Kontentke ótiw

Viktoriya Amelina

Wikipedia, erkin enciklopediya
Viktoriya Yurevna Amelina
ukrainsha Вікторія Юріївна Амеліна
súwret
Tuwılǵan sánesi1-yanvar 1986-jılı(1986-01-01)
Tuwılǵan jeriLvov, Ukraina SSR, SSRA
Qaytıs bolǵan sánesi1-iyul 2023-jılı(2023-07-01) (37 jasta)
Qaytıs bolǵan jeriDnipro, Ukraina
Milletiukrain
Dóretiwshilik túripoeziya  •  proza
Oqıǵan jeriLvov Milliy politexnikalıq universiteti
Dóretiwshilik jılları2015-2023
Birinshi kitabı«Україна росте без мами»
SıylıqlarıJozef Konrad atındaǵı ádebiy sıylıq
Evropa Awqamı ádebiy sıylıǵınıń qısqa dizimi

Viktoriya Yurevna Amelina (ukrainsha Вікторія Юріївна Амеліна; 1986-jıl 1-yanvar — 2023-jıl 1-iyul) — Viktoriya Amelina atı menen tanılǵan ukrainalı jazıwshı. Ol eki roman hám balalar ushın kitap jazǵan, Jozef Konrad atındaǵı ádebiyat sıylıǵınıń laureatı[1] hám Evropa Awqamı ádebiyat sıylıǵınıń finalshısı bolǵan[2].

Ómiriniń dáslepki dáwiri hám bilim alıwı

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Viktoriya Amelina 1986-jılı 1-yanvarda Lvov qalasında tuwılǵan. On tórt jasında óziniń shańaraǵı menen Kanadaǵa kóship bardı hám kóp ótpey Ukrainaǵa qaytıp keldi. Lvov qalasında informatika boyınsha qánigelikti tamamlaǵannan soń[3], óziniń dóretiwshilik jumısın 2015-jılı IT tarawında baslap, keyin tolıqlay jazıwshı hám shayır boldı[4].

Jazıwları

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

2015-jılı onıń dáslepki kitabı «Синдром листопаду, або Homo Compatiens» (qaraqalpaqsha «Túsiw sindromı: Homo Compatiens haqqında») basıp shıǵarılǵanda, ol óz waqtın tolıq jazıwǵa baǵıshladı. Onıń dáslepki romanı 2014-jılı maydanda júz bergen waqıyalardı sáwlelendiredi; sózbası Yuriy Izdrik tárepinen jazılǵan. Roman bir neshe ádebiy sıylıqlardı qolǵa kirgizdi, Ukraina hám Evropanıń kóplegen sınshıları hám ilimpazları tárepinen unamlı kútip alındı[5][6].

Viktoriya Amelian

Amelina 2016-jılı balalar ushın «Хтось, або водяне серце» (qaraqalpaqsha «Birew yamasa Suw júregi») atlı kitaptı basıp shıǵardı[3].

2017-jılı 1990-jıllarda polshalı yahudiy jazıwshısı Stanislav Lemniń kvartirasında jasaytuǵın sovet polkovniginiń shańaraǵı haqqında «Дім для Дома» (qaraqalpaqsha «Úydiń qıyal patshalıǵı»)[3] romanın basıp shıǵardı[7]. Roman 2017-jılı LitAkcent ádebiyatı sıylıǵı hám 2019-jılı Evropa Awqamı ádebiyatı sıylıǵı ushın sqısqa dizimge kirgizilgen[8].

Amelina PEN International shólkeminiń aǵzası edi. 2018-jılı Hindstanda ótkerilgen 84-Jáhán PEN kongressine Ukrainadan wákil sıpatında qatnasıp, ukrainalı kinoshı hám Rossiyadaǵı siyasiy qamaqqa alınǵan Oleg Sencov haqqında shıǵıp sóyledi[9].

