Oktavian Avgust
| Tuwılǵan sánesi | 23-sentyabr b. e. sh. 63[1] |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 19-avgust 14[2] (75 jasta) |
Oktavian Avgust (23 sentyabr, b.e.sh. 63 – 19 avgust, 14) birinshi hám eń áhmiyetli Rim Imperatorlarınıń biri. Ol Rimniń dúnya júzindegi eń qúdiretli imperiya bolıp jetilisiwiniń birinshi basqıshın basladı.
Oktavian Avgust Sezar Rim Respublikası diktatorı Yuliy Sezardıń saqlap alınǵan balası bolǵan. Oktavian ekinshi triumviratta (Rim Imperiyasın bir basshı sıpatında úsh adamnıń basqarıwı), Mark Antoniy hám Lepiduslar menen bir qatarda basshılıqqa iye bolǵan. Avgust hám Antoniuslar b.e.sh. 44-jılı óltirilgen Yuliy Sezarǵa sadıq bolǵan. Onıń óliminen keyin Sezar tárepdarları hám Sezardıń qarsılası Pompeydiń tárepdarları arasında Rim boylap puqaralıq urısı baslanadı. Triumvirat basshılıǵı dáwirinde urıs toqtaydı, biraq Lepidustıń ólimi hám Mark Antoniydıń Mısırda Kleopatra menen bolıwı urıstın qayta dawam etiwine sebepshi boladı.
Bul kúshli qanlı urısta jeńiske eriskennen keyin, Oktavian b.e.sh. 31-jılǵı Aktium urısı tárepdarı bolǵan Senat tárepinen birinshi Rim Imperatorı bolıp saylanadı hám "Avgust" atın aladı. Ol b.e.dıń 14 jılı onıń ógey hám kúyew balası Tiberius (Tiberiy) onıń ornına Imperator bolǵanǵa shekem basshılıq etedi.
Onıń patshalıǵı dáwirinde, onıń húkimetine qarsı bolǵanlar massalıq túrde mıńlap óltirilgen. Ol Rim qaytadan Respublikaǵa aylandırıwǵa wáde etken, biraq bunıń ornına ol ózine kóp ataqlardı, sonıń menen birge Bas ruwxanıy ataǵın bergen hám awıllıqlardaǵı kóplegen shirkewler onı qudaylarınıń biri esaplaǵan. Anglichan tilindegi hám basqa da kóplegen Evropa tillerindegi "Avgust" ayınıń atı onıń atınan kelip shıqqan.
- ↑ // (unspecified title)
- ↑ (unspecified title)