanıwı yamasa trenerlik tájiriybe jılları menen ólshengen, biraq oqıtıwshı sheberligindegi sıyaqlı bul kórsetkishler júdá gúmanlı. Trenerlik sheberlik yamasa nátiyjelilik jaqsı trenerlikti súwretleydi,[2] ol trenerlik minez-qulıq, qábilet, bilimlendiriw, tájiriybe hám bilimge itibar beredi.[3]

Nátiyjeli trenerliktiń keń qollanılatuǵın anıqlaması - «kásiplik, adamlar arasındaǵı hám jeke qatnas bilimlerin izbe-iz qollanıw arqalı belgili trenerlik kontekstlerinde sportshılardıń uqıplılıǵın, isenimin, baylanısın hám minezin jaqsılaw».[4][5]

Bilim

Trenerlerge trenerliktiń barlıq aspektlerine baylanıslı bolǵan súwretlewshi bilim hám proceduralıq bilim kerek, al tájiriybeli trenerler jasırın bilimdi erkin qollanadı. Muǵallimlerdiń bilimi, trenerlerdiń bilimi sıyaqlı, hár túrli terminler menen kategoriyalanǵan. Bunday terminler oyınshılar hám sportshılarǵa trenerdiń olarǵa ne isletpekshi ekenin túsiniwge járdem beredi. Qollanılatuǵın terminlerdiń biri - kúsheytilgen keri baylanıs, ol trenerdiń bahalawdı beriwiniń hár qıylı usılların ańlatadı. Kóp kategoriyalar mazmun bilimi, pedagogikalıq bilim hám pedagogikalıq-mazmun bilimi astına kiredi. Basqalar hám sportshılar menen qatnasıqlar ornatıw zárúrligin esapqa alǵanda,[6] adamlar arasındaǵı bilim kirgizilgen.[7] Sońınan, refleksiv ámeliyattı qollanıp tájiriybeden úyreniw uqıplılıǵın talap etetuǵın kásiplik rawajlanıwdı esapqa alǵanda, jeke qatnas bilimi kirgizilgen.

Kásiplik sportta komandanıń burınǵı kásiplik oyınshını jumısqa almawı siyrek ushırasadı, biraq oynaw hám trenerlik hár túrli bilim tiykarlarına iye.[8] Kásiplik, adamlar arasındaǵı hám jeke qatnas bilimleriniń birikpesi jaqsı oylaw ádetlerine, jetiskenlikke,[9] danalıqqa[10] hám aqılǵa muwapıq qararlar qabıl etiw uqıplılıǵına alıp keliwi múmkin.

Professionallıq

Pán, sport, oqıw baǵdarlaması hám pedagogikalıq bilimlerdiń hámmesi kásiplik trenerlerdiń biliminiń usı kategoriyasına kiredi. Bul sport iliminiń «logiyaları»n óz ishine aladı, mısalı: sport psixologiyası, sport biomexanikası, sport awqatlanıwı, fizikalıq jumıs fiziologiyası, háreket baqlawı, sın pikirlew, sociologiya, kúsh hám shıdamlılıqtı rawajlandırıw hám sport taktikası,[11] olardıń barlıq baylanıslı bilim tarawları menen birge. Bilimniń bul kategoriyası kópshilik trenerlik bilimlendiriwiniń tiykarǵı dıqqat orayı bolǵan, [12] biraq bul óz aldına nátiyjeli trener bolıw ushın jetkiliksiz.

Trenerlik tek sportqa tiyisli kónlikpeler [13] hám bilimlendiriw[14] haqqında emes, ásirese pútin tutas kózqarastan qaraǵanda.[15] Sportshılardı qáwipsiz[16] hám salamat [17] saqlaw, olar qatnasqan waqıtta trenerdiń juwapkershiligi bolıp tabıladı, sonday-aq salıstırmalı jas tásiri sıyaqlı sociallıq faktorlardan xabardar bolıw da áhmiyetli

