Allergiya

Allergiya (grekshe αλλεργία — biytanis tásir) — organizmniń spetsifik jaģdayı, allergen tásirinde júzege keledi. Bunda sol organizm sol allergenge sezgir boladı. Gipersezgirliktiń tez yaki ásten túrleri kórinedi. Idiosinkraziyadan antitelolar payda bolıwı menen parıqlanadı.

Allergiya (grekshe. allos — basqa, ózge, biytanis hám ergon — tásir) — kishi organizminde sırttan tásir qılıwshı allergenlik qásiyetine iye bolǵan hár qıylı jat elementler sıyaqlı payda bolatuǵın ózine tán reakciya. Allergenge tiyisli juwap rakciyasi tez yaki ásten-áste qattı seziwsheńlik kórsetiw arqalı júz beredi. Allergen organizmge túskende oģan juwap haqiqiy hám saxta (psevdoallergik) allergik reakciyalar payda bolıwı múmkin. Haqiqiy allergik reakciya baslanıwdan aldın belgili bir dáwir ótip, bunda organizmniń oģan birinshi bar túsken elementke sezgirligi artıp baradı, bul sensibilizaciya dep ataladı. Sensibilizaciya júzege keliwi organizmde oģan birinshi bar túsken allergenge juwap retinde óz aldına aqsıl elementler — antitelolar yaki sol allergen menen óz-ara tásir qıla alatuǵın limfotsitler payda bolıwına baylanıslı. Soģan shekem allergen organizmnen shıǵarıp jiberilgen bolsa, hesh qanday kesellik belgisi kózge taslanbaydı. Eger allergen shıǵıp ketpegen bolsa yaki shıǵıp ketgeninen keyin organizmge takrar tússe, bunda ol joqarıdaģı antitelolar yaki limfotsitler menen óz-ara tásirlenip, allergiyaģa sebep boladı. Nátiyjede bir qansha bioximiyalıq processler baslanıp, gistamin, serotonin sıyaqlı talayģana elementler islenip shıǵıp, kletkalar, toqımalar hám aģzaların ziyanlandıradı, sol tipte arnawlı, yaǵnıy ilgeri organizmge tásir qılģan allergenge juwap retinde reakciya júz berip, allergik kesellik payda boladı. Saxta reakciyalar organizm allergenge birinshi bar dus kelgende baslana beredi. Bunda sensibilizaciya dáwiri bolmaydı. Organizmge túsken allergenniń ózi kletka, toqıma hám aģzaların ziyanlantıratuģın elementlerdi payda qıladı. Saxta reakciyalar kóbinshe dári-dármanlar hám azıq-awqatlarģa tiyisli júz beredi. Organizm allergenge dus kelgeninde hámiyshe de allergiya payda bolabermeydi. Bunda jıns, nerv hám endokrin sistemalar ahwalı zárúr áhmiyetke iye, sebebi kesellikke tıykarınan bul sistemalar funksiyasiniń buzılıwı, awır ruwxıy keshirmeler sebep boladı. Allergiyanıń aldın alıw sensıbıllawshı tásirge iye bolǵan elementlerdiń organizmge tákrar kirisiwge hám organizm qalqan reakciyalarınıń buzılıwına jol qoymaw ilajların kóriwden ibarat. Antigenler: a) óz kletkaları membranalarınıń quramlıq bólimleri (túrli faktor tásirinde ózgermegen hám ózgergen); b) kletka membranalarında ekilemshi fiksatsiyalanģan (adsorbsiyalanģan) antijenler, mısalı, dáriler; v) toqımalardıń kletka bolmaģan komponentleri (kollagen, miyelin).

Allergiya dáwirleri

Allergiyani úsh dáwirge bóliw múmkin. Baslanǵısh dáwiri mart ayınıń basınan may ayı ortasına shekem, yaǵnıy terekler gúllew waqtına tuwrı keledi. Ekinshi dáwiri may ayınan iyuldıń aqırı, avgust basına shekem dawam etedi. Bul waqıtta dala shópleriniń gúllewi júz beredi. Úshinshi dáwir bolsa dánli ósimlikler gúllewi menen baylanıslı bolıp, avgust ayınan noyabrge shekem sozıladı.