Velosiped soqqısı

Futbolda velosiped soqqısı, sonday-aq joqarıdan soqqı yamasa qayshı tebiw dep te ataladı, bul ‒ oyınshınıń hawadaǵı toptı artqa qaray tebetuǵın akrobatikalıq soqqısı. Bul deneni artqa hám joqarıǵa taslap, jerge túspesten aldın ayaqlar menen qayshı háreketin islep, toptı urıwshı ayaqtı ekinshi ayaqtıń aldına shıǵarıw arqalı ámelge asırıladı. Kópshilik tillerde bul manevr onıń uqsaslıǵına qaray ya velosiped minip baratırǵanday háreketke, yamasa qayshı háreketine baylanıslı ataladı. Onıń quramalılıǵı hám jarıs futbol oyınlarında siyrek orınlanıwı onı futboldıń eń dańqlı sheberlikleriniń birine aylandıradı.
Velosiped soqqısı dárwaza awzınan toptı qorǵanıw ushın qorǵanıwda da, qarsılaslar dárwazasına gol urıw maqsetinde hújimde de qollanılıwı múmkin. Velosiped soqqısı - tájiriybesiz oyınshılar ushın qáwipli bolǵan joqarı dárejeli futbol sheberligi. Onıń tabıslı orınlanıwı kóbinese futbol tariyxındaǵı eń tájiriybeli hám atletikalıq oyınshılar menen sheklengen.
Chili hám Perudıń Tınısh okeanı boyındaǵı portlarınıń jumısshıları futbol oyınlarında birinshi bolıp velosiped soqqıların orınlaǵan bolıwı múmkin, bálkim XIX ásirdiń aqırlarında. Velosiped soqqısı sıyaqlı joqarı dárejeli usıllar Britaniya immigrantları alıp kelgen futbol stiline Qubla Amerikalıqlardıń beyimlesiwinen payda bolǵan. Braziliyalı futbolshılar Leonidas hám Pele XX ásir dawamında bul sheberlikti xalıqaralıq dárejede keń tarqattı. Sonnan berli velosiped soqqısı usınday keń tarqalǵanı sonshelli, 2016-jılı FIFA (futbol boyınsha basqarıwshı organ) velosiped soqqısın «futboldaǵı eń tamasha kórinis» dep bahalaǵan.
Belgili sheberlik sıpatında, velosiped soqqısı futbol mádeniyatınıń áhmiyetli bólegi bolıp tabıladı. Jarıs futbol oyınında velosiped soqqısın orınlaw, ásirese gol urıwda, ádette sport mediasında keń dıqqat tartadı. Velosiped soqqısı kórkem óner shıǵarmalarında, mısalı, músinlerde, filmlerde, reklamalarda hám ádebiyatta súwretlengen. Bul hárekettiń oylap tabılıwı hám ataması boyınsha pikir qarama-qarsılıqları onıń xalıq mádeniyatındaǵı dańqın arttırdı. Bul manevr futzal hám qumda oynalatuǵın futbol sıyaqlı futboldıń variantlarında da húrmet penen qabıl etiledi.
Ataması

Velosiped soqqısı inglis tilinde úsh at penen belgili: velosiped soqqısı, bastan joqarı tebiw hám qayshı tebiw. «Velosiped soqqısı» termini dene hawada bolǵan waqıtta ayaqlardıń háreketin súwretleydi, bul velosiped pedalın aylandırıwǵa uqsaydı. Bul manevr jáne de «bastan joqarı tebiw» dep ataladı, bul toptıń bastan joqarı tebiliwine baylanıslı, yamasa «qayshı tebiw» dep te ataladı, sebebi bul texnika eki qayshı júziniń birlesiwine uqsaydı. Ayırım avtorlar «qayshı tebiw»di velosiped soqqısına uqsas, biraq shetke yamasa múyeshke qaray islenetuǵın háreket dep ajıratadı; basqa avtorlar olardı birdey háreket dep esaplaydı.
