14-iyun

Búgin adam qanınıń gruppasın dáslepki ret ashqan (izzertlep tapqan) avstriyalı immunolog, Nobel sıylıǵınıń laureatı Landshteyner Karldıń dúnyaǵa kelgen kúni. Esletip ótemiz, ol – 1868-jılı 14-iyunda tuwılǵan.

Búgin sonday-aq, dúnyajúzlik donorlar kúni. 2005-jılı may ayında bolıp ótken jáhán densawlıqtı saqlaw assambleyasında dúnyajúzlik densawlıqtı saqlaw ministrleri óz erki menen qan tapsırıwdı qollap-quwatlaw tuwralı arzanı maqulladı. Solay etip dúnyajúzinde 14-iyun sánesin donorlar kúni retinde belgilew haqqında qarar qabıllandı.

Búgin 14-iyun sánesinde Amerika Qurama Shtatında «Amerika bayraǵı kúni» belgilenedi. Amerika bayraǵı 1777-jılı Amerika shtatlarınıń rásmiy bayraǵı retinde juldızlı sızıqlardan ibarat boldı. Amerika bayraǵı kúni 19-ásirdiń 80-jıllarınan baslap belgilendi. Al 1949 jıldan baslap, rásmiy bayramlar kalendarına kirgizildi.

14-iyun xalıq aralıq blogerler kúni. Bul kúndi bayramlaw ideyası 2004-jılı baslama retinde keń jámiyetshilikke usınıs etilgen. Soń dúnyanıń 40 mámleketinen 400den aslam  adam birlesip, blogerler kúnin belgilew boyınsha sheshim qabıllaǵan.

Búgin dúnyanıń kóplegen ellerinde – Ǵalabalıq toqıma toqıw kúni. Birinshi ret dúnyajúzinde keń jámiyetshilik aldında toqıma toqıw kúni Parijde ótkerilgen. Bul kúndi ótkeriw ideyasın Danil Lens isimli sheber oylap tapqan. Házirgi waqıtta ǵalabalıq toqıw kúni tek ǵana Franciyada eses, al dúnyanıń basqada mámleketlerinde – AQSh, Angliya, Shveciya, Finlandiya, Norvegi, Эstoniya hám basqada mámleketlerde ótkeriledi.

Al Armeniyada bolsa búgin jazıqsız sudlanǵanlardıń huqıqların qorǵaw kúni.

Búgin AQShtıń 45-shi prezidenti Donald Tramptıń tuwılǵan kúni. Ol 1946-jılı 14-iyunda AQShtıń Nyu-York shtatında dúnyaǵa keldi.

AQShta zıǵır qaǵazı (najdachka- zıǵır qaǵazı: V SShA zapatentovana najdachnaya bumaga) patentlengen kún. Dáslepki zıǵır buyım góne Qıtayda payda boldı. Olar maydalanǵan qabırshaqlardan hám qumnan tayarlanadı. Keyin olardı tábiyiy jelim menen jıltıraǵan metal yaki aǵash qabırshaqlarına jabıstırdı.