Begoniya

Bazıda hawa-rayınıń salqın kúnleri úyden shıqqımız kelmeydi. Ayna aldında bolsa jasıl ósimlikler – jaz hám quyash elshileri bolǵan úy gúlleri turıptı. Ayna yaki balkonlardaǵı bul jasıl gúller bizge ózgeshe quwanısh hám zawıq baǵıshlaydı! Onnan tısqarı bólmedegi ósimliklerdiń paydasıda júdá kóp. Olar kóshe shawqımın hám úyge kiretuǵın shańdı anaǵurlım kemeytedi.

Bólme ósimligine kiriwshi begoniya gúli, gúl ósirip baslaǵanlarǵa onı tárbiyalawda kóp qıyınshılıq tuwǵızbaydı. Sebebi oǵan aytarlıqtay kóp kútim zárúr emes. Onıń ózgesheligi jıl dawamında gúllep, sulıwlıǵı menen kópshilikke ózgeshe sulıwlıq inám etedi.

Begoniya gúli 1687-jıldan baslap anıqlandı. Antil atawlarında Mishel Begon tárepinen ilimiy-ekspediciya alıp barıldı. Usı izertlewler barısında Sharl Plyume atlı alım usı gúldi tawıp alıp, Begon húrmetine usı at berildi. Tiykarınan begoniyalar Amerika, Qubla-Shıǵıs Aziya, Afrika hám Madagaskar atawlarınıń tropikalıq hám subtropikalıq toǵaylarında ósedi.

Házirgi waqıtta bul gúldiń 2000 nan aslam túri bar. Barlıq túri 3 toparǵa bólinedi. - túynekli begoniya. Ol túynegi arqalı kóbeyedi. - japıraqlı begoniya. Ol ádette qalıń tamırı hám qálemshesi arqalı kóbeyedi. - putalı begoniya. Ol tuqımı arqalı kóbeyedi.

Begoniyanıń biyikligi sortına qaray hár túrli boladı. Hátte 3-4 santimetr bolatuǵın eń kishi túrleride bar. Japıraǵı: jasıl, qızıl, sarı, kúlreń, oyılǵan naǵıslı, aralas reńlileride ushırasadı. Al gúliniń reńi hám pishimi de hár túrli. Olardı jaz máwsiminde gúlzarlarǵa bir jıllıq gúl retinde de otırǵızıp, sulıw kompoziciyalardı tayarlawǵa boladı.

Onıń barlıq túrin kishi túbeklerde, qubla-batıs yamasa qubla-shıǵısqa qaraǵan ayna aldında ósiriledi. Úyde ósiriletuǵın begoniyanıń eń kóp tarqalǵan túrleri mınalar: korol begoniyası hám onıń kóplegen formaları, sonday-aq Bettina Rotshild, Kleopatra, masonian hám ala begoniya. Bul ósimlikler jazda kóleńkeli jerdi unatadı hám tolıq suwǵarıwdı talap etedi.

Begoniyanıń gúlleri - rozagúl sıyaqlı kóp gúlli bolıp, reńi ashıq sarı, aq, kúlreń, hám qızıl. Begoniyanıń kóp gúllewi ushın topıraǵı hárdayım ıǵal bolıwı kerek. Jaqsı kútim menen tárbiyalansa jaz máwsimi dawamında sabaǵı gúlden kórinbey turadı. Biyikligi 20-50 santimetr. Begoniya – jıllılıqtı unatıwshı gúl. Onı úy sharayatında +15+20°С gradus temperaturada saqlaǵan maqul. Qısqı waqıtta bolsa +15°С gradus temperaturadan tómen bolmawı tiyis. Biraq jılıtıwshı batareyanıń aldına qoymaw kerek.

Jaqtılıq jaqsı túsetuǵın orınǵa jaylastırıń, biraq kún nurı tóbesinen túspeytuǵınday bolsın, sebebi jaz máwsiminde joqarı tárepi kúnge kúyip, gúlleri qarayıp ketiwi itimal.

Begoniyanı qıstada-jazda da úziliksiz suwǵarıw kerek. Suw quyǵan waqıtta japıraǵına suw tiygizbewge háreket etiń, keri jaǵdayda japıraǵında qara daqlar payda boladı. Sırt ellerde bul gúldi shańaraqtaǵı awızbirshilik hám tatıwlıqtıń simvolı dep biledi. Kóbinese bul gúldi qarıyalar menen jiyi awıratuǵın adamlardıń bólmesine qoysa, bólmedegi zıyanlı elementlerne qarsı gúresedi.

Japıraǵınan baslap gúline shekem sulıw kóriniske iye bul gúldi úyińizge ósirseńiz, úyińizge ózgeshe sulıqtı inám etesiz.