Bakteriya
Bakteriyalar ju'da' kishkene organizmler. Olar sonday kishkene bolg'anlıg'ınan olardı tek g'ana mikroskop arqalı ko'riwge boladı. Bakteriya tek bir kletkadan ibarat. Bunday organizmler bir kletkalılar dep ataladı. Bakteriya Jerde jasawshı en' eski tiri organizm esaplanadı.
Planetada qa'legen basqa tiri organizmlerge qarag'anda bakteriyalar ko'birek. Ko'plegen bakteriyalar topıraqta yamasa suwda jasaydı al bir bo'legi bolsa basqa tiri organizmlerdin' ishinde jasaydı. Geybir bakteriyalar tiri organizmlerde kesellik payda etiwi mu'mkin, biraq basqa bakteriyalar awqatlanıw, azıq-awqat islep shıg'arıw ha'm kislorod bo'lip shıg'arıw (ko'k-jasıl suw astı o'simligi) usag'an ku'ndelikli ha'reketlerde paydalı bolıp esaplanadı.
Bakteriya bo'liniw ha'm onın' aqıbetinde "kishkene" kletka payda etiw arqalı ko'beyedi. Ha'r bir jan'a payda bolg'an bakteriya onı payda etken bakteriya usaydı, biraq kishirek boladı.
Bakteriyanın' diametri a'dette 1 µm (bir mikrometr).