Kontentke ótiw

Xet-trik

Wikipedia — erkin enciklopediya

Xet-trik yamasa het-trik – bul bir matchta ulıwma unamlı is-háreketti úsh ret orınlaw yamasa úsh sanına tiykarlanǵan basqa jetiskenlik.[1]

Kelip shıǵıwı

Bul termin birinshi ret 1858-jılı krikette payda bolǵan, X.X.Stivensonnıń úsh ret qatarınan toptı jetkeriw arqalı úsh wiketti alǵanın táriyiplew ushın. Íqlasbentler Stivenson ushın qarjı jıynap, oǵan sol aqshaǵa satıp alınǵan qalpaq penen sıylıqladı.[2][3] Bul termin baspada birinshi ret 1865-jılı Chelmsford Chronicle basılımında qollanılǵan. Bul termin keyin ala xokkey, futbol,[4] Formula 1 jarısları, regbi hám suw polosı sıyaqlı kóplegen basqa sport túrleri tárepinen qabıl etildi.

Qollanılıwı

Tayaq hám top oyınları

Beysbol

Burın, bul termin geyde oyınshı beysbol oyınında úsh ret aut bolǵanda qollanılǵan, al oyınshı tórt ret aut bolǵanda kóbirek qollanılǵan termin «golden sombrero» edi.

Sońǵı jıllarda, xet-trik termini oyınshı matchta úsh márte xom-ran urǵanda kóbirek qollanıladı.

Mısalı, 2015-jıl 29-avgust kúni Toronto Blyu Djeys ıqlasbentleri Edvin Enkarnasonnıń matchtaǵı úshinshi xom-ranın muz hokkeyindegi dástúrge uqsas túrde maydanǵa qalpaqlar ılaqtırıw arqalı belgiledi.[5]

Kriket

Krikette xet-trik, jeke boulerdiń bir matchta qatarınan úsh ret top berip úsh wiketti alǵanda júz beredi.

Futbol túrleri

Futbol

Futbolda xet-trik[6][7] bir oyınshı bir matchta úsh gol urǵanda (qatnasıwı shárt emes) júz beredi,[8] al eki gol urıw (bir matchta) dubl dep ataladı. Basqa rásmiy esapqa alıw qaǵıydaları menen ortaq tárep retinde, reglamentli 90 minut ishinde urılǵan barlıq gollar, qosımsha waqıt kerek bolsa, esapqa alınadı, biraq penalti seriyasındaǵı gollar esapqa kirmeydi.[9] Xet-trik urıw ushın eń tez kórsetilgen waqıt 70 sekund bolıp, bul rekordtı Aleks Torr 2013-jılı ekshembi liga oyınında ornatqan.[10] Aldınǵı 90 sekundlıq rekord Tommi Rossqa tiyisli bolıp, ol Ross Kaunti ushın Neyrn Kauntiǵa qarsı 1964-jıl 28-noyabrde oyınında ornatqan.[11] Eń jas oyınshınıń xet-trik urıw boyınsha rekordı[12] Ntinos Pontikas tárepinen 1996-jılı ornatılǵan,[13][14] al Pele 1958-jılı FIFA Jáhán Kubogında xet-trikke erisken eń jas oyınshı boldı.[15][16]

Bar bolǵanı 18 ay hám 17 kúnnen keyin, XXI ásirdiń eń ullı xet-triki haqqındaǵı kitap jabıldı. — Rob Smit, The Guardian, Rivaldonıń 2001-jıl iyun ayında Barselona ushın Valensiyaǵa qarsı xet-triki haqqında.[17]

Xalıqaralıq oyındaǵı birinshi xet-trik[18] shotlandiyalı oyınshı Djon Makdugal tárepinen 1878-jıl 2-martta Angliyaǵa qarsı urılǵan. Germaniyalı Ervin Xelmchen óz karerasında 141 rásmiy xet-trik urǵan, al Pele 92 xet-trik urǵan. Amerikalı oyınshı Bert Patenaud FIFA Jáhán Kubogında birinshi xet-trik urǵan, ol 1930-jılǵı birinshi jarısta Paragvayǵa qarsı oyında islegen. Jáhán Kubogı finalında úsh xet-trik urıldı: Djeff Xerst tárepinen Angliya ushın 1966-jılǵı finalda Batıs Germaniyaǵa qarsı,[19] Karli Loyd tárepinen AQSH ushın Yaponiyǵa qarsı 2015-jılǵı Hayal-qızlar Jáhán Kubogı finalında hám Kilian Mbappe tárepinen Franciya ushın 2022-jılǵı finalda Argentinaǵa qarsı.[20] Loydtıń xet-triki 16 minutta, Jáhán Kubogı matchlarında starttan keyingi eń tez xet-trik boldı. Biraq, gollar aralıǵındaǵı waqıt boyınsha eń tez Jáhán Kubogı xet-triki Shveycariyalı Fabien Xumǵa tiyisli, ol 2015-jılǵı topar basqıshında Ekvadorǵa qarsı 47-shi, 49-shi hám 52-shi minutlarda gol urǵan.[21]

