Germaniyada bilimlendiriw
Germaniyada bilimlendiriw birinshi orında , bólek nemis shtatları (Länder), moynında, federal hakimiyat kishi ról oynaydı. Bir jastan altı jasqa shekem bolǵan barlıq balalar ushın ıqtıyarlı balalar baqshası(balalar baqshası) bilim beriledi, odan keyin mektepke barıw májbúriy. Ulıwma alǵanda, Germaniya oqıw sawatqanlıǵı, matematika hám tábiyiy pánler boyınsha OECDnıń eń jaqsı koʻrsetkishlerge iye mámleketlerden biri bolıp, PISA bahalaw testinde oqıwshlardıń ortasha balı 515 bolıp, OECD ortasha 497 baldan talay joqarı esaplanadı.
[1] Germaniyada kemrek básekige shıdamlı sistema ámeldegi, bunıń nátiyjesinde studentler ortasında qorqıtıw dárejesi tomen hám áwmetsizlikden qorqpaydı, biraq Qubla Koreya sıyaqlı OECD mámleketlerge salıstırǵanda ózine isenim hám ulıwma baxıt dárejesi joqarı.
[2] Bunnan tısqarı, Germaniya ekonomikalıq sheriklik hám sheriklik shólkeminiń 76 mámleketi ishinde 3-orındı iyelep, social-ekonmikaliq tárepten ústin bolǵan studentler arasında oqıw boyınsha eń joqarı koʻrsetkishlerden birine iye. Bul Germaniya OECD mámleketleri arasında eń joqarı maǵlumatlı jumısshi kúshin iyelewge alıp keledi.[3][4] Insan huqıqların ólshew ǵayratı[5] Germaniya bilim alıw huqıqı ushın múmkin bolǵan paydanıń 75,4 procentke olardıń dáramat dárejesine erisip atırǵanın anıqlaydı.[6]
Tálim sistemasi Germaniya boylap parq etedi, sebebi hár bir shtat (Land) tálim sistemasın ózi sheshedi. Biraq, kópshilik balalar birinshi náwbette Grundschule baradı (baslanǵısh yaki baslanǵısh mektep) 4 jıl dawamında 6 jastan 9 jasqa shekem. Germaniyada orta bilim beriw eki bólimge bólinedi,tómen hám joqarı. Germaniyadaǵı tómen orta bilim beriw shaxslarǵa tiykarǵı ulıwma tálimdi úyretiw hám olardı joqarı orta bilim beriwge tayarlaw ushın mólsherlengen. Joqarı orta taʼlim dárejesinde Germaniyada hár qıylı kásiplik programmalar ámelde . Nemis orta tálimi bes túrdegi mektepti óz ishine aladi. Gymnasium studentlerin joqarı tálimge tayarlaw ushın mólsherlengen hám Abitur 12 yaki 13-klasstan keyin juwmaqlawshı imtixanın juwmaqlaydı.
2005-jıldan 2018-jılǵa shekem G8 dep atalıwshi mektep reforması Abitur usınıs etedi. Reforma balalar ushın bilim dárejesine joqarı talapları arqalı áwmetsizlikke ushradı hám 2019-jılda G9ǵa aylantırıldi. Tek bir nesheGymnasiums G8 modeli menen qalǵan. Balalar ádette Gymnasium baradı 10 jastan 18 jasqa shekem Realschule orta klass oqıwshıları ushın keńrek itibarǵa iye hám juwmaqlawshı imtixandı Mittlere Reife menen juwmaqlaydı. 10-klasstan keyin; Hauptschule oqıwshılardı kásp-óner bilimge tayarlaydı hám juwmaqlawshı imtixandı Hauptschulabschluss menen tamamlaydı , 9-klasstan keyin hám Realschulabschluss 10-klasstan keyin 10-dárejeniń eki túri bar: biri 10b túri dep atalatuǵın joqarı dáreje hám 10a túri dep ataladı; tek joqarı dárejedegi 10b túri Realschule alıp keliwi múmkin hám bul juwmaqlawshı imtixan Mittlere Reife menen tamamlanadı. Realschulabschluss erisiwdiń bul jańa jolı kásp-ónerge baǵdarlangan orta mektepte 1981-jılda nizam menen ózgertildi - bir jıllıq ilimiy tájrıybe múddeti menen.Jańa qaǵıydalarǵa kiritilgen ózgerislerdiń bir jıllıq saralaw dáwirinde oqıwshılar nızamda belgilengen tálim múddetin orınlaw ushın 10-klassta dawam ettiriwi múmkin edi. 1982-jildan keyin joqarıda aytıp ótilgendey, jańa jol májbúriy edi.
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- ↑ PISA Results in Focus. „PISA Results in Focus“. PISA (2018).
- ↑ „Education GPS - Germany - Student performance (PISA 2018)“. gpseducation.oecd.org.
- ↑ „Education GPS - Germany - Student performance (PISA 2018)“. gpseducation.oecd.org.
- ↑ „OECD Better Life Index“ (31-may 2016-jıl). 31-may 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi.
- ↑ „Human Rights Measurement Initiative – The first global initiative to track the human rights performance of countries“. humanrightsmeasurement.org.
- ↑ „Germany - HRMI Rights Tracker“ (en). rightstracker.org.