2022-jılı qosıq jazıwdı da baslaǵan[10]. Ol bunıń sebebin túsindirip, bılay dedi: «Urıstı bizden uzaqlastırıp turǵan nárse de usı. Gápler múmkin bolǵanınsha qısqa, tınıshlıq belgisi kerek emes, tema anıq emes, biraq hár bir sóz júdá kóp mánisti ańlatadı. Bulardıń bári poeziya ushın da, urıs ushın da orınlı»[11]. Onıń jazıwları hám qosıqları kóplegen tillerge awdarılǵan[3].

2023-jıldıń iyun ayında Amelinaǵa da ukrainalı jazıwshılar ushın Parijde bir jıllıq jasaw ruxsatnaması berildi[12]. Ol qánigelik dáwirinde «Urıstı tamasha etken hayallarǵa bir názer» atlı kitabın jazıp pitkermekshi edi[12]. Ol qánigelik boyınsha oqıwdı baslamastan burın óltirilgen[12].

Shıǵarmaları

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  • «Синдром листопаду, або Homo Compatiens, The Fall Syndrome or Homo Compatiens» (Discursus, 2014)[13] ISBN 9786177236091
  • «Синдром листопаду, або Homo Compatiens, The Fall Syndrome or Homo Compatiens» (Віват, 2015)[13] ISBN 9786176901716
  • «Хтось, Або Водяне Серце, Somebody or Waterheart» (Видавництво Старого Лева, 2016)[13] ISBN 9788771270372
  • «Дім для Дома, Dom's Dream Kingdom» (Видавництво Старого Лева, 2017)[13] ISBN 9786176794165
  • «Е-е-есторії екскаватора Еки, Stories of Eka the Excavator» [Архівовано 28 липня 2021 у Wayback Machine.] (Львів: Видавництво Старого Лева, 2021)[13] ISBN 978-617-679-924-5.

Antologiyalar

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  • «Це зробила вона, She Did It» (Видавництво «Видавництво», 2017)[13]
  • «Лялька, Doll» (Видавництво Старого Лева, 2018)[13]
  • «Мости замість стін, Bridges Instead of Walls» (Видавництво Старого Лева, 2020)[13]
  • «Що дасть нам силу?, What Gives Us Strength» (Дух і літера, 2020)[13]
  • «Ковчег «Титанік». 20 есеїв про людство зразка 2020–го, The Arc Called Titanic. 20 Essays on Humanity of 2020» (онлайн-антологія 27 Bookforum, 2020)[13]

Izertlew jumısı

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Rossiyanıń Ukrainaǵa basqınshılıǵı baslanǵannan keyin urıs jınayatları boyınsha tergewshi lawazımında islegen[14][15]. Ol 2022-jıl sentyabr ayında Izyum wálayatında izertlew alıp barıp atırǵan waqıtta basqınshı kúshler tárepinen óltirilgen ukrainalı jazıwshı dosı Vladimir Vakulenkonıń urıs kúndeligin ashıp berdi[16].

Ólimi

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Viktoriya Amelinanıń qábiri

Amelina 2022-jıldan Kievte jasaǵan[14]. 2023-jıl 27-iyun kúni Kramatorskte kolumbiyalı jazıwshı hám jurnalistlerden ibarat delegaciyaǵa awdarmashı hám gid sıpatında járdem bergen Viktoriya Amelina «RIA Pizza» restoranında awqatlanıp atırǵan waqtında Rossiya tárepinen ámelge asırılǵan raketa hújimi waqtında jaraqatlandı[17][18]. Temir bólegi onıń bas súyegine zıyan jetkergen hám ol júdá tez esinen ayrılǵan. Amelina alǵan jaraqatları sebepli 1-iyul kúni Dnepr qalasındaǵı Mechnikov emlewxanasında qaytıs boldı[19][20]. 4-iyul kúni Kievtegi St. Maykl Altın Gúmbezli soborında ólim máresimi ótkerildi[21]. 5-iyul kúni Lychakiv qoyımshılıǵına jerlengen.

