BMSh bas xatkeri
BMSh Bas xatkeri — Birlesken Milletler Shólkeminiń bas juwapker xizmetshisi.
Bas xatker BMSh Xáwipsizlik Keńesi usınısına qaray BMSh Bas Assambleyası tárepinen tayınlanadı. Qawipsizlik Keńesi sheshimi aldınnan ádette rásmiy bolmaǵan dodalawlar hám bir qatar reyting dawısları ótkeriledi. Bunnan tısqarı, Keńestiń bes turaqlı aǵzasınan hár biri dawıs beriwde veto huqıqınan paydalanıwı múmkin. Ulıwma qabıl etilgen ámeliyatqa kóre, Bas xatker Qáwipsizlik Sovetiniń turaqlı aǵzaları bolǵan mámleketler wákilleri arasınnan saylanmaydı.
Birlesken Milletler Shólkemi Bas xatkeri bes jıllıq múddetke saylanadı hám jańa múddetke qayta saylanıwı múmkin. Bas xatkerdiń bes jıllıq múddetleri sanına sheklew qoyılmaǵan bolsa-da, sol payıtqa deyin hesh kim bul lawazımdı eki márteden artıq iyelemegen.
Bas xatkerdıń rezidenciyası — Turtle Bayda jaylasqan BMSh shtab-kvartirası bınası.
Májburiyatları[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Bas xatker Qáwipsizlik Keńesi itibarına xalıq aralıq tınıshlıq hám qáwipsizlikti saqlawǵa qáwip salatuǵın máseleler tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardı usınıs etedi. Bas xatker hesh qanday húkimet yamasa húkimetten kórsetpeler almaydı. Ol tek BMSh aldında juwapker.
Bas xatker BMSh Xatkerligi xızmetkerlerin Bas Assambleya tárepinen belgilengen qaǵıydalarǵa muwapıq tayınlaydı.
Kepillik múdetti hám saylaw processi[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Bas xatker 5 jıl múddetke saylanadı. Kandidatlar „jawıq qapılar artıda“ tek Qáwipsizlik Keńesi aǵzaları tárepinen kórip shıǵıladı[1]. Qáwipsizlik Sovetiniń turaqlı aǵzaları hár qanday kandidatqa tıyım qoyıw huqıqına iye. „Regionlıq princip“ dep atalatuǵın zattıń bar ekenligi málim. Juwmaqlawshı qarar Bas Assambleyaǵa tiyisli bolıp, ol Bas xatkerdi akklamatsiya menen saylaydı.
Regionlıq teń salmaqlılıq principi[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Hákimiyattı tartıp alıwdıń aldın alıw ushın dúnyanıń túrli regionlarınan adamlardı Bas xatker etip belgilew kerek. Ulıwma qabıl etilgen ámeliyatqa kóre, Bas xatker lawazımın Qawipsizlik Sovetinıń turaqlı aǵzası bolǵan mámleket wákili iyelemasligi kerek. Regionlıq principti belgileytuǵın birden-bir hújjet 1997-jıldaǵı Bas Assambleya rezolyuciyasi bolıp tabıladı. Hádiyseler xronologiyasınan juwmaq qılıw múmkin, princip tolıq húrmet qılınbaydı[2].
BMShnıń regionlıq toparları[redaktorlaw | derekti jańalaw]
| BMShnıń regionalıq gruppası | Bas xatkerler | Múddetler sanı |
|---|---|---|
| Batıs Evropa hám basqa mámleketler | 4 | 5 |
| Shıǵıs Evropa gruppası | 0 | 0 |
| Latın Amerikası hám Karib teńizi gruppası | 1 | 2 |
| Aziya toparı | 2 | 3 |
| Afrika toparı | 2 | 3 |
BMSh bas xatkerleri[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Esletpe: 1945-jıldıń 25-aprelinen 26-iyunına shekem bolıp ótken San-Fransisko konferensiyasına keyinirek Sovet Birlespesi paydasına agentlik etkenlikte ayıplanǵan Alger Xiss baslıq qılǵan[3].
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- ↑ „Kofi Annan: Job at a Glance“. PBS. Educational Broadcasting Corporation (2002). 20-aprel 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-oktyabr 2022-jıl.
- ↑ „Letter from Mogens Lykketoft to All Permanent Representatives and Permanent Observers to the United Nations, 21 July 2016“ (21-iyul 2016-jıl).
- ↑ „И вновь слышна большая ложь о Ялте“. ИноСМИ.ру (11-may 2005-jıl). 14-may 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi.