Tayvan (ataw)

Tayvan, Formoza — Tınısh okeandaǵı ataw, Aziyanıń qubla-shıǵısı arqalı qasında, materikten Tayvan buǵazı arqalı bóleklengen. Maydanı 36 mıń km². Basqarıw orayı — Taybey qalası. Xalqı 22,3 mln. kisi (2001), 1 km² qa 621,7 kisi tuwrı keledi. Rásmiy tili — Qıtay (mandarin) tili. Xalıq buddizm, daosizm hám xristian dinlerine sıyınadı. Pul birligi — jańa Tayvan dolları.

Tayvannıń qırǵaq sızıǵı tegis, shıǵıs bóleginde Tayvanshan suw ayırǵısh dizbegi ótken. Batıs jaǵası tegislik. Arqasında bir neshe solǵan vulkan bar. Kúshli jer silkiniwler bolıp turadı. Íqlımı arqasında subtropik, qublasında tropik, mussonlı ıqlım, yanvardıń temperaturası 15— 20°, iyuldiki 25—30°. Jıllıq jawın 1500-2500 mm. Tez-tez tayfun boladı. Dáryaları suwlı. Aymaǵınıń yarımına jaqını mudam jasıl toǵaylıq penen oralǵan, 3300 m den bálent bólegi putalıq hám otlaqlar. Paydalı qazilmalardan neft, tábiyiy gaz, kómir qazıp alınadı, altınkúkirt kánleri bar. Tegisliklerde salı, shay, batat, qumshekerqamıs, ananas hám taǵı basqa egiledi. Tayvanlılar hár qıylı mámleketerge de tarqalǵan.