Derekler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  1. ↑ „The Conrad Literary Award granted by the Polish Institute in Kyiv“ (17-dekabr 2021-jıl). 5-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  2. ↑ „Eurozine“ (31-mart 2022-jıl). 5-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Amelina Victoria“ (en-US). PEN Ukraine (2022 aprel). 1-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  4. ↑ „Victoria Amelina, war crimes researcher, killed in missile attack“ (en). www.aljazeera.com. 3-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  5. ↑ „Eastern partnership literary review 2015/ 2“ (16-mart 2016-jıl). 22--12-2016da túp nusqadan arxivlendi.
  6. ↑ „Empathy – the only thing that will save us : anthropology of Homo Compatiens in the novel of Victoria Amelina“. Aesthetic-potential.com (1-dekabr 2015-jıl). 14-avgust 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  7. ↑ „Wrocław in the City of Lem. The beginning of an international seminar“. Wroclaw2016.pl. 14-avgust 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  8. ↑ „EUPL 2019 shortlisted candidates — European Union Prize for Literature“. euprizeliterature.eu. 7-may 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  9. ↑ „"The stories win people's minds, not bullets": Victoria Amelina's speech about the trial of Sentsov at the 84th PEN Congress in Pune“ (en-US) (29-sentyabr 2018-jıl). 12-aprel 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  10. ↑ "For Ukrainians, poetry isn't a luxury, it's a necessity during war". Archived from the original on 3-6-2023. https://web.archive.org/web/20230603194435/https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/dec/09/for-ukrainians-poetry-isnt-a-luxury-its-a-necessity-during-war. 
  11. ↑ Simon, Scott „Opinion: Remembering Ukrainian poet Victoria Amelina“. NPR (8-iyul 2023-jıl). 15-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-iyul 2023-jıl.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Kakissis, Joanna; Harbage, Claire; Palamarenko, Hanna (July 15, 2023). "She saved the diary of a Ukrainian writer killed by Russia. Then she was killed, too". NPR. https://www.npr.org/2023/07/15/1187498040/russia-ukraine-war-writers-killed. 
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 „Amelina Victoria“ (en). PEN Ukraine (1-aprel 2022-jıl). 1-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 5-iyul 2023-jıl.
  14. ↑ 14,0 14,1 „An unshakable resolve persists in Ukraine, says Kyiv writer Victoria Amelina as she shares horrific war truths“ (en). independent (21-102022). 25-oktyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  15. ↑ „The Defiance of Celebrating Literature in the Midst of War“ (en-US). Foreign Policy (22-oktyabr 2022-jıl). 24-oktyabr 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  16. ↑ Duggan, Keith (25 March 2023). «Uncovering the buried diary of an executed Ukrainian writer (Wayback Machine saytında 2-aprel 2023 sánesinde arxivlengen)». The Irish Times.
  17. ↑ "Ukrainian writer Victoria Amelina in hospital after Kramatorsk missile strike". 29-6-2023. Archived from the original on 30 -6-2023. https://web.archive.org/web/20230630184550/https://news.yahoo.com/ukrainian-writer-victoria-amelina-hospital-154500977.html. 
  18. ↑ Graham-Harrison (30-6-2023). "Ukrainian author Victoria Amelina critically injured in Kramatorsk strike". ISSN 0261-3077. Archived from the original on 30-7-2023. https://web.archive.org/web/20230630173217/http://www.theguardian.com/world/2023/jun/30/ukrainian-author-victoria-amelina-critically-injured-in-kramatorsk-strike. 
  19. ↑ „Victoria Amelina, a Ukrainian writer, and our dearest colleague, passed away“ (2-iyul 2023-jıl). 5-iyul 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  20. ↑ "Ukrainian writer dies after Kramatorsk strike". 2-7-2023. https://www.bbc.com/news/world-europe-66083275. 
  21. ↑ У Києві прощалися з письменницею Вікторією Амеліною // Радио «Свобода», 4.07.2023.

Sırtqı siıtemeler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
 Wikiqoymada Viktoriya Amelina
haqqında kategoriya bar
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Viktoriya_Amelina&oldid=118332» saytınan alınǵan