Tábiyiy geografiyalıq kartalar

Tábiyiy geografiyalıq kartalar — tábiyatda júz bolatuǵın waqıya hám hádiyseler (tábiyat komponentleri) ni dara-dara yamasa olardıń ulıwmalıǵın (geografiyalıq jaylasıw jaǵdayın hám de ular arasındaǵı óz ara baylanısıwın) súwretlewshi temalı kartalar. Tábiyiy hádiyseler kartaları dep te júritiledi. Geologik, geofizik, geokimyo, geomorfologik, meteorologik hám ıqlım, gidrologik (qurǵaqlıq suwı), bahrologik (okean hám dangiz suwi), tuprok, geobotanik, zoogeografik hám basqa arnawlı temalı kartalar (mas., teńiz hám dore navigatsiya kartaları ), sonıń menen birge, landshaft kartaları T.g. x. dıń tiykarǵı tipleri esaplanadı. Súwretlenip atırǵan hádiyselerdi ilimiy izertlew usılı hám temasın ulıwmalastırıw natiyjesine qarap onalitik (mas., ıqlımnıń dara elementleri), kompleks (sinoptik, tupografik kartalar ) hám sintetik (ıqlımdı rayonlastırıw kartaları ) T.g. x.ga bólinedi. Paydalanıw maqsetlerine kóre, oqıw kartaları, ilimiy maǵlıwmatnama, shólkemlestiriw, operativ xojalıqlar, navigatsiya, kadastr, jollar, turistik hám basqa kartalarǵa, toshvirlanayotgan moydoniga kóre dúnya, yorim sharlar, materiklar, okeanlıq, oloxida mámleketlikler, respublikalar, wálayatlar hám basqa mamuriy birlikler kartalarına bólinedi. Anıq maqsetler ushın qánigelestirilgen kartalar, mas., tábiyiy resurelardan aqılǵa say paydalanıw, tábiyattı qorǵaw, tábiyiy geografiyalıq bosqa da kartalar da islenbekte. T.g. x. dúziwde atız baqlawları hám arnawlı s'yomka (landshaft hám basqalar ) materiallarınan, sonıń menen birge, aero hám kosmik pátten keń paydalanıladı. Tábiyiy ob'yektlerdiń forması, ólshemleri, sapa hám norma usınısları hám de dinamikasın hár tárepleme sáwlelendiriwde ámeldegi barlıq kartagrafik usıllardan paydalanıladı.

1963-jılda Ózbekstannıń birinshi „Tábiyiy geografiyalıq atlasi“, 1982—85 jıllarda 2 bólimnen ibarat „Ózbekstan atlasi“ ilimiy maǵlıwmatnama baspa etilgen. 1994—2004-jıllarda Ózbekstannıń 1:1000000 hám 1:1500000 masshtablı tábiyiy, ekologiyalıq, ıqlım hám tábiyattı qáwipsizlik etiw kartaları, 1:2000000 masshtablı Órta Aziya hám Qozoǵistonning tábiyiy oqıw kartası baspa etildi. Mayda masshtablı atlas kartaları jańalandı.

Derekler

ÓzME, Birishi tom,Tashkent, 2000-jıl