Inglis tilinen basqa tillerde, onıń atı da uqsas Háreketti sáwlelendiredi. Chili gazetası El Mercurio-dan sport jurnalisti Alexandro Sisternas bul atamalardıń dizimin dúzdi. Kópshilik jaǵdaylarda, olar ya qayshı tárizli Háreketke, mısalı, francuz tilindegi ciseaux retourné (qaytarılǵan qayshı) hám grek tilindegi anapodo psalidi (tóńkerilgen qayshı), ya bolmasa velosiped tárizli háreketke, mısalı, portugal tilindegi pontapé de bicicleta sıyaqlı atamalarǵa iye. Basqa tillerde hárekettiń tábiyatı súwretlenedi: nemis tilinde Fallrückzieher (artqa qulap tebiw), polyak tilinde przewrotka (awdarılıp tebiw), golland tilinde omhaal (aylandırıp tartıw) hám italyan tilinde rovesciata (tóńkerilgen tebiw).[1]
Bul atama úlgileriniń ayırmashılıqları orınǵa silteme beretuǵın tillerde ushırasadı, mısalı, norveg tilindegi brassespark (Braziliya tebiwi). Bul ayırmashılıq ispan tilinde eń áhmiyetli, onda velosiped soqqısın ataw boyınsha Chili menen Peru arasında - olardıń tariyxıy sport básekilesiniń bir bólegi sıpatında - qattı qarama-qarsılıq bar; chilililer hám kópshilik latın amerikalılar onı chilena dep biledi, al perulılar onı chalaca dep ataydı. Soǵan qaramastan, ispan tilinde bul háreket jáne de tijera hám tijereta degen kem dawlı atlar menen belgili - ekewi de bul manevrdiń qayshı tárizli háreketine silteme.
Orınlanıwı

Velosiped soqqısın tabıslı orınlaw ulıwma úlken sheberlik hám atletikalıq qábiletti talap etedi. Velosiped soqqısın orınlaw ushın, top hawada bolıwı kerek, sonda oyınshı artqa qaray awdarılıp atırǵanda onı ura aladı; top hawada oyınshıǵa qaray keliwi múmkin, mısalı, kroslıq uzatıwdan, yamasa oyınshı toptı hawaǵa kótere aladı. Teppeytuǵın ayaq birinshi kóteriliwi kerek, bul deneni joqarıǵa iyteriwge járdem beredi, al tebetuǵın ayaq sekiriwdi ámelge asıradı. Sekiriw waqtında denenіń arqası jerge parallel bolǵansha artqa jıljıwı kerek. Dene eń joqarı noqatqa jetkende, tebetuǵın ayaq topqa qaray tez háreket etiwi kerek, al teppeytuǵın ayaq bir waqıtta tómenge túsiriledi, bul tebiwdiń kúshin arttıradı. Kóz topqa ayaq tiygenge deyin baǵdarlanǵan bolıwı kerek. Qollar teńsalmaqlılıq ushın hám qulawdıń tásirin azaytıw ushın qollanılıwı kerek.
Velosiped soqqıları ádette eki jaǵdayda islenedi, birewi qorǵanıw, ekinshisi hújim etiw ushın. Qorǵanıw velosiped soqqısı óz komandasınıń dárwazasına qarap turǵan oyınshı tárepinen toptı óz dárwazasınıń qarama-qarsı baǵıtına qaray tazalaw ushın islenedi. Sport tariyxshısı Richard Vitcig qorǵanıw velosiped soqqıların hújimlik túrine qaraǵanda azıraq baǵdarǵa alıwdı talap etetuǵın úmitsiz háreket dep esaplaydı. Hújimlik velosiped soqqısı oyınshı qarsılas dárwazaǵa arqası menen turǵanda hám dárwaza awzına jaqın bolǵanda qollanıladı. Vitcigtiń pikirinshe, hújimlik velosiped soqqısı dıqqat jámlestiriwdi hám toptıń ornalasıwın jaqsı túsiniwdi talap etedi. Velosiped soqqıları orta maydanda da isleniwi múmkin, biraq bul usınılmaydı, sebebi bul aymaqta qáwipsizirek hám anıǵıraq uzatıwlar isleniwi múmkin.