Adamlar arasındaǵı qatnasıqlar

Trenerliktiń kóp bólegi oyınshılar, xızmetkerler, jámiyet, qarsılas komanda hám jaslar sportında ata-analar menen óz-ara qatnasıqlardı óz ishine aladı. Sport komandasında qurılǵan qatnasıqlar sociallıq baylanıslarǵa tásir etedi, bul óz gezeginde oyınshınıń kórsetkishleri hám rawajlanıwına, ıqlasbentler mádeniyatına,[18] al kásiplik sportta finanslıq qollap-quwatlawǵa tásir etiwi múmkin. Nátiyjeli trenerler hár bir jaǵdaydan eń jaqsı nátiyje alıw ushın barlıq sociallıq kontekstlerde járdem beretuǵın bilimge iye, bunda trener-sportshı qatnasıǵı eń áhmiyetli bolıp esaplanadı.

Trenerler óz sportshıların tiyisli kónlikpeler, bilim hám psixologiyalıq hám taktikalıq qábiletler menen támiyinlew ushın joqarı dárejeli kommunikaciya uqıplılıqlarına iye bolıwı shárt.[19]

Ishki jeke qásiyetler

Trenerdiń jetilisiw qábileti bahalaw hám refleksiv ámeliyattı birgelikte qollanatuǵın úziliksiz oqıwdaǵı kásiplik rawajlanıwǵa tiykarlanadı.[20] Olardıń jeke etikalıq kózqarasları hám xarakterin ańlawı da ishki jeke bilimniń elementleri bolıp tabıladı. Ózin túsiniw hám ishki baqlaw hám refleksiyanı qollanıw kónlikpeleri rawajlanıw ushın waqıt talap etedi,[21] hár bir ózgeriwshi jaǵdayda maqsetli ámeliyattı qollanıw arqalı.[22] Trenerlik sheberlik, oqıtıwshılar sıyaqlı, [23]usı bilimdi talap etedi, óytkeni hár bir tájiriybe oyınshınıń kórsetkishleri haqqındaǵı aldıńǵı isenimdi tastıyıqlawı yamasa oǵan qarsı keliwi múmkin.[24] Trener roliniń ishki hám sırtqı qáliplesiwi olardıń refleksiyasına tásir etiwi múmkin,[25] bul kóz-qarastıń shekleniw bolıwı múmkinligin kórsetip, pikir almasıw ushın trenerler jámiyetin dúziw ideyasın qollap-quwatlaydı.

Sportshılardıń nátiyjeleri

Trenerlik minez-qulqın bahalaw sisteması trenerdiń bilimi hám minez-qulqınıń qatnasıwshılardıń psixologiyalıq profiline áhmiyetli tásir etip, ózin-ózi bahalaw, motivaciya, qanaatlanıw, qatnas, qábiletlilik sezimi hám kórsetkishlerine tásir etetuǵının kórsetiw ushın qollanılǵan.[26] Trenerdiń nátiyjeli dep esaplanıwı ushın, olar menen islesetuǵın adamlar jaqsılanıwı kerek,[27] al tájiriybeli trenerler bunı uzaq waqıt dawamında saqlap qala aladı. Rawajlanıwdıń hár qıylı tarawları bar, olar dáslep 5 C modeline bólingen: qábiletlilik (competence), isenim (confidence), baylanıs (connection), xarakter (character) hám miyrim-shápáát (compassion), keyin xarakter hám miyrim-shápáátti birgelikte alıp, 4 C modeline qısqartılǵan.

Adamlardıń qábiletliligi olardıń sportqa tiyisli texnikalıq hám taktikalıq uqıplılıqları, kórsetkish uqıplılıqları, jaqsılanǵan densawlıǵı hám fizikalıq jaǵdayı, hám ulıwma shınıǵıw ádetlerine baylanıslı bolıwı múmkin. Olardıń isenimi ulıwma unamlı ózin-ózi bahalawdıń ishki sezimine baylanıslı. Jaqsı baylanıslarǵa iye bolıw - bul sport kontekstiniń ishinde hám sırtında adamlar menen unamlı baylanıslar hám sociallıq qatnasıqlar. Al xarakter - bul sportqa hám basqa qatnasıwshılarǵa húrmet, minez-qulıq, tuwrılıq, empatiya hám juwapkershiliktiń joqarı dárejesin kórsetiw.

