Telefeleton

Baspasóz, radio hám televidenieniń ámeliy háreketinen kelip shıǵıp, sonday juwmaq shıǵarıw múmkin, feleton - yumorlıq-satiralıq elementlerge bay bolǵan, biraq, onsha úlken bolmaǵan, kishi kórkem-publitsistikalıq shıǵarma.

Gazeta feletonındaǵı barlıq qásiyetler 'telefeletoń ushın da xarakterli. Lekin, basqa telejanrlardaǵı sıyaqlı telefeleton da hámiyshe gazeta hám radiofeletonına tán áhmiyetli sızıqlardan paydalanıw menen birge jańa uqsatıwlar, tek ózine tán ráwishte kórinis beredi.

Telefeleton jámiyettegi shańaraqlıq qatnasıqlardaǵı, sonday-aq, adamlardıń jeke turmısındaǵı yaki ayırım adamlardaǵı kemshilik hám nuqsanlardı ashıp beriwge haqıyqıy (hújjetli) hawaz jazıwlardan yamasa dramalıq epizodlardan paydalanıw menen óziniń kórkem publitsistikalıq janr ekenin kórsetedi.

Telefeletonnıń tiykarǵı sıpatlarınıń biri – publitsistikalıq kórinis hám hújjetlilik. Sonday-aq, telefeletonnıń maqset hám wazıypası - faktler tiykarında logikalıq talqılaw jolı menen tıńlawshılarǵa ulıwma tásirdi qáliplestiriw hám hár tárepleme baǵdarlaw bolıp tabıladı. Telefeletonnıń publitsistikalıq kórinislerinde de tiykarınan hújjetlilik háreket etedi. Hújjetlilik eki túrli kóriniste boladı.

1. Durıs hújjetlilik autenlik
2. Faktli hújjetlilik. Hújjetlerden durıs paydalanıw.

Telefeletonnıń janr qásiyetlerin xarakterlewshi úsh tiykarǵı metodologiyalıq jaǵdaylar bar.

1. Ayırım faktler menen, bul hátte eń ótkir, eń tábiyiy hám búgingi kúnge ǵana tán bolsa da, feletonnıń tásirsheńligine tásir etedi. Feleton ushın ayırıp alınǵan jeke syujet te úlken áhmiyetke iye.
2. Feletonda ashıp beriletuǵın jámiyetlik siyasiy hádiyseler de azıraq bolsa da, ádebiy formaǵa iye bolıwı múmkin. Tańlanǵan ádebiy forma misli ot kibi tamashagóyler auditoriyasınıń sanasına qozǵaw salıwı, olarda itibar oyatıwı kerek.
3. Berilip atırǵan feleton auditoriya sanasına tásir etip, faktler saralanǵan, qısqartılǵan bolsa da, bári-bir onıń tásirsheńligi hám nátiyjeliliginiń páseyiwine alıp kelmesten, olardı anıq bir maqsetke baǵdarlawı lazım.

Jıldamlıq hám aktuallıq ta feletonnıń ajıralmas sıpatlarınıń biri. Feleton - sınnıń tiykarǵı qurallarınıń biri eken, onda onı óz waqıtında paydalanıw kerek. Sebebi, feletonnıń teması da áhmiyetli elementleri ózine jámlestiredi.

Telefeleton hár qıylı jeńil-jelpi kúlkili waqıyalar haqqında emes, bálki jámiyetlik qımbatqa iye bolǵan tema, faktler hám olardı tereń ulıwmalastırıw tiykarında jazıladı. Feletonda tema tiykarındaǵı mashqalanı anıq belgilewdiń ózi jetkiliksiz. Onı feleton orayına qoyıw hám tereń ashıp beriw talap etiledi.

Telefeletonda tiykarǵı ideya, bas maqsettiń anıq belgileniwi, sınnıń nıshanǵa dál tiygiziliwi járdem beredi. Sonday-aq, feletonnıń ideyalıq-emotsional tásirsheńligin jetilistiredi.

Telefeletonnıń estetikalıq tásirsheńligi belgiletstuǵın qurallardan jáne biri - simbollıq bolıp esaplanadı. Telefeletonda simbollıqtıń túrli kórinisleri payda boladı; publitsistikalıq pikirdi obrazlı bayan etiw, salıstırıw, kórkem forma elementlerinen paydalanıw hám basqa usınday qurallar. Feletonda simbollıqtıń joqarǵı kórinisi adam obrazı. Kórkem obraz tipiklestiriw tiykarında dóretiledi.

Kóp jaǵdaylarda kórkem tipiklestiriwdi ulıwmalastırıw túsinigi menen aralastırıp aladı. Ulıwmalastırıw ilimiy-jámiyetlik hárekettiń hámme tarawına tán bolǵan oń-óris usılı. Publitsistika janrları, sonıń ishinde, feletonda da ulıwmalastırıwdan keń paydalanıladı. Feletonda da tema tańlaw hám faktlerdi publitsistikalıq ulıwmalastırıw áhmiyetli rol atqaradı. Tipiklestiriw bolsa, ulıwmalastırıwdı kórkem óner dárejesine kóteredi. Bul konkretlikke iye bolǵan individual obraz dóretiw esaplanadı.

Telefeleton jurnalistika hám kórkem ádebiyattıń tiyisli qásiyetlerin ózinde jámlestirgen qıyın janr. Bul feletonshıdan úlken turmıslıq tájiriybe, joqarı ilimiy-jámiyetlik bilim hám ádebiy sheberlik talap etedi.