Hújimlik velosiped soqqısınan aldın islengen paslardıń anıqlıǵı gúmanlı boladı - nemis soqqı beriwshisi Klaus Fisherdiń aytıwınsha, velosiped soqqısınan aldınǵı kópshilik paslar jaman boladı. Bunnan tısqarı, velosiped soqqısın orınlaw, hátte durıs islengende de, qáwipli, sebebi ol maydandaǵı abaysızda qalǵan qatnasıwshıǵa zıyan keltiriwi múmkin. Usı sebepli, perulı qorǵawshı Sesar Gonsales velosiped soqqısın orınlaytuǵın oyınshıda onı islew ushın jetkilikli orın bolıwın usınadı. Bul manevrdı qollanatuǵın oyınshı ushın eń úlken qáwip qulaw waqtında júz beredi; jaman qulaw bas, arqa yamasa bilekke zaqım keltiriwi múmkin. Vitcig bul háreketti islewge urınǵan oyınshılarǵa ústi arqasına qulawdı, qolların tirek etip paydalanıwdı hám qulawdan bolǵan soqqını azaytıw ushın bir waqıtta bir tárepke qaray awnawdı usınıs etedi.
Vitcig futbolshılarǵa velosiped soqqısın orınlawdı dıqqat penen hám maqsetli ruwxta islewdi usınıs etedi. Orınlawshı bul háreketti islegende jaqsı formada bolıwı kerek hám sol waqıtta toptı urǵanda ayrıqsha anıqlıq hám dállik kórsetiwi kerek. Sporttıń ataqlı oyınshılarınıń biri braziliyalı hújimshi Pele de bul manevrdı qıyın dep esaplaǵan hám óziniń karerasındaǵı 1,283 golınıń tek bir neshewin ǵana usı usıl menen urǵanın eske alǵan. Hárekettiń quramalılıǵı sebepli, tabıslı orınlanǵan velosiped soqqısı dıqqatqa ılayıq hám sport jurnalisti Elliot Ternerdiń pikirinshe, tamashagóylerdi hayran qaldırıwǵa beyim. Jetkilikli dárejede orınlanbaǵan velosiped soqqısı oyınshını masqara etiwge de alıp keliwi múmkin.
Tariyxı
Futbol ápsanalarında velosiped soqqısınıń birinshi ret qashan hám qay jerde orınlanǵanı hám onı kim oylap tapqanı haqqında kóp sanlı ápsanalar bar. Braziliyalı antropolog Antonio Xorxe Soaresniń pikirinshe, velosiped soqqısınıń kelip shıǵıwı tek ǵana folklordıń qalay jaratılǵanına mısal retinde áhmiyetli. Xalıqaralıq pikir onıń dál kelip shıǵıwı boyınsha ele de talasıp atır, ásirese manevr oylap tabıldı delingen orınlarda (mıs., Braziliya, Chili hám Peru). Soǵan qaramastan, bar bolǵan faktler hám sáneler ápiwayı áńgimeni bayan etedi, bul velosiped soqqısınıń oylap tabılıwı Qubla Amerikada, futbol taktikası hám sheberliginde innovaciyalar dáwirinde bolǵanın kórsetedi.[2]

Qubla Amerikanıń ekonomikalıq imkaniyatlarına, sonıń ishinde Braziliyadan kofe, Argentinadan teri hám gósh, Perudan guano eksportına qızıqqan britan immigrantları 1800-jıllarda bul regionǵa futboldı alıp keldi. Bul immigrant jámiyetleri mektepler hám sport klubları sıyaqlı mákemelerdi shólkemlestirdi, onda is-háreketler Britaniyada ámelge asırılatuǵınlarǵa uqsas edi – sonıń ishinde futbol menen shuǵıllanıw. Futbol burın Britaniyadan kontinental Evropaǵa, tiykarınan Belgiya, Niderlandiya hám Skandinaviyaǵa tarqalǵan edi, biraq bul jerlerde oyında hesh qanday innovaciyalar bolmadı. Qubla Amerikada jaǵday basqasha rawajlandı, sebebi olar immigrantlardıń oyın stilin – tezirek hám qattıraq inglis futbol stiline qaraǵanda, ásten «shotlandiyalıq pas beriw oyınına» tiykarlanǵan – tek ǵana eliklew ornına, qubla amerikalılar oyınshılardıń texnikalıq qásiyetlerine itibar qaratıw arqalı sporttıń ósiwine úles qostı. Sporttı óz qálewlerine beyimlestiriw arqalı, qubla amerikalı futbolshılar dribling, iyiliwshi erkin soqqılar hám velosiped soqqısı sıyaqlı jeke sheberliklerdi iyeledi.
