Ólim jazası
 | Bul maqala Wikipedia qaǵıyda hám talaplarına say bolıwı ushın wikilestiriliwi kerek. |
O'lim jazasi bul mámleket jaza retinde kimdidur o'ltiriwine aytiladi. Bul jaza en' awir jinayatlar, misalig'a birewdi ol'tirgen adamg'a beriledi.
O'lim jazasi keyingi a'sirlerde azayip barmaqta. Bunin' sebebi o'lim jazasi haqqinda qizg'in tartisli ma'sele esaplanadi.
Du'nyanin' u'shten bir mámleketlerinde o'lim jazasi ruqsat etiledi. Qitay, Yaponiya ha'm Iran o'lim jazasin qollanatug'in mámleketler qatarina kiredi. Kanada, Avstralia, Meksika ha'm Evropa Awqamina kiriwshi ha'mme mámleketler o'lim jazasin toqtatqan mámleketler qatarina kiredi.
Ko'pshilik mámleketler o'lim jazasin adam o'ltirgenlerge, zorlag'anlarg'a yamasa terroristlerge paydalanadi. Avtoritar yamasa Totalitar mámleketler kishi jinayatlar ushinda, misali ushin urliq islew yamasa hu'kimetke qarsi bolg'anlarg'a qollanadi.
2005-jili o'lim jazasin qollaniw boyinsha Qitay (100 den kem bolmag'an), Iran (94 ten kem bolmag'an), Irak (89 dan kem bolmag'an) en' ko'p o'lim jazasin qollang'an mámleketler esaplanadi.
Bazi bir adamlar o'lim jazasin paydalaniw jaqsi, sebebi bul jaza awir jinayatlardin' aldin aladi dep esaplasa, basqa adamlar o'lim jazasi ayipsiz adamg'a beriliwi mu'mkin dep esaplaydi.
Ha'zirgi ku'nde o'lim jazasinin' to'mendegi tu'rleri qollaniladi:
- Elektr stuli.
- O'ltiriwshi inyeksiya (ukol).
- Atiw.
- Asiw.
- Alqimin buwiw.
- Tas ilaqtiriw.
- Basin kesiw.