Dástúr boyınsha, xet-trik islegen oyınshıǵa oyın tobın estelik sıpatında saqlap qalıwǵa ruqsat etiledi.[22]

Ájayıp xet-trik

Futbolda bul termin keńeytilip, ájayıp xet-trik dep bir oyınshınıń bir oyın dawamında oń ayaǵı menen bir gol, shep ayaǵı menen bir gol hám bası menen bir gol urıwına aytıladı.[23]

Kemshiliksiz xet-trik

Germaniyada hám Avstriyada bul termin (nemisshe: lupenreiner) Hattrick (kemshiliksiz xet-trik) oyınshı bir taymda qatarınan úsh gol urǵanda, tayım aralıǵı yamasa basqa bir oyınshı urǵan gol óz nátiyjeliligin úzbey tursa, qollanıladı.[24]

Gel futbolı

Gael futbolında, xet-trik gollarǵa yamasa urılǵan upaylarǵa tiyisli bolıwı múmkin.

Eoyn Liston 1978-jılǵı Barlıq Irlandiya Joqarı Futbol Chempionatı Finalında ekinshi taymda xet-trik urdı.

Maykl Kvinlivan 2017-jılǵı Milliy Futbol Ligasınıń sońǵı oyınında Armaǵa qarsı ekinshi taymda xet-trik urıp, Tiperaridi ekinshi divizionǵa shıǵıwın támiyinledi.[25]

Djek Makkaffridiń 2019-jılǵı Irlandiya Joqarı Futbol Chempionatı finalındaǵı (teń oyın) 1–3 esabı, judırıq hám eki ayaq penen urılǵan upaylardıń «klassikalıq xet-triki»n qamdı.[26]

Kilian O'Konnordıń Krouk Parktaǵı 2020-jılǵı Irlandiya Joqarı Futbol Chempionatı yarım finalındaǵı tórt golı (toǵız upay menen birge) 1960-jılı Dublinli Djoni Djays tárepinen ornatılǵan hám 2002-jılı Fermanalı Rori Gallager tárepinen 3–9 esabı menen teńlestirilgen 5–3 rekordın buzıp, hár qanday chempionlıq futbol matchındaǵı eń joqarı jeke gol urıwshı boldı.[27][28]

Devid Klifford 2021-jılǵı Milliy Futbol Ligasınıń ashılıw turında Golueyge qarsı xet-trik urdı.[29]

Gridiron futbolı

Xet-trik termini gridiron futbolda tek geyde qollanıladı, ádette sport jazbalarında retorikalıq bezew ushın. Ádette, bir oyında úsh tachdaun urǵan hújimshi oyınshıǵa xet-trik beriledi.

Sonıń menen bir qatarda, bul termin qorǵanıwshı oyınshıǵa , kóbinese shet hújimshisine qollanıladı, ol bir oyın epizodında kvoterbektiń toptı tusirip alıwına sebep bolatuǵınetip islep, keyin sol túsken toptı ózi qaytaradı.[30]