Velosiped soqqıları birinshi ret Chili hám Perudıń Tınısh okeanı portlarında, bálkim, XIX ásirdiń aqırında bolǵan.[3] Olardıń kemeleri toqtap turǵan waqıtta, britan teńizshileri bir-biri menen hám jergilikli xalıq penen dem alıw túri sıpatında futbol oynadı; sport penen shuǵıllanıw portlarda keńnen tarqaldı, sebebi onıń ápiwayı qaǵıydaları hám úskeneleri onı ulıwma xalıq ushın qolaylı etti. Afro-peruan port jumısshıları XIX ásirdiń aqırında britan teńizshileri hám temir jol jumısshıları menen Perudiń bas portında bolıp ótken matchlar dawamında velosiped soqqısın birinshi bolıp orınlaǵan bolıwı múmkin, onda ol tiro de chalaka ('Kalyao soqqısı') degen at aldı. Velosiped soqqısı sonday-aq 1910-jıllarda Ispaniyada tuwılǵan, keyin chili puqaralıǵın alǵan bask atleti Ramon Unzaga tárepinen Chilidiń Talkauano portında birinshi bolıp orınlanǵan bolıwı múmkin, onda ol chorera (jergilikli degenerativke silteme etip) degen at aldı

Chilili futbolshılar 1910- hám 1920-jıllarda bul sheberlikti Qubla Amerikanıń batısınan tısqarıǵa tarqattı. Qubla Amerika Chempionatınıń birinshi basqıshlarında Unzaga hám chilili qorǵawshı Fransisko Gatika ózleriniń velosiped soqqıları menen tamashagóylerdi hayran qaldırdı. Chilili hújimshi David Arelyano da «Kolo-Kolo»nıń 1927-jılǵı Ispaniya turnesinde bul háreketti hám basqa da qáwipli manevrlerdi umıtılmas etip orınladı – onıń sol turda akrobatikalıq háreketleriniń birinen alǵan jaraqatlanıwınan waqtınan aldın qaytıs bolıwı, Simpson hám Gesseniń pikirinshe, «kópke kórsetiw qáwipleri haqqında qorqınıshlı eskertiw» boldı.[4] Bul velosiped soqqılarınan tásirlengen Ispaniya hám Argentina ıqlasbentleri onı chiliena dep atadı, bul oyınshılardıń milletine silteme. 1940-jılları Karlo Parola Italiya futbolında velosiped soqqısın qollanıwdı keńnen tarqattı hám «Sinor Roveshata» («Joqarıdan Tebiw Mırzası») laqap atın aldı.[5]
Braziliyalı hújimshi Pele XX ásirdiń ekinshi yarımında velosiped soqqısınıń xalıqaralıq dańqın qayta janlandırdı.[6] Onıń velosiped soqqıların ańsatlıq penen orınlaw qábileti onı sport karerasınıń basqıshında basqa oyınshılardan ajıratıp turatuǵın ózgesheliklerinen biri boldı, sonday-aq ol futbolshı sıpatında ózine bolǵan isenimin de arttırdı. Peleden keyin, argentinalı yarım qorǵawshı Diego Maradona hám meksikalı hújimshi Ugo Sanches XX ásirdiń aqırǵı on jıllıqlarında velosiped soqqısın ataqlı orınlawshılarǵa aylandı. Bul dáwirde bul háreketti orınlaǵan basqa da ataqlı oyınshılar qatarına Peru komandasınıń qanat qorǵawshısı Xuan Karlos Oblitas (Peru hám Chili arasındaǵı 1975-jılǵı Kopa Amerika matchında velosiped soqqısı menen gol urgan) hám Uels hújimshisi Mark Xyuz (1985-jılı Uels hám Ispaniya arasındaǵı Jáhán Chempionatı saylawı matchında velosiped soqqısınan gol urgan) kiredi.