Adamnıń qábiletliligi basshılıq penen baylanıslı hám trenerlik kontekstinde sport komandası hám jámiyettiń óz betinshe háreket ete alatuǵın aǵzası bolıwǵa baǵdarlanǵan. Qábiletlilikler sport psixologiyasınıń kóp bólimin basqarıp,[28] jaslardıń unamlı rawajlanıwın qollap-quwatlaǵan.[29]

Ózin-ózi anıqlaw teoriyası avtonom sheshim qabıl etiwdi qollap-quwatlaytuǵın ortalıqtıń qábiletlilikti, isenimdi hám basqalar menen baylanıstı rawajlandırıwǵa járdem bere alatuǵının, sonıń menen birge motivaciyaǵa tásir etetuǵının kórsetedi.[30] Sonlıqtan, nátiyjeli trenerler qollap-quwatlaytuǵın ortalıqlar dúzedi [31] hám sol waqıtta olar shınıǵıw beretuǵın adamlar menen jaqsı qatnasıqlar ornatadı.[32]

Qollap-quwatlawshı xızmetkerler

Kásiplik sportta trener ádette bir yamasa bir neshe járdemshi trenerler hám sport ilimpazların óz ishine alǵan qánigeler komandası tárepinen qollap-quwatlanadı. Xızmetkerler quramına koordinatorlar, kúsh hám shıdamlılıq treneri, sport psixologı, fizioterapevt, awqatlanıw boyınsha qánige, biomexanik yamasa sport tallawshısı kiriwi múmkin.

Associaciya futbolı

Liverpul Futbol Klubınıń trenerlik komandası shınıǵıw waqtında oyınshılardı baqlap atır

Associaciya futbolında trenerdiń wazıypaları olardıń shınıqtırıp atırǵan dárejesine, kásiplik dárejesine hám shınıqtırıp atırǵan eline baylanıslı hár qıylı bolıwı múmkin. Jas futbolshılar menen islegende, trenerdiń tiykarǵı wazıypası texnikalıq kónlikpelerdi rawajlandırıwǵa járdem beriw bolıp tabıladı.[33] Trenerdiń jas oyınshılarǵa rawajlandırıwǵa járdem beriwi kerek bolǵan qosımsha kónlikpeler - bul qozǵalıs kónlikpeleri, shıdamlılıq hám oyın barısın sáykes oqıy alıw uqıplılıǵı.

Taktikalıq túsiniktiń bekkem tiykarı jas oyınshılar ushın áhmiyetli, óytkeni olar úlkenler dárejesine jetkende (18 jas hám onnan joqarı), olardan oyınnıń taktikalıq tiykarın biliwi kútiledi - úlkenler dárejesindegi birinshi komanda trenerleri taktikanı aktiv túrde úyretpeydi, olar tiykarınan onı ámelge asıradı. Sonlıqtan, jas trenerler oyın taktikasın jaqsı túsiniwi kerek, solay etip olar pedagog sıpatında óz oyınshılarınıń taktikalıq dárejede de ósiwin támiyinley aladı.

Kásiplik futbolda trener yamasa úyretiwshiniń wazıypası klubtıń birinshi komandasın shınıqtırıw hám rawajlandırıwǵa qaratılǵan.[34] Bul bas trenerdiń birinshi komandanıń strategiyası, rawajlanıwı, shınıǵıw sessiyasınıń kestesi hám oyınshılardıń rawajlanıwı ushın juwapker ekenligin bildiredi. Bas trenerge bir yamasa bir neshe járdemshi trenerler járdem beredi, sonday-aq medicinalıq xızmetkerler hám atletikalıq trenerler de járdem beredi. Kásiplik dárejedegi birinshi komanda treneri oyınshılardıń futboldıń (ulıwma) taktikasın jaqsı biliwin kútedi, solay etip trener óz futbol taktikasın (oynaw stilin) komandaǵa engiziwge kóbirek dıqqat awdara aladı.