Derekler

  1. ↑ «hat trick» (en). dictionary.cambridge.org. Cambridge Dictionary. 6-mart 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-avgust 2021-jıl.
  2. ↑ «hat-trick». Oxford Learner's Dictionaries. Qaraldı: 27-iyul 2023-jıl.
  3. ↑ Hutchinson. «Where Does the Phrase 'Hat Trick' Come From?» (en-US). Mental Floss (24-aprel 2014-jıl). Qaraldı: 28-iyul 2023-jıl.
  4. ↑ «Why is it called a hat-trick? - Pelé youngest in World Cup, Pontikas youngest ever». vimbuzz.com (18-dekabr 2022-jıl). 1-aprel 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-aprel 2023-jıl.
  5. ↑ «Hat trick! Edwin Encarnación hits three homers, drives in nine in Jays win». Yahoo! Sports (29-avgust 2015-jıl). 6-aprel 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-yanvar 2017-jıl.
  6. ↑ Uwakwe Benson. «What do they do with hats after a hat-trick». The Times (3-dekabr 2022-jıl). 30-mart 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-mart 2023-jıl.
  7. ↑ «What Is a Hat-Trick in Football and How Common Are They? - Records by Helmchen, Bican, Pantelic, Lucijanic, Pontikas and Pelé». footballcollective.org.uk (avgust 2022). 22-may 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-mart 2023-jıl.
  8. ↑ «What Is A Hat Trick In Soccer? : In-depth Guide». readsoccer.com (14-aprel 2023-jıl). 17-aprel 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 17-aprel 2023-jıl.
  9. ↑ Kicks from the penalty mark (aka penalty shootout) do not form part of the match. IFAB. «Laws of the Game 2009/2010». FIFA (iyul 2009). 10-iyul 2009-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-aprel 2010-jıl.
  10. ↑ Steve White. «Sunday league footballer scores hat-trick in record-breaking 70 seconds». mirror (3-may 2013-jıl). 21-iyul 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-iyul 2015-jıl.
  11. ↑ «Fastest time to score a hat-trick, Football». Guinness World Records. 16-sentyabr 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 18-avgust 2011-jıl.
  12. ↑ «Youngest Players in History to Score a Hat-Trick». www.urdusport.com (1-sentyabr 2023-jıl).
  13. ↑ «The magical feeling of a hat-trick: from McDougall, Bican and Pelé to Lucijanic, Siri and Pontikas». 90soccer.com (21-iyun 2021-jıl). 9-aprel 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-iyun 2021-jıl.
  14. ↑ «Ntinos Pontikas, the Greek Freddy Adu». ashflowersports.com (6-mart 2021-jıl). 9-iyul 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-mart 2021-jıl.
  15. ↑ «History of the World Cup: 1958 – A star is born in Pele». sportsnet. 7-avgust 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-iyun 2018-jıl.
  16. ↑ Ben Green. «Pele's legendary career told in numbers: Just how good was Brazil's emblematic forward?». www.squawka.com (30-dekabr 2022-jıl). 6-fevral 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-mart 2023-jıl.
  17. ↑ "The Joy of Six: classiest hat-tricks". The Guardian. https://www.theguardian.com/football/2007/sep/11/newsstory.sport9. 
  18. ↑ «Which Footballer Has Scored the Most Hat-Tricks?» (1-avgust 2023-jıl). 17-avgust 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  19. ↑ "On This Day 30 July – 1966: Football glory for England". 30 July 1966. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/30/newsid_2644000/2644065.stm. 
  20. ↑ «Kylian Mbappe historic World Cup hat trick: France star becomes second player to nab three goals in FIFA championship». www.sportingnews.com (18-dekabr 2022-jıl).
  21. ↑ "Women's World Cup 2015: Fabienne Humm scores fastest World Cup hat-trick". 13 June 2015. https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/33120582. 
  22. ↑ Turner. «The knowledge: Who gets the match ball?» (en). The Guardian (28-yanvar 2004-jıl). 25-iyun 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-iyun 2018-jıl.
  23. ↑ «The Perfect Hat Trick | meaning in the Cambridge English Dictionary». 3-iyun 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-oktyabr 2019-jıl.
  24. ↑ Woodward. «What is a Brace in Soccer? And Other Interesting Football Terminology» (en-US). Atletifo Sports (7-iyun 2021-jıl). 7-iyun 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-iyun 2021-jıl.
  25. ↑ Crowe, Dermot (6 December 2020). "For the love of club, county and football – why Tipperary's star forward came home". Sunday Independent. https://www.independent.ie/sport/gaelic-games/gaelic-football/for-the-love-of-club-county-and-football-why-tipperarys-star-forward-came-home-39830151.html. 
  26. ↑ Roche, Frank (14 September 2019). "'Dart from Clontarf' arrives on time for Blues' final destination". Sunday Independent. https://www.independent.ie/sport/gaelic-games/gaelic-football/frank-roche-dart-from-clontarf-arrives-on-time-for-blues-final-destination-38496391.html. "We had the classic hat-trick of points - via fist, left foot and right." 
  27. ↑ "Cillian O'Connor the record-breaker as Tipperary fairytale ends". Joe. 6 December 2020. https://www.sportsjoe.ie/gaa/cillian-oconnor-record-breaker-tipperary-fairytale-ends-221290. 
  28. ↑ "O'Connor breaks All-Ireland scoring record with 4-9". 6 December 2020. https://hoganstand.com/Mayo/article/index/314621. 
  29. ↑ "'I don't know where that came from' - Clifford coy on stunning finish for hat-trick". RTÉ. 16 May 2021. https://www.rte.ie/sport/gaa/2021/0515/1221868-i-dont-know-where-that-came-from-clifford/. 
  30. ↑ "Kentucky Football: Former Wildcat Josh Allen honored for rare NFL hat-trick". 10 Nov 2021. https://wildcatbluenation.com/2021/11/10/former-kentucky-football-star-josh-allen/. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Xet-trik&oldid=118773» saytınan alınǵan