Jigirma birinshi ásir basınan berli velosiped soqqısı futbol matchlarında ele de siyrek tabıslı orınlanatuǵın sheberlik bolıp qalmaqta. 2016-jılı Xalıqaralıq Futbol Federaciyası (FIFA) velosiped soqqısın «futboldıń eń tamasha kórinisi» dep atadı hám onıń dawlı kelip shıǵıwı hám texnikalıq túsindirmelerine qaramastan, velosiped soqqıları «oyın tariyxına ózgeshelik kirgizgen» degen juwmaqqa keldi.
Belgili status

Velosiped soqqısı ıqlasbentler hám futbolshılar arasında úlken qızıǵıwshılıqtı saqlap qalǵan; Gesse hám Simpson tabıslı velosiped soqqısınıń oyınshınıń ataqlılıǵına unamlı tásirin atap ótedi, al AQSH Futbol Federaciyası onı sporttıń ikonikalıq bezewi sıpatında súwretleydi. «Manchester Siti»diń burınǵı qorǵawshısı Pol Leyktiń aytıwınsha, inglis shep qanat qorǵawshısı Dennis Tyuart tárepinen orınlanǵan dıqqatqa ılayıq velosiped soqqısı onı úlgi etiwge háreket etken júzlegen ıqlasbentlerge jaraqat keltirgen. 2012-jılı The Guardian gazetasınıń ıqlasbentler arasında ótkerilgen sorawında inglis hújimshisi Ueyn Runiniń 2011-jılı «Manchester derbisinde» urǵan velosiped soqqısı Premer-Liga tariyxındaǵı eń jaqsı gol ataǵın aldı. Italyan hújimshisi Mario Balotelli jas dáwirinde óz sheberliklerin braziliyalı yarım qorǵawshı Ronaldino hám francuz yarım qorǵawshısı Zinedin Zidannıń sheberliklerine uqsatıp islegende, ol velosiped soqqısına ayrıqsha itibar qarattı. 2015-jılı «Liverpul»ge qarsı oyında Xuan Mata óz komandasınıń jeńisin támiyinlegen ikonikalıq velosiped soqqısın urdı. Portugaliya hújimshisi Krishtianu Ronaldunıń 2018-jılı Chempionlar Ligasında urǵan velosiped soqqısı golı basqa futbolshılar tárepinen de keńnen maqtaldı, sonıń ishinde inglis hújimshisi Piter Krauch «bunı isley alatuǵın bizler azbız» dep tvit jazdı, al shveciya hújimshisi Zlatan Ibragimovich Ronaldunı «onı 40 metrden kór» dep sınawǵa shaqırdı – bul onıń Shveciya hám Angliya arasındaǵı xalıqaralıq joldaslıq matchta urǵan, FIFA sıylıǵın alǵan 2012-jılǵı velosiped soqqısı golına silteme beredi.[7] Garet Beyldiń 2018-jılǵı UEFA Chempionlar Ligası finalında «Liverpul»ge qarsı urǵan velosiped soqqısı eń jaqsı gollardan biri bolıp esaplanadı.[8][9][10][11]
Eń este qalarlıq velosiped soqqılarınıń ayırımları FIFA Jáhán Chempionatı finallarında orınlanǵan. Nemis hújimshisi Klaus Fisher Ispaniyada ótkerilgen 1982-jılǵı Jáhán Chempionatınıń yarım finalında Batıs Germaniya hám Franciya arasındaǵı matchta velosiped soqqısınan gol urdı hám qosımsha waqıtta esaptı teńlestirdi – oyın sońında penaltiler seriyasına ótip, onı Nemis komandası jeńdi. Gesse hám Simpson Fisherdiń háreketin Jáhán Chempionatınıń eń hayran qaldıratuǵın velosiped soqqısı dep esaplaydı. Meksikada bolıp ótken 1986-jılǵı Jáhán Chempionatında Meksika yarım qorǵawshısı Manuel Negrete Meksika hám Bolgariya arasındaǵı 1/8 final matchında velosiped soqqısınan gol urdı – Argentina hám Angliya arasındaǵı sherek final matchında Maradona urǵan «Ásir Golınan» kóleńkede qalsa da, Negrete urǵan gol 2018-jılı FIFA ıqlasbentleri arasında ótkerilgen soraw nátiyjesinde «Jáhán Chempionatınıń eń ullı golı» ataǵın aldı.