Inglis futbolında kásiplik futbol komandasınıń direktorına ádette menedjer lawazımı beriledi, bul lawazım trener hám sport direktorınıń wazıypaların birgelikte alıp baradı.

Associaciya futbolı komandalarınıń barlıq trenerleri oyınlar hám shınıǵıwlar ushın taktika hám strategiyanı tańlaǵanda óz komandalarınıń taktikalıq uqıplılıǵı hám sheberlik dárejesin itibarǵa alıwı kerek.

Xokkey

Muz xokkeyindegi trener - oyınlar hám shınıǵıwlar waqtında komandanı basqarıw ushın juwapker adam, strategiyanı tayarlaydı hám qaysı oyınshılardıń oyınlarǵa qatnasatuǵının sheshedi.

Birlesken Korollik

Kriket

Kriket oyınlarında trenerlerdiń roli basqa sport túrlerine qaraǵanda anaǵurlım az, komanda kapitanı óz komandası ushın kópshilik strategiyalıq sheshimlerdi qabıllaydı. Oyın barısında kriket trenerleri tiykarınan komandaǵa ara-tura xabarlar yamasa pikirler jiberiwge dıqqat awdaradı, ásirese taym-aut sıyaqlı oyındaǵı úzilisler waqtında; basqa jaǵdaylarda, kópshilik trenerler oyınshılarǵa shınıǵıwǵa járdem beriwde qosımsha rol atqaradı, hár bir trener ulıwma oyınshılardıń soqqı beriw hám shar ılaqtırıw kónlikpelerin jaqsılawǵa qánigelesedi.[35][36][37] Sońǵı jılları maydan qorǵawshı trenerlerge kóbirek itibar berilmekte, sebebi oyınnıń qısqa formatları jaqsı maydan qorǵawdı kóbirek áhmiyetlirek etken.[38]

Amerika Qurama Shtatları

Shep tárepte: AQSH joqarı mektebiniń qızlar suw polosı komandası (fonda er trenerleri menen birge) óz kubogi menen súwretke túsip atır. Oń tárepte: AQSH universitetiniń bir qızı treneriniń qadaǵalawı astında qıyın gimnastikalıq háreketti ámelge asırıp atır.

AQSHtaǵı barlıq iri universitet sport túrleriniń trenerleri kásiplik rawajlanıw iskerliklerin ámelge asırıw ushın birlespelerge iye, biraq ayırım sport túrleriniń professional trenerleriniń birlespeleri rásmiy emes, kóp ligalardaǵı sportshılar sıyaqlı awqamǵa uqsas toparǵa aylanbaǵan.

AQSH universitet trenerleriniń shártnamaları, eger trener atap ótilgen qaǵıydalardı qáwipli túrde buzǵanı anıqlansa, ádette oyınshılardı háwesker statusın buzıp tańlaw yamasa saqlap qalıwǵa baylanıslı, kompensaciya tólemesten jumıstan bosatılıwın talap etedi.

NFL bas trenerleriniń NFL Trenerler Associaciyası (NFLCA) dep atalatuǵın birlespesi bar, oǵan NFLdaǵı derlik barlıq trenerler kiredi.[39]

Amerika beysbolı

Arqa Amerikanıń professional beysbol dárejesinde, trenerler toparın basqaratuǵın adam «bas trener» atamasın qollanbaydı, al onıń ornına maydan menedjeri dep ataladı. Bul dárejedegi beysbol «trenerleri» menedjerdiń ulıwma basshılıǵı astında trenerler toparınıń aǵzaları bolıp, hár bir trenerdiń ózine tán arnawlı wazıypası bar. Beysbol maydan menedjeri basqa Amerika professional sport ligalarındaǵı bas trenerge teń. Oyınshılar menen baylanıslı qatnaslardı bas menedjer ámelge asıradı. «Menedjer» sózi sheklewsiz qollanılǵanda, derlik bárqulla maydan menedjerin ańlatadı, al bas menedjer kóbinese GM dep ataladı.

