Aleksandriya muskatı
Aleksandariya muskatı – Vitis vinifera muskat shańaraǵına tiyisli aq-sarı júzim. Ol áyyemgi júzim túrlerinen biri esaplanadı hám sharap qánigeleri onı genetikalıq tárepten ózgertirilmegen eń áyyemgi júzimlerden biri dep esaplaydı[1]. Júzim Arqa Afrikada payda bolǵan jáne bul at, itimal, júzimdi sharap tayarlaw ushın isletken áyyemgi Egipetlikler menen baylanıslılıǵınan kelip shıqqan. Bunnan tısqarı, awqat hám kishmish ushın isletiletuǵın júzim sortlarınan biri esaplanadı[1].
Aleksandariya muskatı Greciyanıń Arqa -Arqa Egey regionındaǵı Lemnos atawında júdá kóp ósirilgen hám Kleopatra da onnan jetistirilgen muskattan sharap ishkenligi haqqında da maǵlıwmatlar bar. Ispaniyada júzim 2015- jılda, tiykarlanıp, Malaga, Álikante, Valenciya hám Kanar atawlarında jetistirilgen 10, 318 gektar (25, 496 akr) menen altınshı eń kóp egilgen aq júzim sortı bolıp tabıladı. Bul Avstraliya hám Qubla Afrika vino sanaatında zárúrli júzim esaplanadı[2].
Sharap qásiyetleri
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Júzim ıssı ıqlımda ósedi hám gúllew dáwirinde suwıqtı qattı sezetuǵın boladı. Arqa yarım sharda avgustta pishib, júzim jaǵdayında jetisedi[1].
Aleksandariya muskatınan tayarlanǵan sharap júzimniń ayrıqsha dámine iye bolıp, urıstan keyingi dáwirde, dámi shiyrin hám ápiwayı bolǵan waqıtta ataqlı bolǵan. Bul júzim sortı mol hasıllıǵı menen de ajıralıp turadı.
Sharap islep shıǵarılıwı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Islep shıǵarıw tiykarlan Kaliforniya, Avstraliya hám Qubla Afrikada bolǵan, biraq sharap usılları qubla Evropa hám Arqa Afrika, Turkiya hám Levantta payda bolǵan. 1960 -jıllardan baslap vinolarǵa bolǵan talap tómenlegenligi sebepli, Aleksandriya muskatı „Riesling“, „Moselle“ hám „Shampan“ hám „Liebfrauwein“ sıyaqlı evropasha dawıslı jarlıqlardan paydalanǵan halda gazlengen vinolardı jaratıw ushın isletilingen (nızam tárepinen bunday paydalanıw qadaǵan etilgen). Malagada júzim kóbinese Aleksandriya muskatı menen aralastırıladı hám reńi altınnan gewek qara reńgeshe ózgerip turatuǵın kúshli sharap payda etedi. Avstraliyada júzim tiykarınan salqın máwsimde aq hám qızıl vinolarda, „Moscato“ atı astında satılatuǵın vinolarda hám arzan kóbikli sharaplarda alkogol muǵdarın asırıw ushın isletiledi. Portugaliyada vino Moscatel (Moscatel sharabı) Lissabondan qublada jaylasqan Setubal yarım atawı aymaǵında, sonıń menen birge, Portugaliya arqasındaǵı Favayos, Alijo hám Portugaliya Dourosınıń basqa aymaqlarında keń islep shıǵarılǵan shiyrin sharap bolıp tabıladı. Boliviyada bul júzim sortı keminde 1700-jıllardan berli Cinti oypatlıǵında hám Tarija oraylıq oypatlıǵında islep shıǵarılǵan ayrıqsha sharap brendi bolǵan sınǵanın tayarlaw ushın isletilgen[3].
Ózbekstanda tarqalıwı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Tashkent, Xorezm wálayatları hám Qaraqalpaqstanda ósiriletuǵın Aleksandriya muskatı Qırımda hám Gruziyada da keń tarqalǵan.
Ósimlik qásiyetleri
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Túbi kúshli ósedi, japıraǵı ortasha, bes bólekli, sheti pıshqı tisli. Gúli eki jınıslı. Júzim bası ortasha (boyı 22 sm, eni 12 sm), cilindr siyaqlı, salmaǵı 280 g ǵa shekem. Júzim solqımı ortasha, domalaq yamasa bir az sozıqlaw, sarı-jasıl, xosh iyisli, quramında 24-26% qant bar. Aktiv temperatura jıyındısı 2800°-2900° bolǵanda 140 - 150 kúnde (sentyabr aqırlarında ) pisedi. Zúráátliligi 150-180 s/ǵa. Daǵlı antraknozta, suwıqqa shıdamsız.
Ádebiyatlar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ 1,0 1,1 1,2 „J. Robinson Vines Grapes & Wines pg 185 Mitchell Beazley 1986“.
- ↑ „Robinson, Jancis“.
- ↑ „C13-Norisoprenoid Aglycon Composition of Leaves and Grape Berries from Muscat of Alexandria and Shiraz Cultivars. Ziya Günata, Jérémie L. Wirth, Wenfei Guo and Raymond L. Baumes, Carotenoid-Derived Aroma Compounds, Chapter 18, pages 255–261, Chapter“.