[12] Qorǵawshı Marselo Balboanıń Kolumbiya hám AQSH arasındaǵı 1994-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatı matchındaǵı velosiped soqqısı úlken maqtawǵa eristi hám hátte AQSHta Major League Soccer ligasınıń baslanıwına járdem bergen dep esaplanadı. Koreya-Yaponiyada bolıp ótken 2002-jılǵı Jáhán Chempionatında Belgiya hújimshi yarım qorǵawshısı Mark Vilmots Yaponiyaǵa qarsı inglis futbol jazıwshısı Brayan Glenvill «tamasha velosiped soqqısı» dep táriyiplegen goldı urdı. 2022-jılǵı FIFA Jáhán Chempionatında Braziliya oyınshısı Risharlisonnıń Serbiyaǵa qarsı urǵan velosiped soqqısı golı sol turnirdiń eń jaqsı gollarınan biri dep esaplandı.[13]

Velosiped soqqıları sonday-aq futbol mádeniyatınıń áhmiyetli bólegi bolıp tabıladı. Amerika Qurama Shtatları Futbol Federaciyasınıń pikirinshe, Peleniń 1981-jılǵı «Jeńiske qashıw» filmindegi velosiped soqqısı bul sheberliktiń sabaqlıq orınlanıwı bolıp tabıladı, al Pele óz ómirbayanı kitabında film ushın «maqtanısh etiw» háreketine qanaatlanǵanın bildirgen. 2013-jıl sentyabr ayında Leonidas da Silvanıń 100 jıllıǵın bayramlawǵa arnalǵan Google Doodleında ataqlı braziliyalı hújimshini súwretlegen tayaq figurası orınlaǵan velosiped soqqısı ayqın kóriniste boldı. Velosiped soqqıları sonday-aq reklamalarda da súwretlengen, mısalı, 2014-jılǵı telekanal reklamasında Argentina hújimshisi Lionel Messi sol jılǵı FIFA futbol simulyaciyası video oyının úgitlew ushın manevrdi orınlaydı.[14] 2022-jılı FIFA ózleriniń ispan tilindegi rásmiy Twitter akkauntı arqalı velosiped soqqısınıń talaslı kelip shıǵıwın qayta janlandırıp, paydalanıwshılardan manevrdiń «chalaka» ma yamasa «chiliena» ma ekenligin soradı (peruanlılar hám chilililer arasındaǵı talasqa silteme berip).[15]
2014-jılı Chilidiń Talkauano qalasında Ramon Unzaga orınlaǵan velosiped soqqısına arnalıp estelik ornatıldı; músinshi Mariya Anjelika Echavarri tárepinen jaratılǵan músin mıs hám bronzadan islengen bolıp, diametrı úsh metrdi quraydı.[16] Manuel Negreteniń velosiped soqqısı húrmetine Mexiko qalasınıń Koyoakan rayonında músin ornatıw jobalastırılǵan.[17] Urugvaylı roman jazıwshısı Eduardo Galeano óziniń «Quyash hám kóleńkede futbol» kitabında velosiped soqqısı haqqında jazıp, Unzaganı onı oylap tabıwshı sıpatında maqtaǵan. Perulı Nobel sıylıǵınıń laureatı jazıwshı Mario Vargas Losanıń «Qaharman dáwiri» romanınıń ispansha basılımında bas qaharman velosiped soqqısı Perudıń Kalyao qalasında oylap tabılǵan bolıwı kerek ekenligin aytadı.