Háwesker dárejesinde terminologiya basqa sport túrlerine uqsasıraq. Professional ligalarda «menedjer» dep atalatuǵın adam háwesker ligalarda ulıwma «bas trener» dep ataladı; bul terminologiya AQSH universitet beysbolında standart bolıp esaplanadı.

Amerika futbolı

Amerika futbolında, kóp basqa sport túrleri sıyaqlı, kóplegen trenerler hám járdemshi trenerler bar. Amerika futbolı quramına bas trener, associaciya/járdemshi bas trener, hújim koordinatorı, qorǵanıw koordinatorı, arnawlı toparlar koordinatorı, poziciya trenerleri hám basqa da járdemshi trenerler kiredi. Olar qatarına pas oyını koordinatorı, juwırıw oyını koordinatorı hám másláhátshiler de kiredi. Olardıń járdemshi xızmetkerleri qatarına kúsh hám fizikalıq tayarlıq treneri, sapa baqlaw, analiz etiwshi hám jańa oyınshılardı tańlaw trenerleri kiredi.[40]

Derekler

  1. ↑ «The origin of the word Coach» (en-US) (27-fevral 2016-jıl). Qaraldı: 20-sentyabr 2022-jıl.
  2. ↑ «APA PsycNet» (en). psycnet.apa.org. Qaraldı: 15-noyabr 2021-jıl.
  3. ↑ «APA PsycNet». content.apa.org. Qaraldı: 15-noyabr 2021-jıl.
  4. ↑ An Integrative Definition of Coaching Effectiveness and Expertise. 2009-09-01. https://doi.org/10.1260/174795409789623892. 
  5. ↑ Sports coaching : professionalisation and practice, John Lyle, Chris Cushion, Edinburgh: Churchill Livingstone, 2010. ISBN 978-0-7020-3054-3. OCLC 455871432. 
  6. ↑ «APA PsycNet» (en). psycnet.apa.org. Qaraldı: 15-noyabr 2021-jıl.
  7. ↑ {{{title}}}. 
  8. ↑ Mielke, Danny (2007-06-01) (in en). Coaching Experience, Playing Experience and Coaching Tenure. https://doi.org/10.1260/174795407781394293. 
  9. ↑ Heath, Douglas H.. Schools of Hope: Developing Mind and Character in Today's Youth. The Jossey-Bass Education Series (en). Jossey-Bass, Inc, 1994. ISBN 978-1-55542-616-3. 
  10. ↑ Arlin, Patricia Kennedy (1993-01-01) (in en). Wisdom and expertise in teaching: An integration of perspectives. https://dx.doi.org/10.1016/1041-6080%2893%2990017-M. 
  11. ↑ Marthaler, Jon. «In soccer, the game plan isn't quite the same». Star Tribune (10-may 2013-jıl). Qaraldı: 30-noyabr 2013-jıl.
  12. ↑ TRUDEL, PIERRE; GILBERT, WADE (2006), „Coaching and Coach Education“, Handbook of Physical Education, London, 516–539-bet, doi:10.4135/9781848608009, ISBN 9780761944126, qaraldı: 2021-11-16 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  13. ↑ Children and Youth in Sport: A Biopsychosocial Perspective (en), 2002. 
  14. ↑ An Examination of the Relationship Between Coaching and Teaching. 2000-02-01. https://doi.org/10.1080/00336297.2000.10491702. 
  15. ↑ Toward an Holistic Understanding of the Coaching Process. 2000-05-01. https://doi.org/10.1080/00336297.2000.10491709. 
  16. ↑ Kliff. «Heading Off Sports Injuries, Newsweek, 5 February 2010». Newsweek.com (19-oktyabr 2009-jıl). Qaraldı: 26-fevral 2018-jıl.
  17. ↑ Baker. «Oregon Senate Bill 348». Special.registerguard.com. Qaraldı: 26-fevral 2018-jıl.
  18. ↑ JONES, ROBYN L.; WALLACE, MIKE (2006), „The coach as 'orchestrator': more realistically managing the complex coaching context“, The Sports Coach as Educator, doi:10.4324/9780203020074-16, ISBN 978-0-203-02007-4, qaraldı: 2021-11-16 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  19. ↑ Jowett. «The coach-athlete partnership». researchgate.net. The Psychologist. Qaraldı: 25-may 2022-jıl.