Bul manevr futboldıń variantlarında da, mısalı plyaj futbolı hám futzalda da maqtaladı. 2015-jılı italyan plyaj futbol hújimshisi Gabriele Gori velosiped soqqısı haqqında «bul ádewir kóp shınıǵıwdı talap etedi» degen. Velosiped soqqısı sıyaqlı háreket sepaktakrauda da qollanıladı, bul sporttıń maqseti toptı tordan ústinen asırıp, qarsılas komandanıń tárápine tebiw bolıp tabıladı.
Derekler
- ↑ Alejandro Cisternas. «En Todas Partes Se Llama Chilena» (es). El Mercurio. El Mercurio S.A.P. (23-mart 2009-jıl). Qaraldı: 7-iyul 2015-jıl.
- ↑ «The bicycle kick, football's most spectacular sight». FIFA.com. FIFA (27-dekabr 2016-jıl). 1-iyul 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-iyul 2018-jıl.
- ↑ Alejandro Millán Valencia. «La Chilena, Lo Más Famoso Que Chile Le Ha Dado Al Fútbol» (es). BBC Mundo. BBC World Service (15-iyun 2015-jıl). 8-oktyabr 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 4-sentyabr 2016-jıl.
- ↑ «El inventor de la chilena en la primera vez de la Roja» (es). El Mercurio. El Mercurio S.A.P. (5-iyul 2011-jıl). Qaraldı: 18-iyul 2015-jıl.
- ↑ „Milestones“. Time. 155-tom, № 13. New York City. April 2000. 25-bet.
{{cite magazine}}
: Unknown parameter|publisher=
ignored (járdem) - ↑ Rohan Menon. «How Pele Made The Bicycle Kick Famous». Yahoo! News. Yahoo Inc. (19-sentyabr 2015-jıl). 27-dekabr 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-dekabr 2015-jıl.
- ↑ 90MIN (4 April 2018). „Zlatan, Crouch Offer Hilarious Reaction to Cristiano Ronaldós Bicycle Kick“. Sports Illustrated. Qaraldı: 1 July 2018.
{{cite magazine}}
: Unknown parameter|publisher=
ignored (járdem) - ↑ Young. «Bale overhead kick: Greatest ever Champions League goal?» (en). Evening Standard (3-avgust 2018-jıl). Qaraldı: 26-noyabr 2023-jıl.
- ↑ Kidd. «Sorry, Mo Salah, Gareth Bale's Bicycle Kick Was The Best Goal» (en). Forbes. Qaraldı: 26-noyabr 2023-jıl.
- ↑ «The best goals in UEFA Champions League history?» (en). UEFA (15-noyabr 2021-jıl). Qaraldı: 26-noyabr 2023-jıl.
- ↑ McCambridge. «FourFourTwós 20 best Champions League and European Cup goals of all time» (en). fourfourtwo.com (14-fevral 2022-jıl). Qaraldı: 26-noyabr 2023-jıl.
- ↑ "Negrete's wonder volley voted World Cup's greatest goal". FIFA.com (FIFA). 9 April 2018. https://www.fifa.com/worldcup/news/negrete-s-wonder-volley-voted-world-cup-s-greatest-goal.
- ↑ «Best goal of World Cup so far? Richarlisońs stunner for Brazil, hands down!» (en). www.sportingnews.com (24-noyabr 2022-jıl). Qaraldı: 25-noyabr 2022-jıl.
- ↑ Eddie Makuch. «Watch Messi Do a Bicycle Kick in His Living Room for This FIFA 15 Trailer». GameSpot. CBS Interactive (12-sentyabr 2014-jıl). 8-oktyabr 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-yanvar 2016-jıl.
- ↑ «"¿Chilena o chalaca?": FIFA revive debate en pleno Francia vs. Marruecos por Qatar 2022» (14-dekabr 2022-jıl).
- ↑ ""Chilean", "Chalaca" or "Bicycle", a monument to football". CONMEBOL. 3 April 2015. http://www.conmebol.com/en/03302015-2155/chilean-chalaca-or-bicycle-monument-football.
- ↑ "Jiménez y Negrete: golazos en el '86'". ESPN FC (ESPN). 12 October 2013. http://espndeportes.espn.com/news/story?id=1926647&s=mundial&type=story.