  20. ↑ Becoming a Sports Coach, 2015-11-20. 
  21. ↑ Developing the Reflective Sports Coach: A study exploring the processes of reflective practice within a higher education coaching programme. 2001-06-01. https://doi.org/10.1080/14623940123820. 
  22. ↑ Reflecting on reflection: exploring the practice of sports coaching graduates. 2006-05-01. https://doi.org/10.1080/14623940600688423. 
  23. ↑ Research on Expertise: Guideposts for Expertise and Teacher Education in Physical Education. 1994-05-01. https://doi.org/10.1080/00336297.1994.10484119. 
  24. ↑ (in en-US) Reflection in Coach Education: The Case of the National Governing Body Coaching Certificate. 2006-06-01. https://journals.humankinetics.com/view/journals/tsp/20/2/article-p174.xml. 
  25. ↑ (in en-US) Role of the Coach: How Model Youth Team Sport Coaches Frame Their Roles. 2004-03-01. https://journals.humankinetics.com/view/journals/tsp/18/1/article-p21.xml. 
  26. ↑ Chelladurai, Packianathan (2012), „Leadership in Sports“, Handbook of Sport Psychology (Англичанша), 111–135-bet, doi:10.1002/9781118270011.ch5, ISBN 978-1-118-27001-1, qaraldı: 2021-11-15 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  27. ↑ «APA PsycNet» (en). psycnet.apa.org. Qaraldı: 19-noyabr 2021-jıl.
  28. ↑ 2007 C. H. McCloy Lecture. 2008-12-01. https://doi.org/10.1080/02701367.2008.10599510. 
  29. ↑ Holt, Nicholas L.; Deal, Colin J.; Pankow, Kurtis (2020), „Positive Youth Development Through Sport“, Handbook of Sport Psychology (Англичанша), 429–446-bet, doi:10.1002/9781119568124.ch20, ISBN 978-1-119-56812-4, S2CID 226196566, qaraldı: 2021-11-19 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  30. ↑ Deci, Edward L. (2000-10-01). The "What" and "Why" of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01. 
  31. ↑ Applied sport psychology : personal growth to peak performance. McGraw-Hill Higher Education, 2010. ISBN 978-0-07-337653-0. 
  32. ↑ «APA PsycNet» (en). psycnet.apa.org. Qaraldı: 19-noyabr 2021-jıl.
  33. ↑ «Phase 1 – The FUNdamental Phase». Football Association of Ireland (12-iyun 2009-jıl). Qaraldı: 12-dekabr 2010-jıl.
  34. ↑ Estimating Coaching Efficiency in Professional Team Sports: Evidence from English Association Football. Scottish Journal of Political Economy, Volume47, Issue4, September 2000. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1467-9485.00170. 
  35. ↑ «Support staff and their roles in cricket teams» (en). CricTracker (2-noyabr 2017-jıl). Qaraldı: 19-dekabr 2020-jıl.
  36. ↑ «What Makes A Good Cricket Coach? | Almanack | Wisden Cricket» (en-GB). Wisden (21-aprel 2020-jıl). Qaraldı: 19-dekabr 2020-jıl.
  37. ↑ Jones. «Why cricket coaches need to have more say» (en). The Sydney Morning Herald (9-fevral 2018-jıl). Qaraldı: 19-dekabr 2020-jıl.
  38. ↑ «How T20 has juiced fielding» (en). ESPNcricinfo. Qaraldı: 19-dekabr 2020-jıl.
  39. ↑ «Why Bill Belichick and some players are not depicted in 'Madden NFL' or other video games» (en). CBSSports.com (2-avgust 2019-jıl). Qaraldı: 10-mart 2023-jıl.
  40. ↑ «Coaches». PhiladelphiaEagles.com. Qaraldı: 30-noyabr 2013-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Trener_(sport)&oldid=110514» saytınan alınǵan